تبیین نقش عوامل موثر بر عدم تحقق اهداف طرح توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر لمزان)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

محمد آور ¹ , مرضیه موغلی ² , محمد ابراهیم عفیفی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

تاریخ دریافت : 1400/08/10 تاریخ پذیرش : 1400/10/28 تاریخ انتشار : 1400/10/20

کلید واژه: طرح‌های توسعه شهری, تحقق‌پذیری, مدل سلسله مراتبی فازی, شهر لمزان,

چکیده مقاله :

طرح‌های توسعه شهری مهم‌ترین ابزار ساماندهی کالبدی شهرها به شمار می‌روند. به‌رغم همه ی تمهیداتی که در تهیه طرح‌ها و تنظیم محتویات آن‌ها صورت گرفته است، بسیاری از این طرح‌ها در دست‌یابی به اهداف خود ناموفق بوده‌اند. هدف از این پژوهش تبیین عوامل مؤثر بر عدم تحقق طرح‌های توسعه ی شهری در شهر لمزان بود. روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی بود. محدوده انتخاب شده شهر لمزان مرکز مهران از توابع شهرستان بندرلنگه در استان هرمزگان بود. به منظور شناسایی مهمترین معیارهای تأثیرگذار ابتدا از طریق مصاحبه با 20 نفر از کارشناسان و برنامه‌ریزان شهری اقدام به شناسایی موانع شد. معیارهای اصلی پژوهش عبارتند از: 1- موانع و مشکلات مدیریت شهری، 2- مسائل و مشکلات تصویب طرح، 3- مسائل و مشکلات فرآیند تهیه طرح. معیارها در قالب پرسشنامه دلفی فازی در اختیار جامعه آماری متشکل از 120 نفر از مدیران ارشد شهری، و اعضای هیأت علمی قرار گرفت. از مدل سلسله مراتبی (AHP) فازی، به منظور اولویت‌بندی معیارها استفاده شد. نتایج نشان داد که در بین زیرمعیارهای عامل موانع و مشکلات مدیریت شهری، زیرمعیار ضعف بدنه مدیریتی و عدم وجود مدیریت یکپارچه شهری در رتبه اول و زیرمعیار بهبود ارتباطات بیرونی و درونی در رتبه آخر قرار گرفت. از بین زیرمعیارهای عامل مسائل و مشکلات تصویب طرح، زیرمعیار تصویب از بالا و فقدان قدرت نفوذ نمایندگان مردم در تصویب طرح در رتبه اول و زیرمعیار نبود هماهنگی و همسویی در رتبه آخر قرارگرفت. از بین زیرمعیارهای عامل مسائل و مشکلات فرآیند تهیه طرح، زیرمعیار طولانی بودن فرآیند تهیه در رتبه اول، و زیرمعیار نبود اطلاعات کامل و به روز در رتبه آخر قرار گرفت.

چکیده انگلیسی:

Urban development projects continue to evolve with the aim of serving humanity and following the example of sustainable development components. In the meantime, achieving the goals of the projects can reveal the degree of success, realism and humanity of the projects. In betweenOne of the important goals of urban development projects is to provide basic services and human and urban infrastructure for the comprehensive development of human settlements. In this regard, the main purpose of this study is to investigate the effective factors of non-implementation of urban development plans in the city of Lamzan. In order to achieve the above goal of the research, first by using library documentary sources, concepts related to feasibility and land use are examined and then by completing a questionnaire based on the criteria and characteristics of the theoretical literature of the research among 120 experts and Specialists in the field of research and using the fuzzy AHP technique to prioritize the obstacles to the non-implementation of urban development plans in the city of Lamzan. The results show that the obstacles and problems of urban management, issues and problems of plan approval and issues and problems of the project preparation process, had the greatest impact on the non-feasibility of development plans for the city of Lamzan. Among the sub-factors related to the factor of urban management problems, the sub-factor is the weakness of the managerial body and the lack of integrated urban management with a final score of 0.223 in the first rank and the sub-criterion of improving external and internal communication with a final score of 0.124 is in the sixth and last rank. Is. Among the sub-factors of problems and approval of the plan approval, the sub-factor of approval from above and the lack of influence of people's representatives in approving the plan with a final score of 0.226 in the first rank, lack of coordination and alignment with the final score of 0.178 in the fifth and last rank has taken. Among the sub-factors of problems and problems of the project preparation process, the sub-factor of the length of the preparation process with a final score of 0.207 is in the first rank, the sub-factor of lack of complete and up-to-date information with a final score of 0.40 is in the last rank.

منابع و مأخذ:

امین زاده، ب و رودکی، س (1396). ارائه روشی تلفیقی برای ارزیابی طرح‌های تفصیلی شهری منطقه 6 شهرداری شیراز، فصلنامه هویت شهر، سال 11 ، شماره 29، ص 42 – 29.

براتی، ا. محمدی، ج (1389). نقد تحلیل و ارزیابی تحقق طرح هادی شهری (نمونه موردی طرح هادی شهر درچه، مجله رشد آموزش جغرافیا، دوره 25، شماره 2، ص 45 – 38.

