رابطه بین مدیریت ریسک سازمانی و عملکرد شرکت با نقش مزیت رقابتی و سواد مالی

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

زهره عارف منش ¹ , منیژه رامشه ² , حامد شکوهی ³

1 - گروه حسابداری دانشگاه یزد، یزد ، ایران
2 - گروه حسابداری، دانشگاه قم، قم، ایران
3 - گروه حسابداری،دانشگاه غیرانتفاعی امام جواد (ع)،یزد،ایران

تاریخ دریافت : 1401/01/09 تاریخ پذیرش : 1401/03/12 تاریخ انتشار : 1401/05/01

کلید واژه: عملکرد شرکت, مزیت رقابتی, سواد مالی, واژه‌های کلیدی: مدیریت ریسک, واحدهای تولیدی مستقر در شهرک صنعتی یزد,

چکیده مقاله :

چکیدهتحولات عمده در محیط کسب‌وکار و سرعت بالای تغییرات فناوری، محیط کسب‌وکار را بسیار پیچیده و نامطمئن ساخته است. مدیریت ریسک یکی از راهکارهای شرکت‌ها برای مقابله با نااطمینانی در محیط کسب‌وکار است که نقش مؤثری در حفظ و ارتقای کارایی و اثربخشی و در نتیجه، بهبود عملکرد شرکت دارد. علاوه بر این، مدیریت ریسک یک عامل مهم در کنترل هزینه‌ها و تنوع محصولات و در نتیجه، کسب مزیت رقابتی است که منجر به بهبود عملکرد شرکت می‌شود. این در حالی است که وجود مدیران دارای تحصیلات مالی (سواد مالی مدیران) در فرآیند مدیریت ریسک، کسب مزیت رقابتی و دست‌یابی به عملکرد بهتر را تسهیل می‌کند. با چنین رویکردی، تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین مدیریت ریسک سازمانی و عملکرد شرکت با نقش میانجی‌گر مزیت رقابتی و تعدیل‌گر سواد مالی در واحدهای تولیدی مستقر در شهرک صنعتی یزد به انجام رسیده است. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری و با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری تحلیل گردیده است. نتایج تحلیل 220 پرسشنامه تکمیلی نشان می‌دهد که رابطه مزیت رقابتی با عملکرد شرکت به لحاظ آماری معنی‌دار نیست، اما مدیریت ریسک رابطه مثبت و معنی‌داری با مزیت رقابتی و عملکرد شرکت دارد. همچنین، رابطه سواد مالی با مزیت رقابتی مثبت و معنی‌دار است. نقش میانجی‌گر مزیت رقابتی در رابطه مدیریت ریسک با عملکرد شرکت مورد تأیید قرار نمی‌گیرد، اما نقش تعدیل‌گر سواد مالی در رابطه مدیریت ریسک با مزیت رقابتی پذیرفته می‌شود.

چکیده انگلیسی:

AbstractImportant changes in business environment and acceleration of technological change have made the business environment very complex and uncertain. Risk management is one of the solutions for companies to deal with uncertainty in the business environment, which has an effective role in maintaining and improving efficiency and effectiveness and, consequently, improving company performance. In addition, risk management is an important factor in controlling costs and diversification product and, consequently, achieving competitive advantage that leads to better performance. However, presence of financially educated managers (financial literacy of managers) in the risk management process facilitates achieving competitive advantage and better performance. The aim of this study is to investigate the relationship between enterprise risk management and company performance with mediating role of competitive advantage and moderating role of financial literacy in manufacturing firms of Yazd industrial town. Data were collected using questionnaire and analyzed by structural equation modeling. The results of 220 completed questionnaires show that the relationship between competitive advantage and company performance is not statistically significant, but risk management has a positive and significant relationship with competitive advantage and company performance. Also, the relationship between financial literacy and competitive advantage is positive and significant. The mediating role of competitive advantage in the relationship between risk management and company performance is not confirmed, but the moderating role of financial literacy in the relationship between risk management and competitive advantage is accepted.

