شناسایی و ردیابی گردوغبار و تعیین منشأ آن با استفاده از شاخص عمق نوری حاصل از داده‌های سنجنده MODIS در استان قم
محورهای موضوعی : کشاورزی، مرتع داری، آبخیزداری و جنگلداری
حسین توکلی نکو
1
*
,
عباس پورمیدانی
2
,
سید مهدی ادنانی
3
1 - استادیار، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
2 - استادیار، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
3 - استادیار، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
کلید واژه: سنجش از دور, گردوغبار, عمق نوری, قم,
چکیده مقاله :
گردوغبار یکی از پدیده‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک است که مخاطرات زیست‌محیطی زیادی به‌همراه دارد. این تحقیق با هدف شناسایی کانون‌های گردوغبار و ردیابی آنها با استفاده از داده‌های مبتنی بر سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، پهنهبندی شدت و طبقه‌بندی کانون‌ها و اولویت‌بندی مناطق از نظر میزان گردوغبار و تهیه نقشه پهنهبندی رخداد پدیده گردوغبار در استان قم اجرا شد. داده‌های هواشناسی برای سال‌های (2015- 2018) از ایستگاه‌های هواشناسی استان قم تهیه گردید و برای بارزسازی پدیده گردوغبار از تصاویر سنجنده مودیس (MODIS) استفاده شد. رخدادهای گردوغبار با دید 1000 متر و کمتر در بخش مرکزی استان قم در سال‌های مختلف (2015- 2018) روند متفاوتی داشت و بیشتر از 177 رخداد گردوغبار در این بازه زمانی صورت گرفت. به-طورکلی بیشینه پدیده گردوغبار در فصل‌های سرد و کمینه این پدیده در فصل بهار و تابستان بود. بررسی روند تغییرات عمق نوری (AOD) نشان داد که بیشترین مقدار میانگین عمق نوری در سال‌ها و ماه‌های مختلف متفاوت بود. بیشترین مقدار تداوم عمق نوری زیاد در سال 2015 بود که از آوریل تا ژوئن ادامه داشت. همچنین تغییرات دما و بارندگی نشان داد که در منطقه مورد مطالعه روند کلی دما و بارندگی افزایشی بوده است. با توجه به روند افزایشی بیابان‌زایی و ویژگی‌های اقلیمی از قبیل افزایش دما و کاهش بارندگی و به‌تبع آن وقوع خشکسالی و بهره‌برداری‌های نادرست و نامناسب از اراضی، باعث افزایش کانون‌های برداشت گردوغبار همراه با فراوانی وقوع و مقدار آن شده است و آن را به یک چالش زیست‌محیطی کنترل‌ناپذیر تبدیل کرده است.
Dust is one of the phenomena in arid and semi-arid areas that pose a lot of environmental hazards. This study was conducted with the aim of identifying dust and tracking them, using data based on remote sensing and GIS, zoning intensity and classification of centers and prioritizing areas in terms of dust and preparing a zoning map of dust phenomenon in Qom province. Meteorological data for the years (2015-2018) were prepared from meteorological stations in Qom and MODIS sensor images were used to highlight the dust phenomenon. Dust events with a visibility of 1000 meters and less in Qom province in different years (2018-2015) had a different trend and more than 177 dust events occurred in this period. In general, the maximum dust phenomenon was in the cold seasons and the minimum was in the spring and summer seasons. Examination of the trend of changes in AOD showed that the maximum value of light depth varied in different years and months. The maximum amount of high light depth continuity was in 2015, which lasted from April to June. Also, changes in temperature and rainfall showed that the general trend of temperature and rainfall was increasing in the study area. Due to the increasing trend of desertification and climatic characteristics such as increasing temperature and decreasing rainfall and consequently the occurrence of drought and improper land use, has increased the centers of dust harvest with the frequency of occurrence and its amount and turned it Has become an uncontrollable environmental challenge.
_||_