سنجش عوامل مؤثر بر کیفیت زیبایی‌شناختی در مسکن شهری (مطالعه موردی: محله جمال آباد)
محورهای موضوعی : شهرسازیافسانه معصومی 1 , مریم قلمبر دزفولی 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی،، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، ، پردیس، ایران.
2 - استادیار گروه شهرسازی، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، ، پردیس، ایران.(مسئول مکاتبات)
کلید واژه: زیبایی‌شناسی مسکن شهری, مسکن شهری, کیفیت زیبایی‌شناسی, محله جمال آباد,
چکیده مقاله :
دستیابی به محیطی مطلوب و زیبا ، توقعی است که هر شهروند از محیط دارد. هدف این مقاله تدوین عوامل موثر بر کیفیت زیبایی شناسی در مسکن شهری است. پژوهش از نوع تحقیق توصیفی تحلیلی است و بر اساس هدف بنیادی-کاربردی می باشد. درجمع آوری اطلاعات که از شیوه کیفی و محتوایی با استفاده از مطالعات اکتشافی صورت گرفت. نتایج بدست آمده از مطالعات، بیان می کند که در ابعاد سازنده فضا (کالبدی ، عملکردی، اجتماعی، ادراکی و زیست محیطی) در محیط مسکونی در دو قلمرو ساختمان و محله دارای ویژگی هایی است که در دو زمینه زیبایی عینی و ذهنی کیفیت زیبایی شناختی محیط را فراهم آورد، مطرح گردیده است. به عنوان نمونه موردی محله جمال آباد تهران این شاخص ها سنجش گردید که بیانگر آن است که در بعد کالبدی کمترین توجه به ابعاد زیبایی شناختی مسکن شده‌است. درنهایت، پیشنهاد‌هایی در جهت دستیابی به محله زیبا ارائه گردیده است. برایند استفاده از این شاخص در طراحی محله سبب حصول زیبایی می گردد.
Throughout human history, beauty has always been at the center of individual needs. Getting to a desirable and beautiful environment is the expectation that every citizen has from the environment. Today, due to urbanization and modern-life and the provision of housing, the aesthetic aspect of urban spaces and housing has been neglected and more attention has been paid to functional and economic dimensions. This is descriptive-analytic research, based on the fundamental-practical purpose. Information gathering of this research refers to using qualitative and content-based exploratory studies. The purpose of this research is to achieve the principles and criteria for designing urban housing and beautiful residential environment. In this regard, because of overlooking the building's interior in urban design, in this research, the domain of design refers to its structure and its features studied on a micro-level. On the other hand, the quality of the building and surrounding environment that correspond to the residential area studied in a macro level. According to the structure of the Maslow neighborhood pyramid, the neighborhood must satisfy the basic needs of its inhabitants, such as shelter demanding, the provision of basic and daily needs, easy and convenient access to services. Finally, the neighborhood should be pleasing and attractive. Beauty is not just in the bodywork and facade of the buildings. Not only is objective beauty but also it would be a mental one. This leads to paying more attention to the memories, values, identities, partnerships and social interactions, increasing in the human mind. This research indicates that the feeling of beauty is not restricted to the environment. However, beauty should include all the dimensions of the constructive space, which are physical, functional, social, perceptual, and environmental. Beauty is understandable and sensible in both objective and subjective dimensions. This shows that beauty includes three dimensions of structural, sensory and mental features. In beautiful structure dimension if the principles, rules and common features of beautiful phenomena reproduce properly, an artificial phenomenon, the phenomenon will be built to beauty. In the sensual aspect of beauty, beauty is not only limited to the visual world, but it is perceived through the five senses. Moreover, the subjective beauty of the factors affecting the perception of beauty in the mind, such as cultures, values, inherent sensitivities, etc. The results of the research demonstrate that the availability of the aesthetics qualification in the dimensions of the constructive space, known as physical, functional, social, perceptual and environmental, is necessary to have indicators in this dimension. Therefore, through these indicators, beauty can be felt in all dimensions of the space constructor and these beauties are objective and subjective.
