بررسی کیفیت آب‌های زیرزمینی با استفاده از شاخص کیفیت آب‏های زیر زمینی GQI)و (GISدر دشت جغتای ، شمال شرق ایران

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

حجت اله جغتایی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.)
رحیم دبیری ² (استادیار، گروه زمین شناسی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (مسئول مکاتبات).)
محمد الیاس مسلم پور ³ (استادیار، گروه زمین شناسی ، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.)
مجید اطاری ⁴ (دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.)
رضا شریفیان عطار ⁵ (کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، مشهد، ایران.)

تاریخ دریافت : 1394/01/10 تاریخ پذیرش : 1394/04/12 تاریخ انتشار : 1394/10/01

کلید واژه: کیفیت آب, شاخص GQI, نمودار شولر, دشت جغتای,

چکیده مقاله :

ارزیابی کیفیت آب و شناسایی عوامل آلاینده و نقاط آلوده در مناطقی که از منابع آب های زیرزمینی برای مصارف شرب استفاده می شود بسیار با اهمیت است. در این مقاله به بررسی کیفیت آب های زیر زمینی در دشت جغتای با استفاده از شاخص GQI می پردازیم. شاخص GQI ابزار مناسبی برای تبدیل داده های کیفی متفاوت به داده های ساده و قابل فهم می باشد. بدین منظور غلظت آنیون ها و کاتیون های اصلی آب شامل Na+, K+, Mg+2,Ca+2,So4-2, Cl- و میزان TDSمورد بررسی قرار گرفت. بر اساس میزان پارامترهای اندازه گیری شده، نقشه پهنه بندی کیفیت آب های زیرزمینی منطقه جغتای تهیه و شاخص کیفیت آب های زیرزمینی(GQI) در محیط GIS تعیین گردید. مقدار شاخصGQI در منطقه مورد مطالعه بین 3/81 تا1/88 تغییر کرده و در محدوده قابل قبول واقع می شود. بررسی های شاخص GQI نشان می دهد که کیفیت آب در بخش های شمالی دشت جغتای با توجه به طی مسافت و عبور از سازندهای مختلف دارای کیفیت پایین تری می باشد.

چکیده انگلیسی:

Water quality assessment and identification of contaminants and contaminated area wheregroundwater is used for drinking is very important. The present study aimed at evaluation of thegroundwater quality of Joghatay plain using GQI as an indicator of groundwater quality. GQI is asuitable tool to synthesize different available quality data into easily understood format. For thisreason the concentration of anions and cations in water including Na+, K+, Mg+2, Ca+2, SO4-2, Cl- andTDS were analyzed. Based on the measured parameters the groundwater quality distribution map ofJoghatay was provided and the groundwater quality index (GQI) was determined by GIS. GQI indexvalue in the study area changes between 81.3 to 88.1 and it is in the acceptable range. GQI indexassessment reveals that according to the distance and passing through the different formations thewater quality in the northern parts of Joghaty plain is lower.

منابع و مأخذ:

1. Khadam, I.M., Kaluarachchi, J.J., Water quality modeling under hydrologic variability and parameteruncertainty using erosion-scaled export coefficients. Journal of Hydrology, 2006, 330: 354-367.

2. Osborne, L.L., Wiley, M.J., Empirical relationships between land use/cover and stream water qualityin an agricultural watershed. Journal of Environmental Management, 1988, 2: 9-27.

3. آورند ، ر. علیپور، ش. نصراصفهانی، م.ج.، بررسی کیفیت آب رودخانه کارون در تصفیه خانه شماره 2 اهواز، اولین همایش بهره برداری بهینه از منابع آب استان لرستان، شهریوز 1387.

4. یعقوب پور، ع، رحیم سوری، ی، وشهریاری،م،1388، ژئوشیمی زیست محیطی محدوده معدنی آغ دره- تکاب، یافتن منشا عناصر آلاینده آرسنیک، آنتیموان و جیوه و بررسی تاثیر فعالیت معدن کاری و صنایع معدنی در ایجاد آلودگی منابع آب،رسوبات و خاک منطقه. گزارش نهایی طرح پژوهشی، سازمان حفاظت محیط زیست.

5. زارع گاریزی،آ، شیخ،ا، سعدالدین،ا،و سلمان،ع،1388، ارزیابی کیفیت شیمیایی آب های سطحی و بررسی تغییرات فصلی آن، همایش ملی مدیریت بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، اسفند1388.

6. سلیمانی،س،رمحمودی،م، قاسم زاده،ف و سیاره،ع،1391، بررسی تغییرات کیفی منابع آب باختر کوهسرخ با استفاده از شاخصGQI در محیط GIS،فصلنامه علوم زمین، سال بیست و سوم، شماره89، صفحه175تا182.

7. Babiker, I. S., Mohamed, M. A. A., Hiyama, T. (2007) Assessing groundwater quality using GIS, Water Resources Management, 21,699–715.

8. درویش زاده ،ع. 1371،  زمین شناسی ایران ، انتشارات ندا.

9. وطن پور، ح.ر. خاکزاد، ا. قادری، م ،1388، کاربرد عناصر گروه پلاتین ( PGE ) در اکتشاف و ارزیابی اقتصادی درکانسارهای کرومیت کمربند افیولیتی سبزوار ، فصلنامه علمی علوم زمین شماره 71.

10. وطن پور، ح.ر.  آفتابی، ع ،1377، بررسی مهمترین انواع بافت و ساخت کانسارهای کرومیت منطقه گفت و فرومد سبزوار، فصلنامه علمی علوم زمین شماره 23-24.

11. Garg, V. K., Suthar, S., Singh, S., Sheoran, A., Meenakshi, G., & Jain, S., 2009- Drinking water quality in villages of southwestern Haryana, India: assessing human health risks associated with hydrochemistry, Environmental Geology, 58: 1329-1340.

12. Hiyama, T., 2010- Evaluation of groundwater vulnerability (and susta inability). 20th UNESCO. IHP training course.

13. جغتایی،ح، دبیری،ر و مسلم پور،م،1394، بررسی تاثیر واحدهای سنگی افیولیتی بر کیفیت منابع آب دشت جغتای،(شمالغرب سبزوار)، ششمین همایش ملی زمین شناسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، اردیبهشت 1394.