سازوکار اثرگذاری عوامل اقتصادی بر حجم سپرده بانکی در نظام‏ بانکی ایران (آزمون درون‌زایی پول در مقابل برون‌زایی پول)

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

محمدرضا فعال نصیری ¹ , رامین خوچیانی ² , حمید آسایش ³ , سید حسین سجادی فر ⁴

1 - گروه اقتصاد ، واحد الیگودرز، دانشگاه آزاد اسلامی، الیگودرز. ایران
2 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصادی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد. ایران
3 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصادی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد. ایران
4 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصادی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد. ایران

تاریخ دریافت : 1401/01/23 تاریخ پذیرش : 1401/03/26 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: G21, واژه‌های کلیدی: عوامل اقتصادی, حجم سپرده بانکی, نظام‏ بانکی ایران, مدل گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی, مدل رویکرد آستانه‌ای. طبقه بندی J,

چکیده مقاله :

چکیدههدف مطالعه حاضر بررسی سازوکار اثرگذاری عوامل اقتصادی بر حجم سپرده بانکی در نظام بانکی ایران است. برای این منظور ابتدا آزمون درون‌زایی در مقابل برون‌زایی پول با بررسی دو دیدگاه تطابق گرایان و ساختارگرایان مورد آزمون قرار گرفت و در ادامه اثرگذاری عوامل اقتصادی بر حجم سپرده بانکی در نظام بانکی ایران با رویکرد آستانه‌ای (STAR) و براساس داده‌های فصلی سال‌های 1379− 1397 برآورد گردید. نتایج مدل گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی نشان از تائید دو دیدگاه تطابق گرایان و ساختارگرایان برای اقتصاد ایران هست، اما درجه درون‌زایی پول در ایران کامل نیست، بنابراین نقش بانک مرکزی هم از طریق پایه پولی و هم ضریب فزاینده بر عرضه پول مهم است. همچنین برآورد نتایج مدل (STAR) نشان میدهد؛ متغیرهای نوسانات نرخ ارز و نرخ تورم، بحران‌های مالی جهانی تأثیر منفی و متغیرهای قیمت نفت، نقدینگی، نرخ سود سپرده بانکی و تسهیلات بانکی تأثیر مثبت بر حجم کل سپرده‌های بانکی دارند. با توجه به نتایج؛ یکی از چالش‌هایی که در شبکه بانکی ایران وجود دارد، مدیریت دولتی بانک‌ها هست، لذا سیاست‌های پولی به‌عنوان منبع تأمین مالی و منشأ رانت است، بنابراین پیشنهاد می‌شود در جهت افزایش ایجاد نقدینگی بانک‌ها و هدایت آن به بخش حقیقی اقتصاد، قوانینی در جهت کاهش دخالت دولت در بانک‌های خصوصی و دولتی، برای بهبود فضای رقابتی و بانکی کشور تدوین گردد.

چکیده انگلیسی:

