طرق حل و فصل اختلافات محیط زیستی ناشی از معاهدات بین المللی

محورهای موضوعی : حقوق محیط زیست

مهری فضلعلی سرکانی ¹ , سبحان طیبی ²

1 - کارشناسی حقوق بین الملل، دانشگاه ازاد اسلامی، دماوند، ایران.
2 - دکتری حقوق محیط زیست، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.

تاریخ دریافت : 1397/02/29 تاریخ پذیرش : 1397/08/13 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: دیوان بین‌المللی محیط زیست, معاهدات ‌محیط زیستی, حل و فصل اختلافات بین المللی, حقوق بین الملل محیط زیست,

چکیده مقاله :

هدف امروزه با رشد مسایل مربوط به محیط زیست، اختلافات محیط زیستی هم افزایش پیدا کرده است. دولت ها همواره تلاش کرده اند تا بر اساس اصل بنیادین حل اختلافات که در بند 3 ماده 2 منشور سازمان ملل متحد آمده با روش های مسالمت آمیز یا با استفاده از قدرت نظامی به حل و فصل آنها بپردازند. غالبا در زمان انعقاد معاهدات روش های حل اختلافاتی که ممکن است در تفسیر یا اجرای معاهده به وجود بیاید آمده است.روش بررسی این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و بر پایه مطالعات معاهداتی فیش برداری و به روش توصیفی ارائه گردیده است. یافته ها در معاهدات محیط زیستی که بخشی از معاهدات بین المللی هستند نیز این روش ها بیان شده است. در ابتدا توصیه شده که طرفین اختلاف موضوع را به یکی از طرق مسالمت آمیز حل نمایند. در صورت عدم حصول نتیجه، طرفین با توافق یکدیگر موضوع را به مراجع قضایی ارجاع می دهند. عمده ترین دلیل مطرح شده، تخصصی بودن مسایل زیست محیطی است.بحث و نتیجه گیری دیوان بین المللی دادگستری بعنوان سازوکار قضایی به بسیاری از اختلافات بین المللی پرداخته که ناشی از معاهدات نیز بوده است. هرچند به نظر می رسد ایجاد مرجعی تحت عنوان دیوان بین المللی محیط زیست می تواند در سطح بین المللی به عنوان ابزاری قدرتمند در راه حفظ محیط زیست و اجرای قوانین مربوط به آن و حل اختلافات ناشی از آن باشد.

منابع و مأخذ:

• موسی زاده، رضا (1393). بایسته های حقوق بین الملل عمومی (چاپ بیست و پنجم). تهران: نشر میزان.


• ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1392). حقوق بین الملل عمومی. تهران: انتشارات گنج دانش.


• صلح چی، محمد علی و نژندی منش، هیبت اله (1395). حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی (چاپ پنجم). تهران: انتشارات میزان.


• ارجینی، حسین (1382). راه حل های سیاسی حل و فصل اختلافات بین المللی. مجله معرفت، شماره 70.


• عماد زاده، محمدکاظم (1369). حقوق بین الملل عمومی. تهران: نشر اتا.


• میر عباسی، سید باقر (1382). حقوق بین الملل عمومی (جلد دوم). تهران: نشر میزان.


• رابینسون، نیکلاس و کورو کولاسوریا، لال. مبانی حقوق بین الملل محیط زیست. ترجمه: سید محمد مهدی حسینی (1390). تهران: نشر میزان.


• صلح چی، محمد علی و نژندی منش، هیبت اله (1395). حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی (چاپ پنجم). تهران: انتشارات میزان.


• صلح چی، محمد علی و نژندی منش، هیبت اله (1395). همان.


• افتخار جهرمی، گودرز، (1384). تحول حقوق محیط زیست در عرصه بین الملل، مجموعه مقالات همایش حقوق محیط زیست، بخش بین الملل سازمان حفاظت محیط زیست، تهران.


• رابینسون، نیکلاس و کورو کولاسوریا، لال. مبانی حقوق بین الملل محیط زیست. ترجمه: سید محمد مهدی حسینی (1390). تهران: نشر میزان.


