مدل پنج عامل شخصیّت رابرت مک کری و پل کوستا در کتاب تاریخ بیهقی

محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی

لیلا عدل پرور ¹ , فرهاد فلاحت خواه ²

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

تاریخ دریافت : 1397/07/15 تاریخ پذیرش : 1399/02/13 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: تاریخ بیهقی, پل کوستا, تیپ شخصیّتی, رابرت مک کری, روانشناسی شخصیّت,

چکیده مقاله :

ابوالفضل بیهقی دبیر سرشناس عصر غزنوی کتابی بر جای گذاشته است که پس از گذشت قرن های متوالی از وجوه مختلف شایستۀ پژوهش و بازنگری است. وی ضمن بیان نکات تاریخ نویسی در تحلیل جزئیات و توصیف صفات حالات روانی شخصیّت ها، خواننده را شگفت زده می کند، از این رو این اثر برای یافتن مصداق های عینی تیپ های شخصّیتی در روان شناسی بسیار مناسب است. در این مقاله صفات شخصیّت های تاریخ بیهقی براساس مدل پنج عامل شخصیّتی رابرت مک کری و پل کوستا مورد بررسی قرار گرفته است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر، کتاب تاریخ بیهقی است که پس از بررسی صفات شخصّیت های اصلی کتاب؛ نمونه هایی برای هر کدام از پنج تیپ شخصیّتی: روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، خوشایندی و وظیفه شناسی ارائه شده است. هر چند که این تطبیق نسبی است و بعضی از شخصیّت ها، مجموعه ای از ویژگی های چند تیپ شخصیّتی را به خود اختصاص می دهد و اعمال و رفتار و اندیشه های آن ها تحت تأثیر از شرایط محیطی تغییر می کند، امّا براساس نمودار ارائه شده، تیپ غالب شخصیّتی افراد، مشخص شده است.

چکیده انگلیسی:

Beyhaqi Abolfazl, the famous secretary of Ghaznavi period, has left a book that is worthy of study and review after successive centuries. He in addition to expression of historical points, amazes readers in analyzing of details and describing of psychological states. So, to find concrete examples of the types of personality in psychology in this book is very convenient. In this paper, characterics of figures of Beyhaqi,s history, based on the Five factor models of Robert McCrae and Paul Costa, is studied. The statistical population of this search is Bayhaqi,s history. After reviewing the characterics of figures in this papers, is presented examples for each of the five personality types, neurosis, extraversion, openness, agreeableness and conscientiousness. Although, this comparing is proportional and some figures have the charactericsties several personality types all together and their traits in various environmental conditions, but, finally, the dominant personality type of figures has been specified.