AbstractThe purpose of the present study is to investigate the mechanism of the effect of economic factors on the volume of bank deposits in the banking system of Iran. For this purpose, firstly, the test of endogeneity versus exogenity of money was tested by examining the two views of conformists and structuralists, and then the effect of economic factors on the volume of bank deposits in the banking system of Iran with the threshold approach (STAR) and based on the quarterly data of 1379- 1397 was estimated. The results of the system generalized torques model show the confirmation of the conformist and structuralist views for Iran's economy, but the degree of money endogeneity in Iran is not complete, so the role of the central bank is important both through the monetary base and the increasing coefficient on the money supply. Also, the estimation of the results of the model (STAR) shows; The variables of exchange rate fluctuations and inflation rate, global financial crises have a negative effect and the variables of oil price, liquidity, bank deposit interest rate and bank facilities have a positive effect on the total volume of bank deposits. According to the results; One of the challenges that exists in the banking network of Iran is the government management of banks, therefore, monetary policies are a source of financing and a source of rent, so it is suggested to increase the liquidity of banks and direct it to the real sector of the economy, laws to reduce interference Government in private and public banks, to improve the competitive and banking atmosphere of the country.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع 
افشین نیا، منوچهر (1377)؛ "برآورد تأثیر تغییرات بلندمدت حجم پول و نقدینگی بر سطح عمومی قیمت‌ها در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 8، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تهران. 40-19
بدری و زمان زاده،حمید (1396)؛ تحلیل رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی و پیامدهای آن در اقتصاد؛ فصلنامه پژوهش‌های پولی-بانکی، سال ۱۰ شماره ۳۴
حاجی شاه وردی دنیا (1398) طراحی سیستم پیشهشداردهنده بحران بانکی نظام مند در بازار مالی ایران (با کاربرد زنجیرههای مارکوفی(  فصلنامـه اقتصاد مالی سال سیزدهم / شماره 74 / تابستان 1398 صفحه 135 تا 153
دژپسند، فرهاد (1398) تحلیل عوامل موثر بر بهرهوری کل عوامل:مطالعه موردی بانکهای منتخب  تخصصی و تجاری دولتی و خصوصی ایران  فصلنامـه اقتصاد مالی سال سیزدهم / شماره 94 / زمستان 1398 صفحه 153 تا 182 
دولت‌آبادی، میترا (1391). بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود دریافتی و پرداختی (spread) در بانک‌های و دولتی و بانک‌های خصوصی ایران، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه الزهرا (س).
رضایی پور، محمد. نجارزارده، ابوالفضل. و ذوالفقاری، مهدی. (1391). بررسی رفتار سپرده‌گذاران بلندمدت نسبت به تغییرات نرخ بهره بانکی. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 20، شماره 63، 170-155.
شاکری، عباس ( 1394 ) مقدمه‌ای بر اقتصاد ایران – تهران، نشر: رافع
شهیکی تاش، محمد نبی. محمود پور، کامران. و نایینی، مهلا. (1394). بررسی ارتباط میان ساختار بازار و ضریب سودآوری در نظام بانکی ایران (رهیافت scp). فصلنامه روند، سال 22، شماره 72. 37-13.
صفری سعیده (1398) بررسی تأثیر عوامل اقتصادی بر حجم سپردههای بانکهای خصوصی منتخب در ایران  فصلنامـه اقتصاد مالی سال سیزدهم / شماره 74 / تابستان 1398 صفحه 199 تا 216
عباسی، لیلا. (1381). بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود (سود دریافتی منهای سـود پرداختـی) در سیسـتم بـانکی ایـران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
عزتی، مرتضی. عاقلی، لطفعلی. و کشاورز ساجی، نفیسه. (1395). عوامل مؤثر بر سودآوری بانک‌های اسلامی (کشورهای عضو سازمان اجلاس اسلامی). فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 15، 153-139.
کلان زراء نژاد، منصور و مهر مسعود، سعادت (1386)؛ عرضه پول در اقتصاد ایران؛ پژوهشنامه بازرگانی، شماره45 
مهدوی مزده، ابوالقاسم؛ دادجوی توکلی، عباس  و عسکری، آرین ( 1397 ) عوامل نامولد خلق سپرده‌های بانکی در اقتصاد ایران؛ بیست و هشتمین همایش سیاست‌های پولی و ارزی
همتی مریم، جلالی نایینی سید احمدرضا ( 1392)، تخمین توابع خطی و غیرخطی سیاست پولی در ایران، فصلنامه پژوهش‌های پولی-بانکی، شماره 1  جلد ۸ صفحات ۱-۳۰
Andries, A. M. and Capraru, B ,(2012); Impact of financial liberalization on banking sectors performancefrom CEEC, PLoS ONE, 8 (3), 1-2
Bernanke, B. S. (2017). Federal Reserve policy in an international context. IMF Economic Review, 65(1), 5-36.
Bikker, J. A., & Gerritsen, D. F. (2018). Determinants of Interest Rates on Time Deposits and Savings Accounts: International Review of Finance, 18(2), 169-216
Ingham, G. (2013). The nature of money. John Wiley & Sons ; Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 92(6), 465-479
Krishnamurthy, A., & Vissing-Jorgensen, A. (2011). The effects of quantitative easing on interest rates: channels and implications for policy (No. w17555). 
Edward Elgar, pp. 17–34.Lavoie, M. (2011), ‘Money, credit and central banks in post-Keynesian economics’,in E. Hein and E. Stockhammer (eds), UK and Northampton,MA, USA, pp. 34–60
Mann, G., (2013) ‘Monetary Exception: Labour Distribution and Money in Capitalism’, Capital and Class, 37, 2 (2013) for a Mann, G ‘Monetary Exception:, Capital and Class, 37, 2 for a penetrating analysis).
Martin, R. (2011). The local geographies of the financial crisis: from the housing bubble to economic recession and beyond. Journal of Economic Geography, 11(4)
Mishkin, F. S. (2011). Monetary policy strategy: lessons from the crisis (No. w16755). National Bureau of Economic Research
Rochon Louis-Philippe , Sergio Rossi (2017) " Advances in Endogenous Money Analysis , Edward Elgar Publishing, Oct 27, 2017
Smithin, J. (2013), ‘Keynes’s theories of money and banking in the Treatise and General Theory’, Review of Keynesian Economics, 2 (2), 242–56
Smithin, J. (2016), ‘Endogenous money, fiscal policy, interest rates and the exchange rate regime: a comment on Palley, Tymoigne, and Wray’, Review of Political Economy, 28 (1), 64–78
Werner, R. A. (2016). A lost century in economics: Three theories of banking and the conclusive evidence. International Review of Financial Analysis, 46, 361-379

