شکل‌گیری و پایداری عادت‌های مصرفی در خانوارهای ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

میرحسین موسوی ¹ , الناز خجسته ² , فرید دهقانی ³

1 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، دانشگاه الزهرا تهران، تهران، ایران
3 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد، مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/01/17 تاریخ پذیرش : 1402/04/19 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: الگوی دیتون و پاکسون, طبقه‌بندی JEL: C23, D91, E21 واژگان کلیدی: عادت‌های مصرفی, مخارج مصرفی خانوار, داده‌های شبه‌ترکیبی,

چکیده مقاله :

هدف مقاله بررسی تأثیر عادت‌های شکل‌گرفته بر رفتار مصرف‌کننده به تفکیک سه اثر نسل، سن و زمان (سال) با ایجاد یک سری داده‌های شبه‌ترکیبی و با استفاده از روش دیتون (1997) بود. بدین‌منظور، در زمینه نسل‌ها، 14 نسل از 1305 - 1374 و درخصوص زمان (سال)، از 1365 - 1394 (35 سال) و سن افراد نیز در بازه زمانی 16 - 72 سال بررسی شد. نتایج تحلیل اثرات نسل نشان داد که مخارج مصرفی با جوان‌تر شدن نسل‌ها روندی افزایشی دارد. همچنین، میزان اثرپذیری مخارج مصرفی جاری از وقفه 5 دوره قبل خود در طول تمامی نسل‌های مورد بررسی تقریبا ثابت است؛ به‌طوری‌که اختلاف بین قدیمی‌ترین نسل و جدیدترین آن خیلی اندک و معادل 000018/0 است. نتایج بررسی اثر زمان، نشان‌دهنده افزایش اثرپذیری مخارج مصرفی جاری از وقفه 5 دوره قبل خود طی 1365 - 1373 بوده؛ اما، طی دوره 1388-1374 این اثرپذیری به‌طور خیلی بطئی روند کاهشی و سپس، تا 1394 روند افزایشی داشته است. ازنظر اندازه تقریبی، این اثرپذیری در تمامی سال‌ها تقریبا ثابت بوده است. نتایج حاصل از تفکیک سنی نیز الگوی چرخه زندگی را تائید کرده است. به‌طورکلی، این نتیجه استنباط می‌شود که تغییر نسل و سن و سیاست‌های اقتصادی (گذر زمان) موجب نشده این عادت‌ها تغییر اساسی کنند؛ بنابراین، عادت‌های مصرفی خانوارهای ایرانی پایدار بوده است.

چکیده انگلیسی:

In this paper, the effect of formed habits on consumer behavior was investigated by separating the three effects of generation, age and time (year) by generating a quasi-hybrid data set using the Dayton method. For this purpose, in the field of generations, 14 generations were studied from 1305 to 1995. Concerning time (year), this research investigates over 30 years from 1986 to 2020. The age of the subjects in this study ranged from 16 to 72 years. The results of the analysis of generation effects show that consumption expenditures are increasing with younger generations. The results of the study of the effect of time show the increase of households' consumption expenditure during the years 1986 to 2020 and the somewhat constant trend of the years 1995 to 2015. Results of the effects of age on consumption expenditure pattern confirmed the life cycle pattern.

منابع و مأخذ:

-‌ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1399). خلاصه تحولات اقتصادی کشور. اداره بررسی‌های اقتصادی: تهران.

-‌ برانسون، ویلیام  (1388). تئوری و سیاست‌های اقتصاد کلان. ترجمه: عباس شاکری. نشر نی، تهران، چاپ سیزدهم.

-‌ حسینی، سید رضا (1380). الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف‌کننده مسلمان. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی: تهران، چاپ اول.

-‌ راغفر، حسین، باباپور، میترا (1393). تجزیه‌وتحلیل رفتار بین‌نسلی هزینه مصرفی خانوارهای شهری با استفاده از داده‌های شبه تابلویی. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 3(10(10))، 177-199.

-‌ راغفر، حسین، موسوی، میرحسین، اصل، زمزم سادات (1392). بررسی اثر ویژگی‌های خانوار بر مخارج مصرفی (کاربردی از مدل‌سازی داده‌های شبه پانل)، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 2(8)، 1-12.

-‌ راغفر، حسین، موسوی، میرحسین، آذری‌بنی، بتول (1393). بررسی نسلی تأثیر آموزش بر رفاه مصرفی خانوارهای شهری. فصلنامه تحقیق‌های اقتصادی ایران، 20(63(63))، 89-120.

-‌ رحمانی، تیمور (1388). اقتصاد کلان، انتشارات: نور علم، برادران.

-‌ روشن، رضا (1397). مقایسه انباره عادات مصرفی خانوارهای شهری و روستایی ایران برای کالاهای خوراکی و غیرخوراکی: رهیافت تئوری پوش و معادالت اولر. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 7(26)، 51-69.

