حباب قیمتی و تأثیر متغیرهای اقتصادی بر نرخ ارز در بازار مالی ایران با استفاده از روش‌های ARIMA و TAR

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

یعقوب زاهدی ¹ , نادر رضایی ² , ودود نجاری ³

1 - گروه مالی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.
2 - گروه حسابداری و مالی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران
3 - گروه ریاضی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/04/28 تاریخ پذیرش : 1402/06/10 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: E44, F31, واژه‌های کلیدی: حباب قیمتی, نرخ ارز, متغیرهای اقتصاد کلان. طبقه بندی JEL : G14,

چکیده مقاله :

چکیده بسیاری از بحران‎های مالی به دنبال انفجار حباب دارایی‎های مالی به وجود می آیند و بررسی رفتارهای حبابی در این بازارها و تشخیص اولیه جهت پیشگیری از پیامدهای ناگوار اقتصادی حائز اهمیت است؛ از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی اثر چهار متغیر اقتصادی و مالی شامل تولید ناخالص داخلی، شاخص خودرویی و قطعات از شاخص‌های بورس اوراق بهادار، نرخ تورم و درآمد نفتی بر روی نرخ ارز با روش مطالعات نیمه تجربی با دو مدل آماری ARIMA و الگوی خود بازگشت آستانه ای TAR می باشد. با توجه به اینکه مطالعات پیشین در این حوزه که بیشتر به ایجاد و انفجار حباب پرداخته‌اند و در این حوزه مطالعه‌ای انجام نیافته و یا محدود می‌باشد؛ از این رو در این پژوهش ابتدا داده ها به‌صورت فصلی در بازده زمانی بهار 1390 الی بهار 1400 گردآوری شدند و با آمار توصیفی و اقتصادسنجی مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل مدل ARIMA نشان می دهد افزایش یک واحد نرخ ارز در یک دوره گذشته منجر به افزایش 94/1 نرخ ارز در دوره حال خواهد شد. نتایج تجزیه و تحلیل مدل TAR نشان می‌دهد، رابطه غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه تحقیق وجود دارد و دو حد آستانه برای تولید ناخالص داخلی (2130- و 15460) برآورد گردید که بیانگر تأثیر متفاوت متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، شاخص خودرویی و قطعات از شاخص‌های بورس اوراق بهادار و درآمد نفتی در رژیم بالا، متوسط و پایین (سطح آستانه های 2130- 15460) بروی نرخ ارز می باشد.

چکیده انگلیسی:

Abstract Many financial crises follow the bursting of the financial asset bubble, and it is important to examine the bubble behavior in these markets and make an early diagnosis to prevent adverse economic consequences; Therefore, the main purpose of this study was to investigate the effect of four economic and financial variables including GDP, auto index and parts of stock exchange indices, inflation rate and oil income on the exchange rate by quasi-experimental studies with two statistical models ARIMA and model The return itself is the TAR threshold. Considering that previous studies in this field, which have mostly dealt with the formation and explosion of bubbles, and in this field, studies have not been done or are limited; Therefore, in this study, first, data were collected quarterly in the time yield of spring 2011 to spring 1400 and were analyzed by descriptive statistics and econometrics. The results of ARIMA model analysis show that an increase in the exchange rate unit in a past period will lead to an increase of 1.94 exchange rates in the current period. The results of TAR model analysis show that there is a nonlinear relationship between the variables studied in the study and two thresholds for GDP (2130- and 15460) were estimated, indicating different effects of GDP, inflation rate, car index and parts. One of the indicators of the stock exchange and oil income in the regime is high, medium and low (threshold level of 2130-15460) on the exchange rate.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• ابراهیمی، مهرزاد. (1398). بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار سهام ایران با استفاده از الگوریتم‌های داده‌کاوی، فصلنامه اقتصاد مالی، 13 (49): 283-309.


• خدابخش زاده، سعید؛ زاینده رودی، محسن؛ جلایی و اسفندآبادی، سید عبدالمجید. (1399). بررسی حباب های قیمتی حوزه سلامت در بازار بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره14، شماره50، 39-61.


