تحلیل کیفیت فضای سبز شهرستان کرج با استفاده از شاخص اکولوژیکی سنجش از دور (RSEI)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

نارنین ناصری ¹ , میلاد حسین زاده نیری ² , رئوف مصطفی زاده ³

1 - کارشناس ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه
3 - دانشیار گروه منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/01/31 تاریخ پذیرش : 1402/03/03 تاریخ انتشار : 1402/03/03

کلید واژه: فضای سبز, دمای سطح زمین, کیفیت محیط زیست, شاخص نرمال‌شده پوشش گیاهی استاندارد, شاخص کیفیت اکولوژیکی,

چکیده مقاله :

افزایش فعالیت‌های انسانی باعث ایجاد اختلال در اکوسیستم‌ها و محیط زیست انسان در مقیاس‌های مختلف شده است. تکنیک‌های سنجش از دور برای تعیین کمیت و تشخیص تغییرات اکولوژیکی موثر تشخیص داده شده اند و می‌تواند به‌عنوان یک جایگزین برای پایش تغییرات مکانی در شرایط اکولوژیکی محیط مطرح باشد. امروزه استفاده از داد‌‌ه‌های سنجش از دور برای مطالعات مرتبط با کیفیت محیط زیست شهری نیز افزایش یافته است. در این پژوهش کیفیت اکولوژیکی محیط زیست شهرستان کرج با استفاده از تصاویر سری لندست در سال‌های 2010 و 2020 با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی درجه سبز، رطوبت، خشکی و گرما برای تعیین چهار شاخص اکولوژیکی سنجش‌ازدور ارزیابی و تجزیه و تحلیل شد. شاخص‌های اکولوژیکی سنجش از دوری مورد استفاده در استخراج کیفیت محیط زیست شامل شامل LST، NDVI، NDBI و WET است. نتایج نشان داد که کیفیت محیط زیست شهرستان کرج از سال 2010 تا 2022 به طور کلی سیر نزولی داشته و میانگین RSEI از 59/0 25/0 کاهش یافته است که نشان از تخریب محیط زیست این شهرستان با‌توجه به گسترده شدن بخش های مسکونی آن دارد. تغییرات محیط زیست در منطقه مورد مطالعه ارتباط تنگاتنگی با فعالیت‌های انسانی در قالب گسترش مکانی مناطق مسکونی و توسعه دارد که ناشی از مهاجرپذیری منطقه مورد مطالعه و مجاورت آن با شهر تهران است. شاخص مورد استفاده در پژوهش حاضر می‌تواند به طور مناسبی تغییرات مکانی کیفیت محیط زیست را از ابعاد مختلف منعکس نماید و یک روش موثر برای ارزیابی جامع کیفیت محیط زیست و شرایط اکولوژیکی در محیطهای شهری است.

چکیده انگلیسی:

The increase of human activities has caused disturbances in human ecosystems and environment in different scales. Remote sensing techniques have been found to be effective for quantifying and detecting ecological changes and can be considered as an alternative for monitoring spatial changes in the ecological conditions of the environment. Today, the use of remote sensing data for studies related to the quality of the urban environment has also gained a great attention. In this research, the ecological quality of Karaj city's environment was evaluated and analyzed using Landsat series images in 2010 and 2020 by analyzing the main components of greenness, humidity, dryness and heat to determine four remote sensing ecological indicators. Remote sensing ecological indicators used in environmental quality extraction include LST, NDVI, NDBI and WET. The results showed that the quality of the environment of Karaj city has generally decreased from 2010 to 2022 and the average RSEI has decreased from 0.59 to 0.25, which shows the destruction of the environment of this city due to the expansion of its residential parts. Environmental changes in the study area are closely related to human activities in the form of spatial expansion of residential areas and development, which is caused by the immigration of the study area and its proximity to Tehran. The index used in the present research can adequately reflect the spatial changes of environmental quality from different dimensions and is an effective method for comprehensive evaluation of environmental quality and ecological conditions in urban environments