منشور اخلاق نشریه خانواده و بهداشت
- تبعیت از قوانین cope:
"این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار (COPE) می‌باشد و از آیین نامه اجرایی قانون پیش‌گیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می‌نماید".
از کلیه شرکت‌کنندگان انتظار می‌رود به اصول اخلاقی مذکور پایبند باشند. بدیهی است هرگونه سرقت علمی یا سایر رفتارهای غیراخلاقی منجر به حذف مقاله از فرآیند داوری خواهد شد. این منشور جهت تعیین وظایف و تعهدات نویسندگان، سردبیر، اعضای هیأت تحریریه و داوران تنظیم شده است:
- سردبیر و هیأت تحریریه
پذیرش مقالات: سردبیر نشریه مسئول اتخاذ تصمیم جهت پذیرش یا رد مقالات ارسالی می‌باشد. سردبیر با کمک هیأت تحریریه و با در نظر گرفتن مسائل مربوط به حق کپی‌برداری، سرقت علمی وغیره همچنین صلاحدید داوران و ویراستاران اقدام به پذیرش مقاله می‌نماید.
عدالت: سردبیران وظیفه قضاوت در مورد مقالات را صرفاً از لحاظ شایستگی علمی برعهده دارد و باید بدون طرفداری یا کینه‌توزی شخصی یا در نظر گرفتن ملیت، جنسیت، مذهب و مسائل قومی، نژادی و سیاسی عمل نماید.
محرمانه بودن: سردبیر و هیأت تحریریه نباید اطلاعات مربوط به مقاله را در مراحل داوری و ارزیابی برای کسی غیر از داوران، نویسندگان و ویراستاران افشا کنند.
عدم‌افشا و استفاده شخصی: آن بخش از مطالب مقالات ارسالی که منتشر نشده‌اند نباید در پژوهش شخصی سردبیر و یا هیأت تحریریه، بدون کسب رضایت مکتوب نویسنده، استفاده شوند. اطلاعات و یا ایده‌های محرمانه که از طریق ارزیابی مقالات کسب شده‌اند باید به‌طور محرمانه حفظ شوند و در جهت منافع شخصی استفاده نشوند.
- داوران
پذیرش مقالات: داوران به سردبیر و اعضای هیأت تحریریه در اتخاذ تصمیم برای پذیرش و یا رد مقاله کمک نموده و از طریق ارسال اصلاحیه به نویسندگان در ارتقاء مقاله آن‌ها سهیم می‌باشند.
حق امتناع و عدم‌پذیرش: امتناع و رد درخواست ارزیابی یک مقاله بر حسب زمان و یا موقعیت ضروری و لازم است. داوری که احساس عدم صلاحیت کافی برای قضاوت در مورد مقاله پژوهشی می‌کند، باید از ارزیابی مقاله امتناع کند.
محرمانه بودن: داوران باید به محرمانه بودن فرآیند ارزیابی احترام بگذارند و نباید اطلاعات مربوط به مقاله را بدون اجازه مکتوب نویسنده در اختیار شخصی غیر از سردبیر بگذارند.
عدم‌سوگیری: داوران باید مقالات را به‌طور عینی، بی‌طرف و عادلانه ارزیابی کنند. داوران باید از سوگیری‌های شخصی در توصیه‌ها و قضاوت‌های خود اجتناب کنند.
منابع: داوران موظفند منابعی را که نویسنده به آن‌ها ارجاع داده شناسایی و بررسی نمایند. هرگونه نتیجه‌گیری یا بحثی که پیش از این مطرح شده باشد باید همراه با منبع ذکر شود. همچنین داوران موظفند در صورت مشاهده هر گونه شباهت یا هم پوشانی بین اثر ارسالی و مقاله‌ای دیگر مراتب را به سردبیر اطلاع دهند.