منابع و مأخذ:

بابایی، محمدعلی و حمیدرضا وزیر زنجانی، (1385)، "مدیریت ریسک؛ رویکردی نوین برای ارتقای اثربخشی سازمان‌ها"، تدبیر،  170، صص 20-14 
حسینی، سید عبدالرضا،سید محمدحسین حسینی وسیدمهدی  سیدمطهری، (1393)، "رابطه‌ی استفاده از فنون مدیریت ریسک با عملکرد شرکت‌های فعال صنایع غذایی"، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 4(1)، صص 60-45 
پوراحمدی، محمد حسین وغلامرضا  فرساد امان الهی ، (1400)، "تأثیر مدیریت ریسک سازمانیبر رابطه بین تأمین مالی خارجی و مدیریت سود"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی،  13 (49)، صص 96-73
دهقانی، علی، محمد صحفی‌پرست و سید امیرحسین شجاعی، (1396)، "رابطه به‌کارگیری مدیریت ریسک بنگاه با عملکرد شرکت‌های بیمه"، بیست‌و‌چهارمین همایش ملی بیمه و توسعه: پژوهشکده بیمه
رضایی، فرزین، اکرم فیروز علیزاده و الهام نورمحمدی، (1399)، "رابطه توانایی مدیریت با اجزاء مدیریت ریسک یکپارچه"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 12 (48)، صص 42-23 
عسگرنژاد نوری، باقر وپریسا  امکانی، (1396)، "تأثیر مدیریت اثربخش ریسک در عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران: نقش واسطه‌ای سرمایه فکری و اهرم مالی"، مدیریت دارایی و تأمین مالی، 2(17)، صص  112-93 
قادری، صلاح الدین و یداله تاری وردی، (1399)، "مدل مدیریت ریسک شرکتی و پیامدهای آن در کنترل مؤثر ویژگی‌های سود شرکت"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(46)، صص 106-77  
قادری، صلاح الدین، زهرا لشگری، یداله تاری وردی و امیررضا کیقبادی،  (1399)، "مدل مدیریت ریسک شرکتی و پیامدهای آن بر عملکرد حسابداری و اقتصادی شرکت"، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 17(65)، صص 139-173 
محمدشریفی، نیکو، سیدعلی نبوی چاشمی و ناصرعلی یداله زاده طبری،  ،1400) )، "نقش مدیریت ریسک سازمانی بر عملکرد شرکت در فرآیند ادغام و اکتساب با استفاده از الگوی دو مرحله ای هکمن "، مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 12(46)، صص 448-435 
محمدی، اسفندیار، ادریس سیامکی و محمد آزادی، (1395)، "بررسی تأثیر سواد مالی مدیران بر عملکرد سازمانی با نقش تعدیل‌گری یادگیری سازمانی مورد مطالعه (بانک‌های خصوصی شهر ایلام)"، هفتمین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت و چهارمین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری‌های باز: شرکت همایشگران مهر اشراق

