شناسایی آلاینده های نفتی فاز LNAPL در آبخوان پالایشگاه بندرعباس

محورهای موضوعی : آلودگی صنعتی

عبدالرضا واعظی هیر ¹ , منصوره محمدزاده مطلق ² , شعیب بختیاری ³ , رضا نعمت الهی ⁴

1 - استاد گروه دانشگاه تبریز، دانشکده علوم طبیعی، گروه علوم زمین
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، دانشکده علوم طبیعی، گروه علوم زمین
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد آبشناسی دانشگاه تبریز دانشکده علوم طبیعی، گروه علوم زمین
4 - کارشناس محیط زیست شرکت پالایش نفت یندرعباس

تاریخ دریافت : 1395/12/16 تاریخ پذیرش : 1401/01/17 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: LNAPL, آلاینده‌های نفتی آب زیرزمینی, پالایشگاه بندرعباس,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: میادین نفتی، پالایشگاه‌ها، خطوط انتقال و پمپ‌بنزین‌ها ازجمله منابع آلودگی هستند که مواد نفتی را می‌توانند وارد محیط کنند. در پالایشگاه بندرعباس نشت‌هایی رخ داده و آب زیرزمینی منطقه را آلوده کرده است. روش بررسی: به منظور بررسی نحوه گسترش و تعیین منشأ آلاینده‌ها ابتدا خصوصیات آبخوان، نظیر عمق و جهت جریان آب زیرزمینی، جنس بدنه آبخوان و ضرایب هیدرودینامیک آن با استفاده از داده‌های 143 چاه پایش آب زیرزمینی تعیین گردید و 6 حلقه چاه جدید برای شناخت بیشتر یکی از ابرهای آلودگی شناسایی‌شده، حفر گردید. عمق آب زیرزمینی، ضخامت ماده نفتی و منشأ نشت آلاینده‌ها تعیین شد. یافته‌ها: آبخوان پالایشگاه یک آبخوان آزاد با بدنه مارنی و آهکی بوده و ضخامت آن حداکثر 17 و حداقل 3 متر می‌باشد. عمق برخورد به سطح آب 3 تا 60/3 متر، هدایت هیدرولیکی 45/2 متر بر روز و جهت عمومی جریان از شمال غرب به جنوب شرق پالایشگاه می‌باشد. همچنین سرعت متوسط آب زیرزمینی در آبخوان m/d 2-10×2 برآورد و حداقل در 11 چاه فاز آزاد نفتی به‌صورت LNAPL شناسایی گردید. نتیجه‌گیری: بیشترین و کمترین ضخامت ماده نفتی در آبخوان، به ترتیب 115 و 05/0 سانتیمتر واقع در غرب پالایشگاه می‌باشد. تنوعی از آلاینده‌های نفتی از بنزین و نفت خام تا فازهایی با گرانروی بالا نظیر نفت کوره منجر به آلودگی آبخوان منطقه شده است. مخازن بنزین، گازوئیل، نفت سفید و کانال انتقال پساب ناشی از شستشوی واحد 71 به بخش بازیافت، منشأ اصلی نشت آلاینده‌ها به آبخوان پالایشگاه بوده است.

چکیده انگلیسی:

Aim and scope: Oil fields, refineries, pipelines and gas stations are potential sources of pollution that can be release oil contaminants into the environment. There is some evidence of groundwater pollution in the aquifer of Bandar Abbas oil refinery. Methodology: To determine the origin of pollutants, the aquifer properties, such as depth and direction of groundwater flow, aquifer body material and hydrodynamic coefficients 143 groundwater monitoring wells were monitored and the groundwater samples were analyzed. For detailed study 6 new wells were dug in the one of the pollution mound. Groundwater depth, thickness and origin of the oil release were determined. Findings: The refinery aquifer is an unconfined aquifer with a body of marl and limestone with a thickness 3 to 17 meters. Depth to water table, 3 to 3.60 m, hydraulic conductivity 2.45 meters per day and the general direction of flow is determined from North West to the South East. The average velocity of groundwater in the aquifer estimated as 2× 2-10 m/d, and contamination by LNAPL phase was detected at least at 11 wells. Conclusion: The maximum and minimum thickness of LNAPL is 115 and 0.05 cm, respectively, located at the west of the refinery. A variety of oil pollutants from gasoline and crude oil to phases with high viscosity, such as fuel oil leads to aquifer contamination. Leakage from tanks contains gasoline, diesel, kerosene and transmission channel from washing of Unit 71 to the Recycling Unit are determined as the main sources of aquifer contamination.

منابع و مأخذ:

• Kharone, M, Pauss, A. And Lebeault, JM. 2001. Aerobic Biodegradation of oxygenate Mixture: ETBE, MTBE and TAME in an up flow Fixed-Bed Reactor. Wat. Res; Vol 35, No.7, pp: 1665-1674


• Todd, David K, and Larry W. Mays. Groundwater hydrology edition. Wiley, New Jersey, 2005.


• جلالی، م. سامانی، ن. رضایی، م.، پایش نشست مواد نفتی و آلودگی آب‌وخاک در پالایشگاه تهران، اولین کنفرانس بین­المللی مدیریت منابع آب، 1388.


• واعظی، ع. زارعی، م. رئیسی، ع. J, Molson, J, Barker، شبیه­سازی عددی انتقال و رفتار BTEX آزادشده از شش توده LNAPL در یک آبخوان آبرفتی، پانزدهمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، 1389.


• واعظی، ع. صفری، ف. اصغری کلجاهی، الف. شناسایی آلودگی­های هیدروکربنی و بررسی پتانسیل زیست پالایی آن‌ها در آبخوان محدوده مجتمع پتروپالایش تبریز، مجله زمین‌شناسی کاربردی پیشرفته، پاییز 1394، شماره 17.


• Fetter, C.W. 1999. Contaminant hydrogeology (Vol. 500). New Jersey: Prentice hall.


• آقانباتی سید علی، زمین‌شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، ۱۳۸۵، ص ۴۰۷.


• درویش زاده علی، زمین‌شناسی ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۲، ص ۲۲۵.


• Talbot, C.J. and M. Alavi 1996. The past of a future syntaxis across the Zagros. In, G.I. Alsop, D.J. Blundell and I. Davison (Eds.), Salt Tectonics. Geological Society, London, Special Publication no. 100, p. 89-109.