بل، سایمون . ( 1394). منظر : الگو ، ادراک و فرایند .(بهناز امین زاده، مترجم).تهران: دانشگاه تهران.
پاکزاد ، جهانشاه .(1385). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری . تهران : شهیدی .
چپ من ، دیوید .(1384). آفرینش محلات و مکان‌ها در محیط انسان‌ساخت.(شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان،مترجمان). تهران: دانشگاه تهران.
حبیبی ، محسن . (1378). سرانه‌ی کاربری‌های شهری .تهران : سازمان ملی زمین و مسکن .
شاملو ، شبنم ;و حبیب ، فرح .(1392). تبیین مفهوم شناختی معیارهای زیباشناسی در منظر شهر. هویت شهر، 16 ، 14-5 .
کرمونا، متیو. (1384) . مکان‌های عمومی فضاهای شهری.(قرائی ، شکوهی وصالحی، مترجمان) . تهران :دانشگاه هنر.
گروتر، کورت. (1393) .زیبایی‌شناسی در معماری . (جهانشاه پاکزادو عبدالرضا همایون،مترجمان) .تهران:دانشگاه شهید بهشتی.
نقی زاده ، محمد. (1391). رابطه تبلیغاتی محیطی (تابلوها) و هویت .بازیابی در 10تیر، 1391، از وب سایت: www.zibasazi.ir/fa/research-and-teaching/item/2168.
نقی زاده ، محمد .(1379) .ویژگی های مسکن مطلوب ( مبانی طراحی و روش های تحصیل آن ) . صفه ، 31 ، 90 –103.
نقی زاده ، محمد. (1389). تحلیل و طراحی فضای شهری( مبانی ، تعاریف ، معیارها و شیوه ها ). تهران : جهاد دانشگاهی.
هاسپرز، جان ; واسکراتن ، راجر.(1396). فلسفه هنر و زیباشناسی .(یعقوب آژند، مترجم). تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
همایونی ، هاشم زاده. (1379). سازمان دهی و احیا محله چهارصد دستگاه . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
توسلی ، محمود. (1369).اصول و روش های طراحی شهری فضاهای مسکونی در ایران. تهران :مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ، وزارت مسکن و شهرسازی.
محمد زاده ، یوسف. (1382). ارزیابی ملاحظات شهرسازی در احداث مجتمع های مسکونی تبریز ( مجتمع های گل پارک ، شفیع زاده ، شهید رجایی و کوثر ) . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
مرتضایی، سید رضا . (1392). بنیان های طراحی در زیباسازی شهری . تهران : هنر معماری قرن.
مازلو ،آبراهام اچ. (1372). انگیزش و شخصیت.(احمد رضوانی، مترجم ). مشهد:آستان قدس رضوی.
معین، محمد .(1381) . فرهنگ فارسی معین .تهران: انتشارات معین.
Bachelard, G. (1958). Poe cs of space. Boston : Beacen Press.
Cowan , R.(2005) .The Dictionay Of Urbanism . Tisbury And Wiltshire : Streetwise Press.
Xiangzhan,C.(2008). Urban Image and Urban Aesthetics:Urban Aesthetics in Cross-Cultural Perspective. Journal of Faculty of Letters Cilt, 25(2),59-71.
Hekkert, P. (2006). Design aesthetics: principles of pleasure in design. Psychology science, 48(2), 157.
Nasar, J. L. (1994).Urban design aesthetics the evaluative qualities of building exteriors. Environment And Behavior,3,377-401.
Muehlbauer, M. (2018). Towards typogenetic tools for generative urban aesthetics. Smart and Sustainable Built Environment, 7(1), 20-32.
Nia, H. A., & Suleiman, Y. H. (2018). Aesthetics of Space Organization: Lessons from Traditional European Cities. International Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(1), 66-75.
Yılmaz, S., Özgüner, H., & Mumcu, S. (2018). An aesthetic approach to planting design in urban parks and greenspaces. Landscape Research, 43(7), 965-983.