Agyapong, D. & Attram, A, (2019), "Effect of Owner-Manager’s Financial Literacy on the Performance of SMEs in the Cape Coast Metropolis in Ghana", Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(67).
Akhtar, S. & Liu, Y, (2018), "SME Managers and Financial Literacy; Does Financial Literacy Really Matter?", Journal of Public Administration and Governance, 8(3), PP. 353-373.
Anwar, M, (2018), "Business Model Innovation and SMEs Performance - Does Competitive Advantage Mediate?", International Journal of Innovation Management, 22(7), PP. 1-31.
Ariyawardana, A, (2001), "Performance of the Sri Lankan Value-Added Tea Producers: An Integration of Resource and Strategy Perspectives. [Unpublished doctoral dissertation].  Massey University: New Zealand.
Babai, M & Vazir Zanjani, H, (2006), "Risk Management; A New Approach to Enhance the Effectiveness of Organizations", Tadbir, 170, PP. 14-20. [In persian].
Barney, J. B, (1991), "Firm Resources and Sustained Competitive Advantage", Journal of Management, 17, PP. 99-120.
Bongomin, G. O. C., Ntayi, J. M., Munene, J. C. & Malinga, C. A, (2017), "The Relationship between Access to Finance and Growth of SMEs in Developing Economies: Financial Literacy as a Moderator", Review of International Business and Strategy, 27, PP. 520-538.
Brustbauer, J, (2016), "Enterprise Risk Management in SMEs: Towards a Structural Model", International Small Business Journal, 34(1), PP. 70-85.
Callahan, C, and J. Soileau, (2017), "Does Enterprise risk management enhance Operating Performance?", Advances in Accounting, 37, PP.39-122.
Chang, Chen Shan, Shang Wu Yu, and Cheng Huang Hung, (2015), "Firm Risk and Performance: the Role of Corporate Governance", Review of Managerial Science, 9, PP. 73-141.
Dehghani, A, Sahfiparast, M & Shojai, S.A, (2017), "The Relationship between the Use of Firm Risk Management and the Performance of Insurance Companies", Twenty-fourth National Conference on Insurance and Development: Insurance Research Institute.  [In persian].
Dionne, G. & Triki, T, (2005), "Risk Management and Corporate Governance: The Importance of Independence and Financial Knowledge for the Board and the Audit Committee", HEC Montreal Working Paper No. 05-03.
Elahi, (2013), "Risk Management: The Next Source of Competitive Advantage", Foresight, 15, PP. 117-131.
Elijah, A. B. & Millicent, A, (2018), "The Impact of a Sustainable Competitive Advantage on a Firm’s Performance: Empirical Evidence from Coca-Cola Ghana Limited", Global Journal of Human Resource Management, 6(5), PP. 30-46.
Eniola, A. A. & Entebang, H, (2017), "SME Managers and Financial Literacy", Global Business Review, 18(3), PP. 559-576.
Fahy, J, (2000), "The Resource-Based View of the Firm: Some Stumbling-Blocks on the Road to Understanding Sustainable Competitive Advantage", Journal of European Industrial Training, 24, PP. 94-104.
Ferreira, J. A. B., Coelho, J. & Weersma, L. A, (2019), "The Mediating Effect of Strategic Orientation, Innovation Capabilities and Managerial Capabilities among Exploration and Exploitation, Competitive Advantage and Firm’s Performance", Accounting & Management, 64(1), PP. 1-25.
Florio, C. & Leoni, G. (2017), “Enterprise Risk Management and Firm Performance: The Italian Case”, The British Accounting Review, 49, PP. 56-74.
Ghaderi, S &, Tariverdi, Y, (2020), "Corporate Risk Management Model and Its Consequences in Effective Control of Corporate Profit Characteristics", the Financial Accounting and Auditing Researches, 12(46), PP. 77-106. [In persian].
Ghaderi, S, Lashkari, Z, Tariverdi, Y & Keighobadi, A, (2020), "Corporate Risk Management Model and Its Consequences on the Accounting and Economic Performance of the Company", Empirical Studies of Financial Accounting,17(65), PP. 139-173. [In persian].
González-Rodríguez, M. Rosario, Jose Luis Jiménez-Caballero, Rosario Carmen Martín-Samper, Mehmet Ali Köseoglu, and Fevzi Okumus, (2018), "Revisiting the Link between Business Strategy and Performance: Evidence from Hotels", International Journal of Hospitality Management 72, PP. 21–31.
Gordon, L. A., Loeb, M. P. & Tseng, C, (2009), "Enterprise Risk Management and Firm Performance: A Contingency Perspective", Journal of Accounting and Public Policy, 28(4), PP. 301-327.
Haanes, K. & Fjeldstad, Ø, (2000), "Linking Intangible Resources and Competition", European Management Journal, 18(1), PP. 52-62.
Herbane, Brahim, (2010), "Small Business Research: Time for a Crisis-based View", International Small Business Journal 28, PP. 43–64.
Hommel, U. & King, R, (2013), "The Emergence of Risk‐Based Regulation in Higher Education: Relevance for Entrepreneurial Risk Taking by Business Schools", Journal of Management Development, 32(5), PP. 537-547.
Hosseini S.A, Hosseini S.M & Seid Motahari, S.M, (2014), "The Relationship between the Use of Risk Management Techniques and the Performance of Companies Active in the Food Industry", Empirical accounting research, 4(1), PP. 45-60. [In persian].
Hoyt, R. E. & Liebenberg, A. P, (2011), "The Value of Enterprise Risk Management", The Journal of Risk and Insurance, 78(4), PP. 795-822.
Kantur, D, (2016), "Strategic Entrepreneurship: Mediating the Entrepreneurial Orientation Performance Link", Management Decision, 54(1), PP. 24-43.