تضاد منافع: داوران نباید از اطلاعات یا ایده‌هایی که طی فرآیند ارزیابی به‌دست آورده‌اند در جهت منافع شخصی استفاده نمایند. همچنین داوران باید از ارزیابی مقالاتی که از دید آن‌ها مشمول تضاد منافع اعم از منافع مشترک مالی، سازمانی، شخصی و یا هرگونه ارتباط یا پیوندهای دیگر با شرکت‌ها، نهادها یا افراد مرتبط با مقالات است، امتناع کنند.
- نویسندگان
گزارش یافته‌ها: نویسنده مسئول مکاتبه، مسئول نهایی محتوای کل مقاله ارسالی می‌باشد. نویسندگان متعهد هستند یافته‌های خود را به‌طور کامل گزارش کنند و در ارائه یافته‌ها و تفسیر آن‌ها دقت ویژه داشته باشند. مقاله باید حاوی جزئیات و منابع کافی باشد به‌نحوی که امکان دسترسی سایر پژوهشگران به مجموعه داده‌های یکسان جهت تکرار پژوهش وجود داشته باشد.
سرقت علمی: نویسنده مسئول مکاتبه مقاله باید از این که تمامی مطالب ذکر شده حاصل پژوهش وی و همکاران ایشان که اسامی آن‌ها مندرج در مقاله است، اطمینان حاصل نموده و منشأ و اصالت هر یک از مجموعه داده‌ها به‌کار گرفته شده را مشخص کند.
اصالت: مقاله باید کاری جدید و اصیل باشد. نویسنده نمی‌تواند مقاله‌ای را که کل یا بخشی از آن در جای دیگری تحت بررسی است و یا قبلاً به نشریه دیگری ارسال شده به نشریه خانواده وبهداشت بفرستد.
سپاسگزاری: نویسندگان باید به مراکز یا افرادی که در شکل‌گیری پژوهش آن تأثیرگذار بوده‌اند اشاره نموده و قدردانی نمایند .همچنین در صورت نیاز حامی مالی پژوهش در این بخش ذکر شده و مورد قدردانی قرار می گیرد.
تألیف اثر: همه نویسندگان مندرج در مقاله باید در کار پژوهش مساعدت و همکاری جدی داشته و در مقابل نتایج پاسخگو باشند. اعتبار و امتیاز نویسندگی یا تألیف باید به نسبت مساعدت‌های بخش‌های مختلف تسهیم شود. نویسندگان باید مسئولیت و اعتبار کار را تقبل کنند. نویسنده مسئول مکاتبه که مقاله را به نشریه ارسال می‌نماید باید یک نسخه یا پیش‌نویس مقاله را به همه نویسندگان مشترک و همکار ارسال و رضایت آن‌ها را جهت ارسال مقاله به نشریه و انتشار آن کسب کنند.
تضاد منافع: نویسندگان موظفند هر گونه تضاد منافعی را که بر نتیجه پژوهش آن و یا تفسیر یافته‌ها تأثیرگذار بوده است مطرح نمایند و منابع مالی حامی پژوهش خود را ذکر کنند.
بازبینی مقاله: اگر نویسنده‌ای متوجه اشتباه یا بی‌دقتی مهمی در اثر خود شود، موظف است مراتب را به سرعت به سردبیر نشریه خانواده و بهداشت اطلاع داده و در فرآیند بازبینی و اصلاح مقاله همکاری نماید.
- واگذاری حق چاپ و نشر مقاله (Copyright):
بدینوسیله مؤلف یا مؤلفان کلیه حقوق مادی و معنوی مقاله فوق را به‌صورت دائمی به مجله «خانواده و بهداشت» واگذار می‌نمایند و نسبت به آن هیچ‌گونه ادعائی نخواهند داشت (لازم به‌ذکر است که هر نویسنده میتواند با ذکر ماخذ مقاله خود را کپی و ارائه نماید).