• سیف الهی، ناصر و سیف الهی، حامد. (1400). بررسی مکانیسم اثرگذاری نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت، و رشد اقتصادی برشاخص بورس اوراق بهادار، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره15 ، شماره55، 333-353.


• عباسی، علامرضا؛ محمدی، هادی و نشاط آور، آمین (1397). بررسی نقش حباب قیمتی در ایجاد نوسانات در بورس اوراق بهادار تهران (شرکت‌های منتخب صنایع پتروشیمی و خودرو)، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره12، شماره43، 133.


• نجفی، استمال؛ حسینی، سید شمس الدین، معمارنژاد، عباس و غفاری، فرهاد (1400). بررسی میکانیسم انتقال بحران مالی (باتاکید بر بحران مالی سال 2008 و قیمت نفت) و علیت مارکوف سوئچینک برشاخص های منتخب بورس اوراق بهادار ایران، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 15، شماره3 (پیاپی56)، 59-87.

• Adejayan, A. O., & Oke, M. O. (2022). Sensitivity of macroeconomic variables to exchange rate shock in Nigeria and South Africa: A structural vector auto regression approach. European Journal of Economic and Financial Research, 5 (3),109,128.DOI: 10.46827/ejefr.v5i3.1201
  Alomani, A., Baptista, R., &Athreye, S. S. (2022). The interplay between human, social and cognitiveresources of nascent entrepreneurs. Small Business Economics, 1,1-26, https://doi.org/10.1007/s11187-021-00580-8


• Anufriev, M., Chernulich, A., &Tuinstra, J. (2022). Asset price volatility and investment horizons: An experimental investigation. Journal of Economic Behavior & Organization, 193, 19-48.


• Asadullah, M., Bashir, A., &Aleemi, A. R. (2021). Forecasting exchange rates: An empirical application to Pakistani Rupee. The Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 8 (4), 339-347.https://doi.org/10.13106/jafeb.2021.vol8.no4.0339


• Bao, T., Hennequin, M., Hommes, C., & Massaro, D. (2020). Coordination on bubbles in large-group asset pricing experiments. Journal of Economic Dynamics and Control,1, 110-137.https://doi.org/10.1016/j.jedc.2019.05.009


• Beckmann, J., Czudaj, R. L., & Arora, V. (2020). The relationship between oil prices and exchange rates: Revisiting theory and evidence. Energy Economics,1, 88-108. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2020.104772


• Berka, M., Devereux, M. B., & Engel, C. (2018). Actual exchange rates and sectoral productivity in the Eurozone. American Economic Review, 108 (6), 1543-158181. ‏ DOI: 10.1257/aer.20151045


• Bonchi, J. (2022). Asset price bubbles and monetary policy: Revisiting the nexus at the zero lower bound. Review of Economic Dynamics.1,44-52. https://doi.org/10.1016/j.red.2021.11.004


• Bumann, S., Hermes, N., &Lensink, R. (2013). Financial liberalization and economic growth: A meta-analysis. Journal of International Money and Finance, 33, 255-281.https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2012.11.013


• Camarero, M. &Tamarit,C. (2002). A panel cointegration approach to the estimation of the peseta real exchange rate. Macroeconomics, 24, 371–393.https://doi.org/10.1016/S0164-0704 (02)00043-5


• Cao, S., Li, Z., Koedijk, K. G., & Gao, X. (2022). The emotional cost-of-carry: Chinese investor sentiment and equity index futures basis. China Finance Review International. 1,14-41,https://doi.org/10.1108/CFRI-07-2021-0144


• CunadoEizaguirre, J., Gómez Biscarri, J., & Perez de Gracia Hidalgo, F. (2009). Financial liberalization, stock market volatility, and outliers in emerging economies. Applied Financial Economics, 19 (10), 809-823. https://doi.org/10.1080/09603100802243758


• Ebrahimi, M. (2020). Data mining algorithms will investigate the impact of macroeconomic variables on the Iranian stock market.Financial Economics Quarterly, 13 (49), 283-309. 1001.1.25383833.1398.13.49.10.7


• Galati, G., &Moessner, R. (2013). Macroprudential policy–a literature review. Journal of Economic Surveys, 27 (5), 846-878. https://doi.org/10.1111/j.1467-6419.2012.00729.x


