بررسی شاخص های گردشگری پایدار در دستیابی به ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی: ارائه راهکار برای اثرات مخرب

محورهای موضوعی : آلودگی های محیط زیست (آب، خاک و هوا)

نگین ناصح ¹ , لعبت تقوی ²

1 - مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکدۀ بهداشت، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران.
2 - دانشیار، گروه علوم و مهندسی محیط ‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌ زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *)مسئول مکاتبات(..

تاریخ دریافت : 1395/05/28 تاریخ پذیرش : 1396/04/26 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: توسعۀ پایدار, آلودگی‌ها, محیط زیست, گردشگری,

چکیده مقاله :

صنعت گردشگری یکی از فعالیت های مهم اقتصادی در قرن حاضر بوده که منابع اقتصادی و اجتماعی بسیاری را برای کشورهای مختلف جهان به همراه آورده است. توسعه اکوتوریسم به عنوان یکی از پر جاذبه ترین انواع گردشگری علاوه بر پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، آثار محیط زیستی قابل توجهی نیز می تواند داشته باشد. این آثار در صورت عدم دقت نظر، عدم تدوین و انجام اقدامات پیشگیرانه در قالب راهبردها، استانداردها و ارزیابی های مستمر، پیامدهای تخریبی بسیاری در محیط‌های انسانی و طبیعی خواهند داشت و موجب ناپایداری محیطی و در نهایت ناپایداری اکوتوریسم خواهند شد. در عین حال اکوتوریسم می تواند به عنوان ابزاری مناسب در جهت توریسم پایدار نقش جهانی و یا محلی داشته باشد. علی رغم آن اکوتوریسم امروزه اغلب به درستی جهت دهی نشده و عمدتاً به گونه ای تعریف شده است که عملا از استانداردهای اعلام شده برای نیل و موفقیت در فرآیند پایداری فاصله دارد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تشریحی می باشد و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای تدوین گردیده است. هدف از این پژوهش، تشریح ارتباط مفاهیم گردشگری با توسعه پایدار و توصیف مشکلات و آلودگی های محیط‌زیست (اعم از آلودگی آب، هوا، خاک، صوت، بصری و پسماند) گردشگری ناپایدار است.

چکیده انگلیسی:

The tourism industry is one of the most important economic activities in the current century that has brought numerous economic and social resources to countries around the world. In addition to economic, social and cultural consequences, ecotourism development as one of the most attractive types of tourism can have significant environmental effects as well. Lack of precision, lack of development and conduction of precautionary measures in the form of guidelines, standards and continuous assessment will make these effects to have many devastating consequences in natural and human environments, and will lead to environmental instability and finally ecotourism instability. However, ecotourism as a good tool can have a global or local role in line with sustainable tourism. In addition, the ecotourism today is not often rightly oriented and is mainly defined in a way which practically takes distance from the declared standards to achieve stability and success in the sustainability process. This is a descriptive- explanatory study and has been developed using library documents. The aim of this study was to describe the relationship between tourism concepts with sustainable developments and description of environmental problems and pollution (including air, water, soil, noise, visual and waste pollution) of unstable tourism.

منابع و مأخذ:

1. ادیب­پور ع ­الف. 1389. امکان­سنجی توان­های توسعه اکوتوریسم در منطقه حفاظت­شده بیستون کرمانشاه. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیای طبیعی. دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی. ص­ص 38-19.


2. بنی­کمالی س. 1390. ارزیابی توان اکولویکی و اولویت­بندی پهنه‌های مستعد توسعه اکوتوریسم (مطالعه موردی: شهرستان مینو دشت). پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت جهانگردی. دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت. ص­ص 25-8.


3. اشتری ف. 1392. ارزیابی پتانسیل­های اکوتوریستی شهرستان ایذه». پایان­نامة کارشناسی ارشد رشتة اکوتوریسم، دانشگاه اصفهان. ص­ص 11-17.


4. برومند ­امید م. 1392. تاثیر مشارکت مردم محلی بر توسعة اکوتوریسم (بخش اطاق­رود شهرستان لنگرود). پایان­نامة کارشناسی ارشد رشتة گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ. ص­ص 34-29.