_||_

Andries, A. M. and Capraru, B ,(2012); Impact of financial liberalization on banking sectors performancefrom CEEC, PLoS ONE, 8 (3), 1-2
Bernanke, B. S. (2017). Federal Reserve policy in an international context. IMF Economic Review, 65(1), 5-36.
Bikker, J. A., & Gerritsen, D. F. (2018). Determinants of Interest Rates on Time Deposits and Savings Accounts: International Review of Finance, 18(2), 169-216
Ingham, G. (2013). The nature of money. John Wiley & Sons ; Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 92(6), 465-479
Krishnamurthy, A., & Vissing-Jorgensen, A. (2011). The effects of quantitative easing on interest rates: channels and implications for policy (No. w17555). 
Edward Elgar, pp. 17–34.Lavoie, M. (2011), ‘Money, credit and central banks in post-Keynesian economics’,in E. Hein and E. Stockhammer (eds), UK and Northampton,MA, USA, pp. 34–60
Mann, G., (2013) ‘Monetary Exception: Labour Distribution and Money in Capitalism’, Capital and Class, 37, 2 (2013) for a Mann, G ‘Monetary Exception:, Capital and Class, 37, 2 for a penetrating analysis).
Martin, R. (2011). The local geographies of the financial crisis: from the housing bubble to economic recession and beyond. Journal of Economic Geography, 11(4)
Mishkin, F. S. (2011). Monetary policy strategy: lessons from the crisis (No. w16755). National Bureau of Economic Research
Rochon Louis-Philippe , Sergio Rossi (2017) " Advances in Endogenous Money Analysis , Edward Elgar Publishing, Oct 27, 2017
Smithin, J. (2013), ‘Keynes’s theories of money and banking in the Treatise and General Theory’, Review of Keynesian Economics, 2 (2), 242–56
Smithin, J. (2016), ‘Endogenous money, fiscal policy, interest rates and the exchange rate regime: a comment on Palley, Tymoigne, and Wray’, Review of Political Economy, 28 (1), 64–78
Werner, R. A. (2016). A lost century in economics: Three theories of banking and the conclusive evidence. International Review of Financial Analysis, 46, 361-379