• ‏Gao, X., Gu, C., &Koedijk, K. (2021). Institutional investor sentiment and aggregate stock returns. European Financial Management, 27 (5), 899-924.https://doi.org/10.1111/eufm.12292


• Glebocki Keefe, H., &Saha, S. (2021). Threshold effects of openness on real and nominal effective exchange rates in emerging and developing economies. The World Economy. https://doi.org/10.1111/twec.13212


• Guttmann, R. (2022). The New Deflation: From Great Recession to Global Pandemic. In Multi-Polar Capitalism (pp. 117-167). Palgrave Macmillan, Cham.DOI: 10.1007/978-3-030-88247-1_4.


• Jang, J., & Kang, J. (2019). Probability of price crashes, rational speculative bubbles, and the cross-section of stock returns. Journal of Financial Economics, 132 (1), 222-247.https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2018.10.005


• Jarrow, R. (2018). There is an equilibrium capital asset pricing model in markets with price jumps and price bubbles. Quarterly Journal of Finance, 8 (02), 1850005.https://doi.org/10.1142/S2010139218500052


• Lee, S., & Park, H. (2022). Conditions for bubbles to arise under heterogeneous beliefs. Quantitative Finance, 1-13. https://doi.org/10.1080/14697688.2021.1990376


• Liu, F., Kong, D., Xiao, Z., Zhang, X., Zhou, A., & Qi, J. (2022). Effect of economic policies on the stock and bond market under the impact of COVID-19. Journal of Safety Science and Resilience, 3 (1), 24-38. https://doi.org/10.1016/j.jnlssr.2021.10.006


• Lomi, A., & Bianchi, F. (2021). A time to give and a time to receive: Role switching and generalized exchange in a financial market. Social Networks. https://doi.org/10.1016/j.socnet.2021.11.005‏


• Long, A., Wood, M. S., & Bennett, D. L. (2022). Entrepreneurial organizing activities and nascent venture performance. Small Business Economics, 1-29. https://doi.org/10.1007/s11187-021-00595-1


• Neaime, S. (2016). Financial crises and contagion vulnerability of MENA stock markets. Emerging Markets Review, 27, 14-35. 10.1016


• Pan, W. F. (2018). Sentiment and asset price bubble in the precious metals markets. Finance Research Letters, 26, 106-111. https://doi.org/10.1016/j.frl.2017.12.012


• ‏Quinn, W., & Turner, J. D. (2021). Bubbles in history. Business History, 1-20. 10.1080/00076791.2020.1844668


• Shi, F., Broussard, J. P., & Booth, G. G. (2022). The complex nature of financial market microstructure: the case of a stock market crash. Journal of Economic Interaction and Coordination, 1-40.doi.org/10.1007/s11403-021-00343-4


• Su, C. W., Song, Y., & Umar, M. (2021). Financial aspects of marine economic growth: From the perspective of coastal provinces and regions in China. Ocean & Coastal Management, 204, 105550. https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2021.105550


• Toma, F. M., & Miyakoshi, M. (2021). Left Frontal EEG Power Responds to Stock Price Changes in a Simulated Asset Bubble Market. Brain Sciences, 11 (6), 670.-698. https://doi.org/10.3390/brainsci11060670.


• West, K. D. (1987). A specification test for speculative bubbles. The Quarterly Journal of Economics, 102 (3), 553-580. https://doi.org/10.2307/1884217


• Wu, Y. (1995). Are there rational bubbles in foreign exchange markets? Evidence from an alternative test. Journal of International Money and Finance, 14 (1), 27-46.


• Zhang, D., &Broadstock, D. C. (2020). The global financial crisis and rising connectedness in the international commodity markets. International Review of Financial Analysis, 68, 101239.org/10.1016/j.irfa.2018.08.003


• Zhang, W., &Hamori, S. (2021). Crude oil market and stock markets during the COVID-19 pandemic: Evidence from the US, Japan, and Germany. International Review of Financial Analysis, 74, 101702. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2021.101702


• Ziadat, S. A., McMillan, D. G., & Herbst, P. (2022). Oil shocks and equity returns during bull and bear markets: The case of oil-importing and exporting nations. Resources Policy, 75, 102461. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2021.102461