بررسی تطبیقی شاخص های پایداری اجتماعی مسکن(مطالعه موردی؛ محلات اسکان غیررسمی اهواز)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

فائقه سرحانی ¹ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
محمد حسن یزدانی ² (عضو هئیت علمی دانشگاه محقق اردبیلی)
سعید امانپور ³ (هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه شهید چمران اهواز)

تاریخ دریافت : 1398/09/21 تاریخ پذیرش : 1398/12/10 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه: اهواز, پایداری اجتماعی, شاخص‌های پایداری, محلات اسکان غیررسمی,

چکیده مقاله :

در سال‌های اخیر توسعه پایدار و به تبع آن توسعه پایدار محله‌ای در مجامع علمی مطرح شده است. که ارتباط تنگاتنگی با آسیب‌های اجتماعی، زیست‌محیطی، امنیت، مشارکت، شکل بافت و مدیریت شهری دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن در محلات اسکان غیررسمی اهواز می‌باشد. روش پژوهش به ‌صورت توصیفی-تحلیل و پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری خانوارهای ساکن محلات اسکان غیررسمی می‌باشد. حجم نمونه بر اساس مدل کوکران 381 نفر محاسبه شده است برای افزایش دقت کار تعداد 450 پرسشنامه توزیع گردید. در این پژوهش از میان 6 بافت مشخص در شهر، بافت حاشیه‌ای که شامل 18 محله می‌شد انتخاب شده و در هر محله با توزیع و تکمیل پرسشنامه و بهره‌گیری از مدل ویکور، تاپسیس، الکتر و مدل ادغامی‌کپلند اقدام به مقایسه تطبیقی محلات شهر و رتبه‌بندی آن‌ها بر اساس شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش میزان پایداری محلات بدین ترتیب اولویت‌بندی می‌شود: محلات زرگان، زویه 1، زویه 2 با امتیاز 5 دارای سطح پایدار، محلات منبع آب، علی‌آباد، حصیرآباد و کوی طاهر با امتیاز 4 دارای سطح نسبتاً پایدار، محلات آل صافی، ملاشیه، نهضت آباد و کریشان داری سطح نیمه پایدار و محلات گلدشت، چنیبه علیا، کوی علوی دارای سطح نسبتاً ناپایدار و محلات گلبهار، شهرک رزمندگان و کوی سیاحی دارای سطح ناپایدار می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

In recent years, sustainable development and therefor sustainable development for neighbourhoods have been proposed in scientific community. This is closely connected to socail damage, environmental issues, security, collaboration and urban management. For the development of sustainable housing in urban neighbouhoods, 10 indicators has been used in social dimension. The aim of this inverstigation was comparative study of sustainability indicators for housing in informal settlement areas of Ahvaz. Research population was families living in informal areas. 384 individuals were cochranʾs sample size. In order to increase the accuracy of research, 450 questionnaires were distributed. 18 neighbourhoods in city border were chosen out of 6 distinguished districts. Nonparametric tests such as Manu-Whitney, Kruskal-Wallis tests were used for analysis and comparison amany neighbours. The prioritization was bused on the results of sustainity of neighbourhoods: Zergan, zoviye 1 and zoviye 2 with a score of 5 had a stable level for their local identity, a sense of homeplace and residentʾs co-opration. Aliabad, Manbaʾ ab, Hasir abad and taher neighbourhoods with a score of 4 were known as relatione stable.Al-e-Safi, Mallashia, Nehzatabad and Krishan as semi stable and Goldasht, upper chenibeh and Allavi neighbourhoods were known as relatively unstable and Golbahar, Razmandeghan and sayyahi Alley were unstable.

منابع و مأخذ:

1. گلابچیکف، الگ؛ بادیانا، آنا، 1394، مسکن پایدار برای شهرهای پایدار؛ چارچوب سیسات گذاری برای کشورهای در حال توسعه، مترجمان حسین حاتمی نژاد، سید محمد میرسیدی، اکرم شهیدی، چاپ اول، انتشارات پاپلی، مشهد

2. بزی، خدا رحم، کیانی، اکبر، راضی، امیر، 1389، بررسی و تحلیل برنامه‌ریزی توسعه مسکن پایدار(مطالعه موردی شهر حاجی آباد-استان فارس)، فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، سال دوم، شماره 3، بهار 1389.