اخلاق و مجوز‌ها
خانواده و بهداشت(Family and Health) تمامی استانداردهای اخلاقی مورد نیاز جهت نشر را در نظر می‌گیرد تا بدینوسیله از کیفیت مقالات علمی چاپ شده اطمینان حاصل نماید. این امر باعث می‌شود خوانندگان اطمینان داشته باشند نتایج ارائه شده در مقالات چاپ شده سندیت دارند و نیز قابل تغییر می‌باشند. این مجله تابع قوانین نشر موجود در بیانیه هلسینکی می‌باشد.
سرقت ادبی، انتشار مقالات تکراری، داده‌سازی و تحریف
خانواده و بهداشت متعهد به چاپ مقالاتی است که پیشتر در هیچ مجله‌ای به چاپ نرسیده‌اند و نیز همزمان در فرآیند داوری هیچ مجله دیگری قرار ندارند. تمامی مقالات دریافت شده در این مجله مورد بررسی قرار می‌گیرند و بخش‌هایی که ممکن است منجر به سرقت ادبی شوند مشخص می‌شوند. همچنین، بازنشر مقاله، ترجمه به زبان دیگر یا ارائه آن در مجلات دیگر بدون اجازه مشمول قانون تخلفات نشر و پژوهش می‌باشد.
چنانچه مشخص شود مقاله‌ای همزمان در مجله‌ای دیگر در فرآیند داوری است یا پیشتر در جایی چاپ شده است فورا از دستور کار بررسی خارج می‌شود و مشمول قانون "ممانعت از انتشار تکراری" یا DPS می‌شود فلوچارت( COPE) چنانچه مشخص شود داده‌ها، تصاویر یا هر جز دیگر موجود در یک مقاله دستکاری یا تحریف شده‌اند، در آن صورت مقاله مشمول قانون "ممانعت از تحریف و داده‌سازی" خواهد شد.
نشر زائد و اضافی
چنانچه چندین مقاله از یافته‌های یک مقاله چاپ شوند، به صورتی که بخش‌هایی از نتایج کسب شده در یک مقاله و بخش‌های دیگر به صورت بریده بریده در مقالات دیگر ارائه گردند، در آن صورت آن مقاله مشمول قانون "ممانعت از بازنشر زائد" خواهد بود.
تحریف استنادی
چنانچه مشخص شود مقاله‌ای صرفا با هدف بالا بردن تعداد استنادات نام مولف یا مقاله‌ای خاص، به نام آن مولف یا مقاله استناد کرده است در آن صورت آن مقاله مشمول قانون "ممانعت از تحریف استنادی" خواهد شد.
پدیدآورندگی غیرحقیقی (تالیف هدیه‌ای)
تمام پدیدآوران اشاره شده در مقالات می‌بایست سهم علمی تاثیرگذار در آن پژوهش داشته باشند و یافته‌های تحقیق را تایید نمایند. لذا، پدیدآوران غیرحقیقی-یعنی افرادی که سهم واقعی و تاثیرگذاری در پژوهش نداشته‌اند- مشمول قانون "ممانعت از پدیدآورندگی غیرحقیقی" خواهند شد.
براساس معیارهای ارائه شده توسط کمیته بین المللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE) معیارهای پدیدآور دانستن یک فرد شامل موارد زیر می‌باشد:
- مشارکت کافی و وافی در فرآیندهای طراحی، درک، آنالیز و تفسیر داده‌های پژوهش.
- نوشتن متن اولیه یا ویرایش انتقادی مقاله جهت بررسی محتوای مهم اطلاعاتی آن
- تایید نهایی نسخه‌ای که منتشر می‌شود.
- قبول مسئولیت اثر منتشره از جمیع جهات با اطمینان از این‌که هر گونه شاعبه در رابطه با صحت و سقم یا درستی هر قسمتی از اثر به نحو مقتضی بررسی و مرتفع گردیده.