­­­­­

 

1. سقایی م. 1386. امکان­سنجی اکوتوریسم در ایران. مجموعه مقالات همایش منطقه­ای جغرافیا، گردشگری و توسعه پایدار». اسلامشهر، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر. ص­ص 87-81.


2. ضیاع­شیخ­الاسلامی س. 1390. تبین نقش آموزش مردم محلی جهت توسعه پایدار گردشگری (مطالعه موردی: روستای ابیانه)». پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، دانشگاه علم و فرهنگ، دانشکده علوم انسانی. ص­ص 48-32.


3. ساحتی­مهر ع. 1391. نقش مدیریت و نگرش سیستمی در استفاده از فرصت­ها و چالش­ها در صنعت گردشگری. مجموعه مقالات همایش ظرفیت­های اقتصاد ایران با تأکید بر وضعیت گردشگری ایران در بستر جهانی شدن، جلد دوم، فیروزکوه، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه. ص­ص 91-70.


4. دولت­شاه ص. 1390. امکان­سنجی توسعه گردشگری شهری (نمونه موردی: شهر خرم آباد). پایان­نامه مجنونیان ه. 1388. راهنمای آماده­سازی پارک ملی و مناطق حفاظت شده برای توریسم. تهران،انتشارات اتحادیه جهانی حفاظت محیط­زیست. ص­ص31-27.


5. زاهدی ش. 1391. مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تاکید بر محیط­زیست). تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی. ص­ص 31-21.


6. قادری زهرا. 1387. اصول برنامه­ریزی توسعة پایدار. گردشگری روستایی. تهران. انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور. ص­ص 138-135.


7. ضیایی م، تراب­احمدی م. 1391. شناخت صنعت گردشگری. تهران. انتشارات علوم اجتماعی. ص­ص 91-85.


8. قره­نژاد ح. 1386. مقدمه­ای بر توسعه گردشگری و مهمانپذیری. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف­ آباد، چاپ اول. ص­ص 52-50.

 

 

1. مختاری ملک­آبادی ر. 1389. بررسی تحلیل پتانسیل­های گردشگری بخش باغ بهادران و برنامه­ریزی توسعۀ آن. پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص­ص 43-39.


2. رستمی م. 1382. موانع و راهکارهای علمی توسعه گردشگری و تقویت جایگاه آن در گفتگوی فرهنگ­ها. مجموعه مقالات همایش بررسی سیاست­ها و برنامه­های توسعه جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی. ص­ص 30-23.


3. کاظمی مهدی. 1388. مدیریت گردشگری. تهران، انتشارات سمت. ص­ص 85-81.
   
   
   1. English Tourist Board. 2010. The green light; a guide to sustainable tourism. London: Author.
   
   
   2. Mason, P. 2013. Tourism Impacts, Planning and Management. Butterworth Heinman.
   
   


4. رحیمی ب. 1386. موانع گسترش توریسم و راهکارهای توسعه گردشگری ایران. مجموعه مقالات همایش ظرفیت­های اقتصاد ایران با تأکید بر وضعیت گردشگری ایران در بستر جهانی شدن، جلد دوم، فیروزکوه، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه. ص­ص56-46.


5. سقایی م. 1389. چالش­های صنعت توریسم در ایران و راهکارهای بهبود و توسعه آن. مجموعه مقالات همایش ظرفیت‌های اقتصاد ایران با تأکید بر وضعیت گردشگری ایران در بستر جهانی شدن، جلد دوم، فیروزکوه، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه. ص­ص77-50.


6. تقوی ل، ناصح ن. 1395. اکوتوریسم و حوزه­های وابسته. سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، بیرجند، انتشارات چهاردرخت. ص­ص 67-66.


7. دهقانی م. 1391. بررسی اثرات اقتصادی و زیست­محیطی اکوتوریسم بر نواحی روستایی (مطالعة موردی: دهستان کمهر شهرستان سپیدان). پایان­نامة کارشناسی­ارشد، رشتة توسعة روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان. صفحات 29-23.


8. کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، دانشگاه شهید چمران،


9. دانشکده علوم انسانی. ص­ص 19-12.