برآورد سیستم تقاضای بنزین، برق و گاز خانگی برای خانوارهای شهری ایران
محورهای موضوعی :
اقتصاد کار و جمعیت
علی اکبر خسروی نژاد
1
1 - استادیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران (نویسنده مسوول)، پست الکترونیکی:
تاریخ دریافت : 1400/05/29
تاریخ پذیرش : 1400/08/05
تاریخ انتشار : 1400/06/01
کلید واژه:
Q41,
C51,
کشش,
بنزین,
برق خانگی,
برآورد,
H31,
گاز خانگی,
طبقه‌بندی: JEL: Q48,
D01 سیستم تقاضا,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه اقتصاد بخش عمومی، تدوین سیاست‌های جبرانی و قیمت گذاری حامل‌های انرژی می‌باشد. هدف این مطالعه برآورد کشش های درآمدی، قیمتی و متقاطع حامل‌های انرژی خانوارهای شهری ایران می‌باشد. لذا، سیستم تقاضای حامل‌های انرژی شامل بنزین، برق خانگی و گاز خانگی برای خانوارهای شهری توسط داده‌های تلفیقی خانوار- سال با 77758 خانوار طی دوره 1395 تا 1398 برآورد شده است. این برآورد در دو حالت تمامی خانوارهای شهری و خانوارهایی که بنزین مصرف کرده‌اند انجام‌گرفته است.از ویژگی‌های متمایزکننده این مطالعه نسبت به مطالعات پیشین، استفاده از داده‌های ماهیانه شاخص قیمت همراه با داده‌های مقطعی بودجه خانوار است. نتایج نشان می‌دهد که کالاهای موردمطالعه یعنی بنزین، برق خانگی و گاز خانگی ضروری می‌باشند. از سه کالای فوق، کالاهای بنزین و برق خانگی بی کشش بوده و گاز خانگی با کشش برآورد شده است.
چکیده انگلیسی:
The purpose of this paper is to estimate the income, price and crossover elasticity's of energy carriers of Iranian urban households. For this purpose, the demand system of energy carriers including gasoline, household electricity and household gas for urban households is estimated from the combined household-year data with 77758 households during the years 2016-2017. The distinguishing feature of this article is the use of monthly price index data along with cross-sectional household budget data. The results show that gasoline, household electricity and household gas are among the essential goods. Of these three commodities, gasoline and household electricity are estimated to be elastic and gas domestic is elastic.
منابع و مأخذ:
منابع
بزازان، فاطمه، موسوی، میرحسین، فرناز، قشمی(1394). تأثیر هدفمندی یارانه انرژی برق بر تقاضای خانوارها به تفکیک شهر و روستا در ایران (یک رهیافت سیستمی)، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 4 (14): 1-32.
خسروینژاد، علی‌اکبر (1380). برآورد تابع تقاضای نان برای خانوارهای شهری ایران (کاربردی از مدل‌های با اطلاعات ادغام شده)، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 9 (20): 117-138.
خسروینژاد، علی‌اکبر (1381). الگوی مصرف خوراک کاربردی از مدل‌های سیستم مخارج خطی، سیستم رتردام و سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل خانوارهای ایرانی (شهری و روستایی)، چاپ اول، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
خسروینژاد، علی‌اکبر (1384). ارزیابی تغییرات رفاهی مصرف‌کنندگان ایرانی با استفاده از شاخصهای هزینه زندگی، چاپ اول، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
خسروینژاد، علی‌اکبر (1388). اندازه‌گیری آثار رفاهی حذف یارانه کالاهای اساسی بر خانوارهای شهری ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، (50).
صادقی، حسین، سلمانی، یونس و سهرابی‌وفا، حسین (1391). بررسی اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر رفاه مصرف‌کنندگان بخش خانگی با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل (AIDS)،فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 9 (45).
مرکز آمار ایران، آمار خام بودجه خانوار (١٣95 تا ١٣98)، تهران.
مرکز آمار ایران، شاخص قیمت کالاهای مختلف (١٣95 تا ١٣98)، تهران.
مشیری، سعید، شاهمرادی، اکبر (1385). برآورد تقاضای گاز طبیعی و برق خانوارهای کشور: مطالعه خرد مبتنی‌بر بودجه خانوار،تحقیقات اقتصادی، (72).
منظور، داود، جدیدزاده، علی، شاهمرادی، اصغر (1388). مدل‌سازی تقاضای انرژی خانگی در ایران، رویکرد تابع تقاضای انعطاف‌پذیر تقریباً ایدهآل،فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 6 (23).
نصرالهی، زهرا، صمدی، علی‌حسین و روشندل، مهرناز (1391). تجزیه و تحلیل انرژی بخش خانگی در مناطق شهری ایران (1387-1363): انتخاب بین الگوی تقاضای سیستم تقریباً ایدهآل و رتردام،فصلنامه اقتصاد محیط‌زیست و انرژی، 1 (2).