استرداد (بازپس فرستادن مقاله)
براساس دستورالعمل‌های ارائه شده توسط کمیته اخلاقیات پزشکی (COPE) مجله family and health در صورت موجود بودن هر یک از شرایط چهارگانه زیر میتواند مقاله را بازپس فرستد:
- شواهد مشخصی موجود باشد که نشان دهد یافته‌های مقاله غیرقابل استناد و یا غیرحقیقی باشد. این امر ممکن است به واسطه سوتحقیق (نظیر داده‌سازی) یا اشتباه صادقانه (نظیر اشتباهات محاسباتی به ایرادات آزمایشگاهی) حادث شده باشد.
- یافته‌های مقاله پیشتر در جایی دیگر و بدون استناددهی درست، کسب اجازه و یا توجیه پذیر بودنشان چاپ شده باشند (یعنی مصداق نشر زائد و اضافی باشد).
- حاوی سرقت ادبی باشد.
- گزارشات غیراخلاقی ارائه دهد.
ممانعت‌ها (محدودیت‌های اعمال‌شونده)
چنانچه هر یک از تخلفات اشاره شده در بالا در مقاله‌ای یافت شود، این مجله خود را محق می‌داند تا نسبت به اعمال محدودیت‌های زیر برای مولف یا مولفان آن مقاله اقدام نماید:
- مجله همواره و در هر زمانی تمام حقوق استرداد را برای مقالاتی که با تخلف چاپ شده‌اند برای خود قائل است. معیار متخلف دانستن مقالات همان دستورالعمل‌های ارائه شده توسط کمیته اخلاقیات پزشکی (COPE) می‌باشند.
- رد کردن آنی و بی درنگ مقالاتی که تخلف کرده‌اند و تحریم مولف یا مولفان ناقض قوانین.
- اعمال ممنوعیت قبول هرگونه مقاله جدید به مدت حداقل 24 ماه از مولف یا مولفانی که قوانین را نقض کرده‌اند.
- عدم اعطای پست داوری مقالات یا عضویت در هیأت دبیری مجله به مولفان متخلف به مدت حداقل 36 ماه.
- چنانچه در متن مقاله تخلفاتی نمایان و کاملا جهت‌دار مشاهده شوند، مجله محق است محدودیت‌هایی فراتر از آنچه در بالا به آن اشاره شد نیز بر مولف آن مقاله اعمال نماید.
عدم صداقت دانشگاهی
- در مواردی که مقاله ارائه شده مشکوک به تکراری بودن یا بازنشر باشد و نیز در هنگامی که مقاله مورد نظر چاپ شده باشد
- در مواردی که مقاله ارائه شده مشکوک به سرقت ادبی باشد و نیز در هنگامی که مقاله مورد نظر چاپ شده است
- در مواردی که مقاله ارائه شده مشکوک به ارائه اطلاعات ساختگی و نادرست باشد و نیز در هنگامی که مقاله مورد نظر چاپ شده است
حق و حقوق تألیف و پدیدآورندگی
- درخواست اضافه کردن نام پدیدآور جدید به مقاله قبل) یا بعد از فرآیند چاپ (
- درخواست حذف نام یک پدیدآور از مقاله قبل از اتمام فرآیند چاپ
- درخواست حذف نام پدیدآوری که مشکوک به خیالی بودن (مولف میهمان/اعطایی) یا نظایر آن است
- جهت دریافت مشاوره درمورد چگونگی نظارت بر مشکلات پدیدآور
تضاد منافع (CoI)
- اگر داور مجله با موردی در یک مقاله ارائه شده مواجه شود که مشکوک به عدم افشا کردن تضاد منافع می‌باشد
- اگر خواننده مجله با موردی در یک مقاله چاپ شده مواجه شود که مشکوک به عدم افشا کردن تضاد منافع می‌باشد.
دیگر ملاحظات
- چنانچه به جنبه اخلاقی پژوهشی در یک مقاله ارائه شده مشکوک باشیم
- چنانچه مشکوک باشیم که داور مجله ایده یا داده‌ای را از کار مولفی دیگر برای خود برداشته است
- چگونه کمیته (COPE) شکایات دریافتی علیه ادیتورهای مجلات را بررسی می‌کند