نگاه سیاسی- تعلیمی به حکایت شتر و شیر پرهیزگار در مرزبان نامه

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

حسین عباس نژاد ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
پروانه عادل زاده ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ـ ایران)
کامران پاشایی فخری ³ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)

تاریخ دریافت : 1397/09/22 تاریخ پذیرش : 1399/02/13 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: شیر, حکایت, نگاه سیاسی, شتر, مرزبان نامه,

چکیده مقاله :

مرزبان نامه از جنبه‌های مختلف در تاریخ تمدن ایران و جوامع اسلامی اهمیّت داشته است. این کتاب نگرش به انسان و اجتماع را در جامعۀ سنّتی مدّنظر قرار داده است. بیشتر داستان‌های مرزبان نامه تمثیلی و به زبان جانوران بیان شده است. دلیل عمدۀ استفاده از شخصیّت‌های حیوانی احتمالاً محتوای سیاسی و اجتماعی می‌باشد. داستان‌های مرزبان نامه عملکرد قدرت در جوامع را نشان می‌دهند. با تجزیه و تحلیل حکایت می‌توان ساختار فرهنگ سیاسی و تأثیر آن را بر رفتارهای فردی و اجتماعی بررسی کرد. فرهنگ سیاسی حاکم در جامعه با روابط انسانی در ارتباط است. در این حکایت، شخصیّت‌های تمثیلی، شخصیّت‌های جانشین شونده محسوب می‌شوند، یعنی حیوان جانشین فکر، خُلق و خو و مفاهیم مورد نظر نویسنده و آورندۀ داستان شده است. در این پژوهش شیر به عنوان نماد قدرت، در رأس هرم قدرت قرار می‌گیرد و نیرویی که سبب می‌شود شیر در چنین جایگاه و مرتبه‌ای قرار گیرد، زورمندی، قدرت و تسلّط او بر دیگران است. حاکم یا فرمانروا در سلسله مراتب قدرت، باید وظایف و مسئولیّت‌ها را به اشخاصی واگذار نماید که شایستگی، لیاقت و توانایی لازم برای انجام آن کارها را داشته باشند، و همانند خرس در بدو ورود به دربار شیر بر هم زنندۀ نظم و امنیّت نباشند. از زاویۀ تعلیمی هم می‌توان به زیان ظلم و ستم و عاقبت ستمکاران ستم پیشیه و زیاده‌خواهان محال اندیش که در پی حفظ جان، موقعیّت سیاسی و مرتبه‌ای برای خود هستند اشاره کرد.

چکیده انگلیسی:

Marzbannameh has played an important role in the history of Iranian civilization and Islamic societies. This book focuses on human and community attitudes in traditional society. Most of Marzbannameh's stories are allegorical and animalistic. The main reason for using animal characters is probably political and social content. Borderline stories illustrate the function of power in societies. By analyzing the anecdote, one can examine the structure of political culture and its impact on individual and social behaviors. The prevailing political culture in society is related to human relations. In this anecdote, the allegorical characters are the successor characters, that is, the animal is the successor to the thinking, the mood, and the intended concepts of the author and narrator. In this study, the lion, as a symbol of power, is at the top of the pyramid of power, and the force that causes the lion to occupy such a position is his power, power, and dominance over others. The ruler or ruler in the hierarchy of power must delegate duties and responsibilities to persons who have the competence, competence, and ability to perform those tasks, and are not disruptive of order and security as they enter the lion's court. From the educational point of view, we can also mention the losses of the oppression and the consequence of the oppressors of the oppressors of the foregoing and the impatient extremists who seek to preserve their lives, their political position and their status.