• دیونیزیا، تئودور. نقش نظام قضایی بین المللی در حل و فصل اختلافات زیست محیطی. ترجمه:حسین یزدانی (1385)، مجله الهیات و حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش۱۹، صص ۲۱۵-۲۳۸.


• میرعباسی، سید باقر و سادات میدانی، حسین (1392). دادرسی‌های بین‌المللی دیوان بین‌المللی دادگستری در تئوری و عمل (جلد 1، چاپ چهارم). تهران: انتشارات جنگل.


• پورهاشمی، سید عباس و ارغند، بهاره (1392). حقوق بین الملل محیط زیست، تهران: انتشارات دادگستر، صفحه 213- 230.


• افتخار جهرمی، گودرز، (1384). تحول حقوق محیط زیست در عرصه بین الملل، مجموعه مقالات همایش حقوق محیط زیست، بخش بین الملل سازمان حفاظت محیط زیست، تهران.


• Dionysia-Theodora Avgerinopoulou, «The Role of the International Judiciary in the Settlement of Environmental Disputes and Alternative Proposals for Strengthening International Environmental Adjudication», Prepared for Global Environmental Governance: the Post-Johannesburg Agenda, 23-25 October 2003, Yale Center for Environmental Law and Policy New Haven, CT.


• افتخار جهرمی، گودرز، (1384). تحول حقوق محیط زیست در عرصه بین الملل، مجموعه مقالات همایش حقوق محیط زیست، بخش بین الملل سازمان حفاظت محیط زیست، تهران


• طباطبایی، سید احمد (1382). دادگاه اروپایی حقوق بشر؛ ساختار و صلاحیت های جدید، اندیشه های حقوقی، دوره اول، شماره 5، صفحه 105-136.


• عباسی، محمود و سودمندی، عبدالمجید(1395). حقوق بشر و حق بهره مندی از هوای پاک. فصلنامه اخلاق زیستی، سال ششم، شماره 21.


• Dionysia-Theodora Avgerinopoulou, «The Role of the International Judiciary in the Settlement of Environmental Disputes and Alternative Proposals for Strengthening International Environmental Adjudication», Prepared for Global Environmental Governance: the Post-Johannesburg Agenda, 23-25 October 2003, Yale Center for Environmental Law and Policy New Haven, CT.


• دبیری، فرهاد؛ زارع، علی؛ پناهی، مصطفی و ملک پور، میلاد (1392). چگونگی حل و فصل اختلافات محیط‌زیستی ناشی از تجارت جهانی در قالب نظام حقوقی حل اختلاف WTO، انسان و محیط زیست، دوره 11، شماره 3، صفحه 63-81.


• رمضانی قوام آبادی، محمد حسین (1392). بررسی تطبیقی اجرای اصل احتیاط زیست محیطی در پرتو آرا و تصمیمات مراجع بین المللی، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، شماره 40، پاییز 1392، صص 141-164.


• Alejandra Calle, Maria, 2011, Environmental concerns and trade disputes.


• رمضانی قوام آبادی، محمد حسین (1392). بررسی تطبیقی اجرای اصل احتیاط زیست محیطی در پرتو آرا و تصمیمات مراجع بین المللی، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، شماره 40، پاییز 1392، صص 141-164.


• جوادی چهار برج، احمد (1395). الزامات ایجاد دیوان بین المللی محیط زیست، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی


• حبیب زاده، توکل و منصوری، فرنگیس (1393). بازخوانی اصل «میراث مشترک بشریت» و تفاوت‌های آن با مفهوم «نگرانی مشترک بشریت». پژوهش نامه حقوق اسلامی، دوره 14، شماره 38، بهار و تابستان 1393، صفحه 91-120.


• فضلعلی سرکانی، مهری(1397). طرق حل و فصل اختلافات بین المللی زیست محیطی ناشی از معاهدات بین المللی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل به راهنمایی دکتر سبحان طیبی، دانشگاه آزاد دماوند.