اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران
محورهای موضوعی : اقتصاد مالیاسماعیل فدایی نژاد 1 , رضا فراهانی 2
1 - دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری مدیریت مالی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
کلید واژه: G23, G34, تئوری قیمت‌گذاری آربیتراژ, متغیرهای اقتصاد کلان, شاخص کل بورس اوراق بهادار, بازدهی سهام. طبقه بندی JEL : G14,
چکیده مقاله :
هدف این مقاله تجزیه و تحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار در چارچوب تئوری قیمت‌گذاری آربیتراژ است. این مطالعه، هشت متغیر کلان اقتصادی شامل شاخص قیمت مصرف‌کننده، نرخ بهره بانکی، قیمت طلا، شاخص تولیدات صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام، نرخ ارز و عرضه پول را به عنوان متغیرهای اثرگذار بر شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان شاخص اصلی بازار سهام ایران را بر اساس داده‌ها ماهانه از فروردین 1384 تا اسفند 1394 بررسی کرده است. با استفاده از الگوی رگرسیون چندعاملی رابطه بین بازده شاخص سهام و متغیرهای کلان اقتصادی آزمون شده است. نتایج نشان می‌دهد تغییر نرخ رشد پول تأثیری منفی بر بازده شاخص سهام داشته و شاخص تولید صنعتی، قیمت نفت، تلاطم قیمت سهام و سطح قیمت‌ها دارای تأثیر مثبت بر بازدهی این شاخص است. از سوی دیگر، نرخ ارز و قیمت طلا تأثیر معناداری بر بازدهی این شاخص نداشته اند The paper investigates effects of macroeconomic variables on the Tehran Stock Exchange Market in the Arbitrage Pricing Theory framework. This study embraces seven macroeconomic variables (consumer price index, gold price, industrial production index, oil price, Volatility of Stock price, foreign exchange rate and money supply) and the main Iran stock market Index (Tehran Exchange Index or Tepix). The data are monthly and extend from April 2003 to the March of 2015. A multiple regression model is designed to test the relationship between the Tepix Index returns and seven macroeconomic factors. The results of the paper indicate that money supply negatively influence Tepix Index returns while industrial production index, oil price, Volatility of Stock price and consumer price index have a negative effect on Tepix Index returns. On the other hand, Gold price and Foreign exchange rate do not appear to have any significant effect on Tepix Index returns. Keywords: Arbitrage Pricing Theory, Macroeconomic Variables, Stock Returns, Tehran Stock Exchange. Classification JEL: G14; G23; G34
1) اسلامبولیان، کریم و زارع، هاشم.(1385). بررسی تاثیر متغیرهای کلان و داراییهای جایگزین بر قیمت سهام در ایران، یک الگوی خودهمبسته با وقفه های توزیعی، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هشتم، شماره29، زمستان 1385
2) بانک مرکزی جمهوری اسلامی، آمار و اطلاعات مربوط به متغیرهای کلان اقتصادی برای سال های مختلف.
3) پارسا، حجت. هادیان، ابراهیم.(1385). تاثیر نوسانات قیمت نفت بر عملکرد اقتصاد کلان در ایران، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 22. تماعی44
4) پاشای امیری، سجاد. (1393). بررسی تاثیر بخش مسکن برسهام با صنایع مرتبط در بورس اوراق بهادار تهرانبورس‌اوراق‌بهادار‌تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
5) پیرانی، خسرو و شهسوار، محمدرضا. (1386). تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار بورس ایران، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و ششم، سال اول.
6) ترابی، محسن. (1392). بررسی رابطه بین قیمت سکه بهار آزادی و نرخ ارز با شاخص قیمت ارزش سهام در بورس اوراق بهادار تهرانبورس‌اوراق‌بهادار‌تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
7) راهنمای رودپشتی، فریدون، تاجمیر ریاحی، حامد و اسماعیلی، سلمان. (1391). تحلیل مقایسه ای نوسانات قیمت نفت و نرخ ارز در بازده صنایع وابسته به پتروشیمی بر اساس تئوری قیمت گذاری آربیتراژ و مدل رگرسیون پویا، دانش سرمایه گذاری، شماره 1، دوره 1، صفحات 43-65
8) رزانژاد، منصور، معتمدی، سحر. (1391). بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 46، دوره 12، صفحات 101-116
9) رضایی، زینب و زارع، هاشم. (1385). تاثیر بازارهای ارز، سکه و مسکن بر رفتار شاخص بازار بورس اوراق بهادار تهران: یک الگوی تصحیح خطای برداری، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 2، دوره 21
10) روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 2709 آثار نرخ تورم بر کیفیت سود شرکت‌های بورسی.