Karanja, M. M, (2017), "The Effect of Risk Management Strategies on the Sustainable Competitive Advantage of Commercial Banks in Kenya, [Unpublished doctoral dissertation].  University of Nairobi.
Kimunduu, G., Erick, O. & Shisia, A, (2016), "A Study on the Influence of Financial Literacy on Financial Performance of Small and Medium Enterprises in Ruiru Town, Kiambu County, Kenya. International Journal of Economics, Commerce and Management, 4(11), PP. 416-433.
Meulbroek, L, (2002), "The Promise and Challenge of Integrated Risk Management", Risk Management and Insurance Review, 5, PP. 55-66.
Mohamadi, S, Siyamaki, E & Azadi, M, (2016), "Investigating the Effect of Managers' Financial Literacy on Organizational Performance with the Moderating Role of Organizational Learning Studied (Private Banks in Ilam)", Seventh International Conference on Accounting and Management and Fourth International Conference on Entrepreneurship and Open Innovation. Mehr Ishraq Conference Company. [In persian].
MohamadSharifi, N, Nabavi Chashemi, S.A & Yadollahzade Tabari, N, (2021), "The Role of Organizational Risk Management on Firm Performance in the Merger and Acquisition Process Using the Hackman Two-step Model", Financial Engineering and Securities Management, 12(46), PP. 435-448. [In persian].
Morgan, N. A., Kaleka, A. & Katsikeas, C. S, (2004), "Antecedents of Export Venture Performance: A Theoretical Model and Empirical Assessment", Journal of Marketing, 68, PP. 90-108.
Ngek, N. B, (2016), "Performance Implications of Financial Capital Availability on the Financial Literacy - Performance Nexus in South Africa", Investment Management and Financial Innovations, 13(2-2), PP. 354-362.
Nocco, B. W. & Stulz, R. M, (2006), "Enterprise Risk Management: Theory and Practice", Journal of Applied Corporate Finance, 18, PP. 8-20.
Nohong, M., Ali, M., Sohilauw, M., Sobarsyah, M. & Munir, A, (2019), "Financial Literacy and Competitive Advantage: SME Strategy in Reducing Business Risk", Revista ESPACIOS, 40(32).
Oyewobi, L. Oyewobi, A, and R. Olabode Bamidele James, (2015), "An Empirical Analysis of Construction Organisations’ Competitive Strategies and Performance", Built Environment Project and Asset Management 5, PP. 417–31.
Parnell, J. A., Zhang, L, and D. Lester, (2015), "Competitive Strategy, Capabilities and Uncertainty in small and medium Sized Enterprises (SMEs) in China and the United States", Management Decision 53, PP. 31-42. 
Poor Ahmadi, M & Farsad Aman Elahi, Gh, (1400), "The Effect of Enterprise Risk Management on the Relationship between External Financing and Earnings Management", the financial Accounting and Auditing Researches, 13(49), PP. 73-96. [In persian].
Porter, M. E, (1980), "Industry Structure and Competitive Strategy: Keys to Profitability", Financial Analysts Journal, 36(4), PP. 30-41.
Rezai, F, Firooz Alizade, A & Noor mohammadi, E, (2020), "Relationship between Management Ability and Integrated Risk Management Components", the Financial Accounting and Auditing Researches, 12(48), PP. 23-42 [In persian].
Saeidi, P., Saeidi, S. P., Sofian, S., Saeidi, S. P., Nilashi, M. & Mardani, A, (2019), "The Impact of Enterprise Risk Management on Competitive Advantage by Moderating Role of Information Technology", Computer Standards & Interfaces, 63, PP. 67-82.
Sar, A. C, (2017), "Competitive Advantage and Performance: An Analysis of Indian Downstream Oil and Gas Industry", Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 21(2), PP. 1-7.
Sax, J. & Torp, S. S, (2015), "Speak Up! Enhancing Risk Performance with Enterprise Risk Management, Leadership Style and Employee Voice", Management Decision, 53(7), PP. 1452-1468.
Soltanizadeh, Sara, Siti Zaleha Abdul Rasid, Nargess Mottaghi Golshan, and Wan Khairuzzaman Wan Ismail, (2016), "Business Strategy, Enterprise Risk Management and Organizational Performance", Management Research Review 39, PP. 1016–33.
Su, Z., Guo, H. & Sun, W, (2017), "Exploration and Firm Performance: The Moderating Impact of Competitive Strategy", British Journal of Management, PP. 1-15.
Wade, M. & Hulland, J, (2004), "Review: The Resource-Based View and Information Systems Research: Review, Extension and Suggestions for Future Research", Management Information Systems Quarterly, 28, PP. 107-142.
Wang, P. F., Li, S. & Zhou, J, (2010), "Financial Risk Management and Enterprise Value Creation: Evidence from Non‐Ferrous Metal Listed Companies in China", Nankai Business Review International, 1(1), PP. 5-19.
Wang, T. S., Lin, Y. M., Werner, E. M. & Chang, H, (2018), "The Relationship between External Financing Activities and Earnings Management: Evidence from Enterprise Risk Management", International Review of Economics Finance, 58, PP. 312-329.
Yang, S., Ishtiaq, M., Anwar, M, (2018), "Enterprise Risk Management Practices and Firm Performance, the Mediating Role of Competitive Advantage and the Moderating Role of Financial Literacy", Journal of Risk Financial Management, 11(35), PP. 1-17
Zou, X. & Hassan, C. H, (2017), "Enterprise Risk Management in China: The Impacts on Organizational Performance", International Journal of Economic Policy in Emerging Economies, 10(3), PP. 226-239.