پور احمد، ا، حاتمی نژاد، ح و حسینی، ه (1385). آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در کشور، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58، ص 180 – 167.

جهانبانی، م ع؛ بهزادفر، م و احمدی، م (1400). عوامل موثر بر جلب اعتماد شهروندان در راستای تقویت مشارکت جمعی در اجرای طرح‌های توسعه شهری از دیدگاه شهروندان و مدیران (مورد پژوهش: کلانشهر تهران)، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 51: 17-1.

حجتی، ح؛ پورمحمدی، م و قربانی، ر (1397). نقدی بر فرایند برنامه‌ریزی جامع شهر رشت با رویکرد تطبیقی (طرح‌های جامع سه گانه)، فصلنامه دانش شهرسازی، دوره 2، شماره 1، ص 22 – 1.

حسین‌زاده دلیر، ک؛ پورمحمدی، م و سلطانی، ع (1392). طرح‌های شهری ایران از قلمرو تهیه تا واقعیت اجرای آن در اجرا (مورد مطالعه طرح جامع تبریز، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز، شماره 31، ص 151 – 131.

رخشانی نسب، ح ر و حسینی، س ع (1400). ارزیابی و تحلیل تاثیر مولفه‌های سرمایه اجتماعی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر زابل)، مهندسی جغرافیایی سرزمین، شماره 9: 123-109.

رضایی، ن؛ ماجدی، ح؛ زرآبادی، س و ذبیحی، ح (1397). تبیین نقش عوامل موثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری شیراز، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال 9، شماره 34، ص 58 – 47 .

رهنما ، م (1390) پژوهشی پیرامون طرح‌های تفصیلی شهری با تاکید بر کاربری آموزشی، بهداشتی، درمانی، مشهد، جهاد دانشگاهی.

زنگی آبادی، ع؛ عبداللهی، م؛ سالک قهفرخی، ر و. قاسم زاده، ب (1393). ارزیابی عوامل اثرگذار بر عدم تحقق پذیری طرح‌های جامع شهری در ایران و چالش‌های مربوط به آن (مطالعه موردی: محور تاریخی– فرهنگی منطقه 6 شهر تبریز، فصلنامه برنامه‌ریزی شهری، 5(18)، 41-58.

سعیدنیا، ا (1390). تاسیسات خدمات شهری، انتشارات وزارت کشورمرکز مطالعات برنامه ریزی شهری،

صفائی پور، ز (1396). بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر ایلام)، فصلنامه مطالعات عمران شهری، شماره اول، ص 111، 125.

علی اکبری، ا؛ رهنمایی، م و ابراهیمی بوزانی، م (1392). بررسی روش‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در ایران، فصلنامه انجمن جغرافیایی، سال 11، شماره 73، ص 114 – 98

معینی، س م (1392). فرآیندهای توسعه شهری طرحها و برنامه‌ها، انتشارات آذرخش.

مهدی زاده، ج (1382). شهر و فراغت، نظریه‌های فراغت، آزادی و معنا، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 5.

مهندسین مشاور شارمند (1380). شیوه‌های تحقق طرح‌های توسعه شهری، جلد دوم، بررسی تجارب تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری در ایران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری وزارت کشور .

میزرایی، ج؛ پیوسته گر، ی و کلانتری خلیل آباد، ح (1399). ارائه مدل اکتشافی ـ تجربی عوامل بازدارنده تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری (مطالعۀ موردی: کلان‏ شهر شیراز)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 4: 1391-1408.

نوریان، ف (1375). نگرشی بر روند تهیه طرح های تفصیلی در شهرسازی، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.

Ahmed S. Abd Elrahman, Moureen Asaa. (2021).Urban design & urban planning: A critical analysis to the theoretical relationship gap, Ain Shams Engineering Journal, 12, 1, 1163-1173,

Borch, C., & Kornberger, M. (Eds.).  (2015). Urban Commons: Rethinking the City. Routledge. Space, Materiality and the Normative.

 Fox, I&  Stoett, P.  (2016) Citizen Participation in the UN Sustainable Development Goals Consultation Process: Toward Global Democratic Governance?. Global Governance: A Review of Multilateralism and International Organizations: October-December 2016, Vol. 22, No. 4, pp. 555-574.

Fox, O., & Stoett, P. (2016). Citizen participation in the UN Sustainable Development Goals  consultation process: Toward global democratic governance?. Global Governance: A Review of Multilateralism and International Organizations, 22(4), 555-574.

Kornberger, M.; Borch, C. (2015). Introduction. In Urban Commons. Rethinking the City; Borch, C., Kornberger, M., Eds.; Routledge: Abingdon, UK; New York, NY, USA.

Tretter Eliot,  M. (2012).Austin Restricted: Progressivism, Zoning, Private Racial Covenants, and the Making of a Segregated City, The university of Texas at Austin.

Qian,Z. (2018). Master plan, plan adjustment and urban development reality under China’s market transition: A case study of Nanjing, Cities, Volume 30, Pages 77–88.