-‌ روشن، رضا، پهلوانی، مصیب، شهیکی تاش، محمدنبی (1392). بررسی اثر شکل‌گیری عادات، دیرپایی کالاهایی بادوام و چشم و هم‌چشمی در مصرف بین دوره‌ای خانوارهای ایرانی با استفاده از روش گشتاور‌های تعمیم‌یافته. دو فصلنامه سیاست‌گذاری اقتصادی، 5(10(10))، 31-56.

-‌ زراء‌نژاد، منصور (1382). برآورد تابع مصرف کالاهای مصرفی برای دو گروه خانوارهای شهری و روستایی ایران در دوره 1355 - 1377. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، (16)، 23-46.

-‌ شاکری، عباس (1389). اقتصاد کلان، نظریه‌ها و سیاست‌ها. جلد دوم، انتشارات: رافع، چاپ دوم، تهران،

-‌ مرکز آمار ایران (سال‌های مختلف). اطلاعات مربوط به هزینه و درآمد خانوارهای شهری. انتشارات: مرکز آمار ایران، تهران.

-‌ Abel Andrew, B. (1990). Asset prices under habit formation and catching up with the Joneses. American Economic Review, Papers and Proceedings, 80, 38-42.

-‌ Aronsson, T., & Löfgren, K. G. (2007). Welfare theory: History and modern results. Umeå Economic Studies, 726, 1-66.

-‌ Attanasio, O. (1998). Cohort analysis of saving behavior by us households. Journal of Human Resources, 33(3), 575-609.

-‌ Ben-arab, M., Briys, E., & Schlesinger, H. (1996). Habit formation and the demand for insurance. The Journal of Risk and Insurance, 63(1), 111-119.

-‌ Campbell, J. Y., & Deaton, A. (1989). Why is consumption so smooth?. Review of Economic Studies, 56(3), 357-374.

-‌ Campbell, J. Y. & John H. C. (1999). By force of habit: A consumption based explanation of aggregate stock market behavior. Journal of Political Economy, 107(2), 205-251.

-‌ Constantinides, G. M. (1990). habit formation: a resolution of the equity premium puzzle. Journal of Political Economy, University of Chicago Press, 98(3), 519-543.

-‌ Deaton, A. (1997). The analysis of household surveys: A microeconometric approach to development policy. Baltimore, Johns Hopkins University Press for the World Bank.

-‌ Deaton, A., & Paxson, C.  (1994). Intertemporal choice and inequality. The Journal of Political Economy, 102(3), 437-467.

-‌ Doan, T., Litterman, R., & Sims, C. (1984). Forecasting and conditional projection using realistic prior distributions. Econometric Reviews, 3, 1-100.

-‌ Dupuit, J. (1995). De la mesure de l'utilité des travaux publics (1844). Revue Française d'Économie, 10(2), 55-94.

-‌ Dynan, K. E. (1999). Habit formation in consumer preferences: Evidence from panel data. American Economic Review, 90(3), 391-412.

-‌ Fernandez-Villaverde, J. & Krueger, D.  (2007). Consumption over the life cycle: Some facts from consumer expenditure survey data. Review of Economics and Statistics, 89(3), 552-565.

-‌ Gali, J. (1994). Keeping up with the joneses: Consumption externalities, portfolio choice, and asset prices. Journal of Money, Credit and Banking, 26(1), 1-8.

-‌ Gower, B. (1997). Scientific method: An historical & philosophical introduction. University of Guelph. Routledge.

-‌ Hausman, D. M. (2011). Preferences, Value, Choice, and Welfare. Cambridge University Press.  

-‌ Havranek, T., Rusnak, M. & Sokolova, A. (2017). Habit formation in consumption: A Meta-Analysis. European Economic Review, 95, 142-167. doi:10.1016/j.euroecorev.2017.03.009

-‌ Heger, D. (2004). The link between firms' innovation decision and the Business cycle: An empirical analysis. ZEW-Centre for European Economic Research Discussion Paper, (04-085). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.686712

- Hobcraft, J., Menken, J., & Preston, S. (1982). Age, period, and cohort effects in demography: A Review. Population Index, 45(1), 4-43.

-‌ Mankiw, N. G. (1982). Hall's consumption hypothesis and durable goods. Journal of Monetary Economics, Elsevier, 10(3), 417-425.

-‌ Martin, S. (2009). Comment: Distinguishing cohort effects from age period effects on non-marital fertility. Social Forces, 87(3), 1481-1488.

-‌ McKenzie, D. (2006). Disentangling age, cohort, and time effect in the additive model. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(4), 473-495.

-‌ Parker, J.A. (1999). Spendthrift in America? on two decades of decline in the us saving rate. NBER Macroeconomics Annual, 14, 317-370.

-‌ Paxson, C. (1996). Saving and Growth: Evidence from micro data. European Economic Review, 40(2), 255-288.

-‌ Ryder, H. E., Jr., G., & Heal, M. (1973). Optimal growth with intertemporally dependent-preferences. Review of Economics Studies, 40(1), 1-31.

-‌ Samuelson, P. A. (1938). A note on the pure theory of consumer's behavior. Economica, 5(17), 61-71.

-‌ Sundaresan, S. M. (1989). Intertemporally dependent preferences and the volatility of consumption and wealth. Review of Financial Studies, 2(1), 73-88.