11) زاهدی تهرانی، پریوش. (1391). تبیین و تحلیل رابطه علی موجود بین عوامل کلان اقتصادی داخلی و خارجی با شاخص کل قیمت بورس‌اوراق‌بهادار‌تهران، پایان نامه دکتری مدیریت مالی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده مدیریت و حسابداری 8- دانایی فرد، حسن و صالحی، علی، طرح پژوهش(رویکردهای کمی،کیفی وشیوه ترکیبی)، مهربان نشر، 139
12) شرکت بورس اوراق بهادار. (1395). گزارش های معاملات و عملکرد ماهانه و سالانه.
13) صمدی، سعید، شیرانی فخر، زهره و داور زاده، مهتاب. (1386). بررسی میزان اثر پذیری شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادر تهران از قیمت جهانی نفت و طلا (مدل سازی و پیش بینی)، فصلنامه بررسی‌های اقتصادی، دوره 4، شماره25
14) صوفی مجیدپور، مسعود، پورمهر، مهدی. (1394). ارزیابی اثر افزایش قیمت جهانی نفت بر شاخص‌های قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده در ایران با استفاده از روش داده و ستانده، فصلنامه مدلسازی اقتصادی(سال نهم، شماره2.
15) طیب نیا، علی و سورانی، داود. (1392). عوامل کلان اقتصادی و شواهدی از تئوری قیمت گذاری آربیتراژ در بورس سهام تهران، مجله پژوهشها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 66، صفحات 23-38
16) کریم زاده، سعید، شریفی، حسین و قاسمیان مقدم، لطفعلی. (1392). اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام بانک ها، مجله اقتصادی، شماره های 11 و 12، صفحات 65 -90
17) کشاورز حداد، غلامرضا و معنوی، سید حسن. (1387). تعامل بازار سهام و ارز در ایران با تاکید بر تاثیر تکانه های نفتی، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال دوازدهم، شماره37.
18) گجراتی، دامودار. (1393). مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه حمید ابریشمی. (1387). جلد 1 و 2، انتشارات دانشگاه تهران.
19) عزیزی، فیروزه، خداویسی، حسن و جوهری، فاطمه. (1391). بررسی رابطه تورم و بازده سهام بورس اوراق بهادار تهران: ارزیابی فرضیه جانشینی فاما، مجله علمی و پژوهشی پژوهشهای اقتصادی، دوره 12، شماره2، صفحات 117-135
20) شرکت بورس اوراق بهادار،گزارش های معاملات و عملکرد ماهانه و سالانه سال‌های مختلف.
21) برانسون، ویلیام اچ؛ "تئوری و سیاست های اقتصاد کلان"، ترجمه عباس شاکری، چاپ هشتم، 1384
22) آثار نرخ تورم بر کیفیت سود شرکت‌های بورسی، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 2709، تاریخ 17/05/1391
23) مسعود صوفی مجیدپور، مهدی پورمهر، ارزیابی اثر افزایش قیمت جهانی نفت بر شاخص‌های قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده در ایران با استفاده از روش داده و ستانده، فصلنامه مدلسازی اقتصادی (سال نهم، شماره 2، تابستان 1394، صفحات 129- 111
24) پارسا، حجت (1385).، تاثیر نوسانات قیمت نفت بر عملکرد اقتصاد کلان در ایران. پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 6(22)
25) موسوی محسنی، رضا. (1385).، (1385). شوک‌های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه‌پذیر تعادلی عمومی. ، مجله تحقیقات اقتصادی، 1385.77: 117-97.
26) نعمت الهی، فاطمه، مجدزاده طباطبایی، شراره.(1388).، (1388). تاثیر نوسانات قیمت نفت اوپک بر تراز تجاری ایران. ، مجله مدلسازی اقتصادی، 1388.
27) Fama, E.F., & Gibbons, M.R., “Inflation, Real Returns and Capital Investment”, Working Paper, No 41, 1980, Center for Research in Security Prices, Graduate School of Business, University of Chicago
28) Fisher, I., “The Theory of interest”, Ed. Macmillan: New York, 1930
29) The Effects of Macroeconomics Variables on Stock Returns:Evidence from Turkey, European Journal of Social Sciences – Volume 14, Number 3 (2010)
30) Relationships between stock markets and macroeconomic variables:an empirical analysis of the Istanbul Stock Exchange, Investment Management and Financial Innovations, Volume 5, Issue 1, (2008)
31) Factors Influencing Liquidity in Emerging Markets, 2007, IOSCO
32) Ahmet Buyuksalvarcıi.(2010)., The Effects of Macroeconomics Variables on Stock Returns: Evidence from Turkey, European Journal of Social Sciences – Volume 14, Number 3(2010), 404
33) Baker, M., Pan, X., Wurgler, J.,(2012). The effect of reference point prices on mergers and acquisitions. Journal of Financial Economics 106, 49–71.