3. پور طاهری، مهدی، 1392، کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در جغرافیا، چاپ سوم، انتشارات سمت

4. تقی نژاد، ایوب، 1387، مدلسازی توسعه شهری با استفاده از gis، دانشکده علوم و زمین‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

5. چپرلی، حامد، 1386، نقش درآمد در تحول الگوی مسکن روستایی (مورد مطالعه: دهستان سلطانعلی شهرستان گنبد، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

6. زال، ابوذر، 1386، ارزیابی و سنجش پایداری اجتماعی و نقش عوامل جغرافیایی مؤثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان خرم بید، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

7. ضرغامی، اسماعیل، 1389، اصول پایداری اجتماعی مجتمع‌های مسکونی در شهرهای ایرانی-اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی.

8. ضرغامی، اسماعیل، عظمتی، حمیدرضا، صالح صدقپور، کاظم قلیزاده،بهرام، 1389، تعیین عوامل پایداری اجتماعی - فرهنگی در طراحی مجتمع‌های مسکونی اقلیم سرد و خشک ایران - مطالعه موردی اردبیل، فصلنامه شهرسازی و معماری آبادی، سال بیستم، شماره 69، زمستان، صفحه 98-104،

9. عربی، روزبه، حقانی، مهدیه، 1389، مسکن پایدار، سومین همایش مقاوم سازی و محیط شهری، دانشگاه آزاد واحد خمین.

10. علی الحسابی، مهران، سید باقر حسینی، فاطمه نسبی،1390، بررسی توسعه پایدار از دیدگاه اقتصادی و محیطی با تمرکز بر جایگاه مسکن(نمونه موردی: مسکن بافت قدیم شهر بوشهر)، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، سال اول، شماره 1، نیمه اول 1390.

11. علی نژادی، عسل، 1382، واحد همسایگی پایدار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

12. قبادیان، وحید، یکانی فرد، احمد رضا، 1388، شهر مصدر، شهر صفر کربن، صفر ضایعات، مجله شمس، شماره 64، صفحه 40-48.

13. لطفی، صدیقه، شعبانی، مرتضی، 1391، ارائه مدلی تلفیقی جهت رتبه‌بندی توسعه منطقه‌ای مطالعه موردی؛ بخش بهداشت و درمان استان مازندران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی ، سال سیزدهم، شماره 28، بهار 92.

14. مرصوصی، نفیسه، 1383، توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، ش 144، صص19-31.

15. نقی زاده، محمد،1387، تاملی در رابطه پایداری فرهنگی با فرهنگ پایداری، مجموعه مقالات توسعه پایدار شهری(تدوین: دکتر بهناز امین زاده)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، ص 206.

16. نوربرگ شولتز، کریستیان، 1381، مفهوم سکونت، ترجمه امیر یاراحمدی، انتشارات آگه، تهران.

17. وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان خوزستان، معاونت شهرسازی و معماری، 1388، طرح راهبردی توسعه و عمران (جامع) شهر اهواز، مرحله اول-مقطع اول، مطالعه پایه و پیش نیاز شناخت پایه و حوزه نفوذ، مهندسین مشاور معماری و شهرسازی، زمستان

18. Murphy, K. (2012). "The Social Pillar of Sustainable Development: A Literature Review and Framework for Policy Analysis." Sustainability: Science, Practice and Policy 8.

19. Littig, B. and Grießler, E., (2005) International . Journal of Sustainable Development, Vol. 8: 1/2,

20. Thin, N. and C. Lockhart G. Yaron (2002)" Conceptualising Socially Sustainable Development”. Paper prepared for DFID and the World Bank, DFID. Mimeo.

21. Weingaertner, C. and Å. Moberg (2011) "Exploring Social Sustainability: Learning from Perspectives on Urban Development and Companies and Products." Sustainable Development.