هاشمی، هوشمند، محمدی، تیمور، خلیلی، فرزانه و فرید عسگری (1399). برآورد تقاضای بنزین در ایران طی دوره زمانی 1374تا 1396با استفاده از مدل حالت-فضا و دلالتهای حاصله برای آزادسازی قیمت آن در ایران، فصلنامه نظریههای کاربردی اقتصاد،7 (1).
Aboulein, E-Laithy, Kheir-E-Din, H.(2009), “The Impact of Phasing out of Subsidies of Petroleum Energy Product in Egypt”, The Egyptian Center for Economic Studies, No.145, PP 1-24.
Banks, J, Blundel, R., and A. Lewbel (1997), “Quadratic Engel Curves and Consumer Demand,” The Review of Economics and Statistics, Vol.74, PP. 527-539.
Banks, James, Richard Blundell and Arthur Lewbel, (1996), “Tax Reform and Welfare Measurement: Do We Need Demand System Estimation?” The Economic Journal, Vol.106, PP. 1227-43.
Barten, A. (1969). Maximum Likelihood Estimation of a Complete Demand System, European Economic Review, 1: 7-73.
Christensen, L. R., D. W. Jorgenson, and L. J. Lau (1975): “Transcendental Logarithmic Utility Functions,” The American Economic Review, 65(3), 367–383.
Creedy, John; (2004), “The Effects on New Zealand Households of an Increase in the Petrol Excise Tax”, New Zealand Treasury Working Paper.
Deaton, A. (1997), The Analysis of Household Surveys, A Microeconometric Approach to Development Policy, Baltimore, Johns Hopkins University Press.
Deaton, , and Muellbauer, J., (1980), “Economics and Consumer Behaviour,” Cambridge University Press, New York.
Deaton; A. and Muellbaure; J., (1980) “An Almost Ideal Demand System," American Economic Review, 70, No.3, PP. 312-326.
Eskeland G. Foyozioglu, T; (1997), “Is demand for Polluting Goods Managable? An Econometric Study of Car Ownership and Use in Mexico,” Journal of Development Economics,Vol. 53,PP.423-445.
Fetini, H, Bacon, R.(1999), “Economic Aspects of Increasing Energy Prices to Border Price Levels in the Islamic Republic of Iran”, The World Bank, Middle East and Africa Region.
Green, R and F.M., (1990) “Almost Elasticities in AIDS Models,” American Journal of Agricultural Economics, Vol.72, PP. 442-445.
Hope, E, Singh, B. (1995), “Energy Price Increases in Developing Countries: case study of Colombia, Ghana, Indonesia, Malaysia, Turkey, and Zimbabwe”, Policy Research Department, Working Paper1442, World Bank, Policy Research Department, Washington, D.C
Judge, G., W. Griffiths, R.Hill, H.Lutkepohl, and T. Lee,“The Theory and Practice of Econometrics”, (1985), 2nd edition, New York, John Wiley and Sons, Inc. pp.515-518.
Klein, L. R., and Rubin, H. (1949), "A Constant Utility-index of the Cost of Living," Review of Economic Studies, 84-87.
King, M.A., (1983), “Welfare Analysis OF tAX rEFORMS uSING hOUSEHOLDS dATA,” jOURNAL OF pUBLIC eCONOMICS, vOL. 21, PP.183-214.
Lin, B. Jiang, Zh. (2010), “Estimates of Energy Subsidies in China and Impact of Energy Subsidy Reform”, Energy Economics, Vol. 32, Issue. 2, PP. 273-283.
Muellbauer, J., (1974), “Prices and Inequality: The United Kingdom Experience,” The Economic Journal, Vol. 84, PP. 33-55.
Ngui, D.M., Mutua, J.M, Osiolo, H. and Aligula, E.(2011), “Household Energy Demand in Kenya: An Application of the Linear Approximate Almost Ideal Demand System (LA-AIDS)”, Energy Policy, 39.
Nichol, (2003), “Elasticities of Demand for Gasoline in Canada and the United States”, Energy Economics, Vol. 25, issue 2, 201-214.
Prroser, R.D. (1985), “Demand Elasticities in OECD Countries: Dynamic Aspects”, Energy Economics, vol.7, PP. 9-12.
Stone, R. (1954), "Linear Expenditure Systems and Demand Analysis:An Application to the Pattern of British Demand," Economic Journal, 511-527.
Theil, H. (1965), "The Information Approach to Demand Analysis," Econometrica, 33, 67-87.
Uri, N. D. and Boyd, R.(1997), “An Evaluation of the Economic Effects of Higher Energy Prices in Mexico”, Energy Policy, vol. 25, no. 2, PP.205-215.
Zellner, A.(1962), “An Efficient Method of Estimating Seemingly Unrelated Regressions and Tests for Aggregation Bias”, Journal of the American Statistical Association, vol. 57, No. 298, PP 348-368.
_||_