34) Bali, T.G, K. O Demirtas, M. Levy. (2008). Nonlinear Mean Reversion in Stock Prices, Journal of Banking & Finance, Vol.32: 767-782
35) Barberis N., Schleifer A., Vishny R,( 1998). A Model of Investor Sentiment, Journal of Financial Economics, vol. 49, no. 3, p.p. 307–343.
36) Daniel K., Hirshleifer D., Subrahmanyam A.( 1998). Investor Psychology and Security Market Under- and Overreactions, The Journal of Finance, vol. 53, no. 6, p.p 1839–1884
37) De Bondt W, R. H Taler(1987). Dose the Stock Market Overreact ? the Journal of finance, Vol. XL, No 3.
38) Dickey, D., Pearson, C.,(2005)., Recency effect in college student course evaluations., Practical Assessment, Research, and Evaluation 10, 1–10.
39) Fama, E.F., French, K.R.,(1996).. Multifactor explanations of asset pricing anomalies. , Journal of Finance 51, 55–84.
40) Fama, E.F., MacBeth, J.,( 1973). Risk, return, and equilibrium: empirical tests. Journal of Political Economy 81, 607–636.
41) Fisher, I., “The Theory of interest”, Ed. Macmillan: New York, 1930
42) Fama, E.F., & Gibbons, M.R.,(1980). “Inflation, Real Returns and Capital Investment”, Working Paper, Center for Research in Security Prices, Graduate School of Business, University of Chicago, No 41,(1980).
43) Fisher, I., The Theory of interest, Ed. Macmillan: New York, 1930
44) Gunaratne, P.S.M., and Y. Yonesawa. (1997). Return reversals in the Tokyo Exchange: Atest of stock market overreaction, Japan and world Economy,9, PP 363-384.
45) Howe, J. S (1986). Evidence on Stock Market Overreaction, Financial Analysis Journal, Vol .42: 363-384
46) Huddart, S., Lang, M., Yetman, M. ,( 2009). Volume and price patterns around a stock’s week highs and lows: theory and evidence. Management Science 55, 16–31.
47) Mohammad R. Jahan-Parvar, Hassan Mohammadi,.(2013). Risk and return in the Tehran stock exchange, The Quarterly Review of Economics and Finance 53(2013) 238.
48) Paresh Kumar Narayan., Seema Narayan and Kannan Sivananthan Thuraisamy,.(2014). Can institutions and macroeconomic factorspredict stock returns in emerging markets?, Emerging Markets Review 19(2014) 63–95
49) Relationships between stock markets and macroeconomic variables: an empirical analysis of the Istanbul Stock Exchange, Investment Management and Financial Innovations, Volume 5, Issue 1, (2008)
50) Relationships between stock markets and macroeconomic variables:an empirical analysis of the Istanbul Stock Exchange, Investment Management and Financial Innovations, Volume 5, Issue 1, (2008)
51) Sirajum Munira Sarwar, Gulnur Muradoglu,. (2013). Macroeconomic risks, idiosyncratic risks and momentum profits, Borsa _, Istanbul Review 13(2013) 99–114.
52) Thomas Gosnell, Ali Nejadmalayeri,.(2010)., Macroeconomic news and risk factor innovations, Managerial Finance, Vol.36, No 7)2010) 566–582
53) Winful C. E., Sarpong. D. J. and Sarfo A. K.(2016). Macroeconomic variables and stock market performance of emerging countries, Economics and International Finance, August 2016, Vol. 8 num. 7
54) Fisher, I., “The Theory of interest”, Ed. Macmillan: New York, 1930
55) Fama, E.F., & Gibbons, M.R., “Inflation, Real Returns and Capital Investment”, Working Paper, Center for Research in Security Prices, Graduate School of Business, University of Chicago, No 41, (1980).
56) Zarowin P. (1990). Size, Seasonality and Stock Market Overreaction, the Journal of Finance and Quantitative Analysis, Vol. 44:113-125
57) The Effects of Macroeconomics Variables on Stock Returns:Evidence from Turkey, European Journal of Social Sciences – Volume 14, Number 3 (2010)
58) Relationships between stock markets and macroeconomic variables:an empirical analysis of the Istanbul Stock Exchange, Investment Management and Financial Innovations, Volume 5, Issue 1, (2008).
یادداشت‌ها