مخاطرات طبیعی و انسانی از مهمترین مشکلات محلات قدیمی شهرها می باشند که در صورت نبود آگاهی و آمادگی و مشارکت اجتماعی بین ساکنین محلات خسارات زیادی به دنبال دارد. ازاینرو با توجه به وجود مسائل ناشی از بروز وقایع، توجه به تاب آوری اجتماعی در این محلات تأکید می شود. بنابر چکیده کامل
مخاطرات طبیعی و انسانی از مهمترین مشکلات محلات قدیمی شهرها می باشند که در صورت نبود آگاهی و آمادگی و مشارکت اجتماعی بین ساکنین محلات خسارات زیادی به دنبال دارد. ازاینرو با توجه به وجود مسائل ناشی از بروز وقایع، توجه به تاب آوری اجتماعی در این محلات تأکید می شود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص های تاب آوری اجتماعی در پی ارائه الگو از تاب آوری اجتماعی برای محلات قدیمی (محله اوین بهعنوان محله مورد مطالعه) است. روش پژوهش تحقیقی و استفاده از اسناد کتابخانه ای و داده های میدانی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنین محله (به تعداد 150 نفر) و گروه خبرگان (15 نفر به روش گلوله برفی) می باشند. داده های پژوهش پس از جمعآوری پرسشنامه، با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه anova و آزمون تعقیبی شفه و مدل PLS تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. نتایج یافته ها بیانگر این است که محله اوین در بین شاخص های مورد بررسی، به ترتیب از شاخص اقتصادی (04/3)، کالبدی- نهادی (89/2)، زیستمحیطی (88/2) و در نهایت سرمایه اجتماعی (84/2) برخوردار است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی و استنباطی گویای مطلوب بودن تمامی شاخص های تاب آوری اجتماعی در محله میباشد. نتایج تحلیلهای مدل معادلات ساختاری نیز نشان داد که شاخص سرمایه اجتماعی (مشارکت) و در میان زیرشاخص های این شاخص خودانگیختگی به عنوان مهمترین شاخص می تواند در الگو تاب آوری اجتماعی محلات قدیمی و بهویژه محله اوین مؤثر باشد. با بررسی اوزان سایر شاخص ها به ترتیب شاخص اقتصادی، کالبدی- نهادی و زیست محیطی در مراتب بعدی در ترسیم الگوی تاب آوری اجتماعی محله اوین اثرگذار هستند.
پرونده مقاله
واکاوی معنای ذاتی و منشأ وجودی عدالت، یکی از پیچیدهترین مسائل فلسفی و اخلاقی محسوب میشود؛ که نحوهی تبلور آن در جهانِ مبتنی بر مدنیت همواره مورد بحث و گفتمان جمعی اندیشمندان واقع شده است. بنیان این پژوهش بر تبیین تعریفی جامع از مفهوم عدالت در قالب پارادایم ایرانی شهر چکیده کامل
واکاوی معنای ذاتی و منشأ وجودی عدالت، یکی از پیچیدهترین مسائل فلسفی و اخلاقی محسوب میشود؛ که نحوهی تبلور آن در جهانِ مبتنی بر مدنیت همواره مورد بحث و گفتمان جمعی اندیشمندان واقع شده است. بنیان این پژوهش بر تبیین تعریفی جامع از مفهوم عدالت در قالب پارادایم ایرانی شهر عدالتمحور بنا نهاده شده است؛ که امکانسنجی تحقق آن در قالب طرح توسعهی شهری فرحزاد تهران صورت میگیرد. این پارادایم نوین، بر مبنای ابعاد سهگانهی عدالت (قانون، اخلاق و مدنیت) و با تأکید بر چهار وجه بنیادین آن (عدالت ماهوی، صوری، توزیعی و ساختاری) تدوین میگردد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی- توسعهای و از لحاظ روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری دادهها به صورت اسنادی و میدانی بوده است. جامعهی آماری پژوهش، متشکل از ساکنین، متخصصین و مسئولین شهری میباشد. دادهها در نرمافزار SPSS و بر مبنای آمار توصیفی (گویههای کیفی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (وزندهی به گویههای بوگاردوس، آزمون تیتک نمونهای و همبستگی پیرسون) تحلیل شده است. یافتههای حاصل از روش بوگاردوس، حاکی از وجود فاصلهی اجتماعی زیاد و طیف نامطلوبی از همهشمولی میان گروههای مختلف اجتماعی ساکن در فرحزاد است. همچنین، نتایج حاصل از آزمون تیتک نمونهای و تحلیل همبستگی پیرسون، بیانگر عدم تحقق مولفههای شهر عدالتمحور در وضع کنونی فرحزاد از دیدگاه شهروندان میباشد. در مقابل، سنجش وضعیت طرح مصوب ساماندهی محور شهری فرحزاد مبین مطلوبیت این طرح در ابعاد قانونمحوری و اخلاقمداری و شرایط نامطلوب بُعد اجتماعگرایی از دیدگاه متخصصین است. نتایج بهدست آمده؛ حاکی از وجود ارتباط معنادار میان عدالت ساختاری و عدالت توزیعی، جهت تحقق ابعاد سهگانهی شهر عدالتمحور (قانون، اخلاق و مدنیت) بر مبنای وجوه ماهوی و صوری عدالت میباشد.
پرونده مقاله
با توجه به وخامت شرایط محیط زیستی در سطح جهان و اهمیت یافتن آن در مباحث مکان شهری، هدف این پژوهش ارائه الگویی جهت توسعه مبانی نظری مکان شهری با استفاده از رویکردهای بومشناسی سیمای سرزمین است. دادههای پژوهش به روش اسنادی، پیمایشی و با پرسشنامه جمع آوری شده است. حجم نمو چکیده کامل
با توجه به وخامت شرایط محیط زیستی در سطح جهان و اهمیت یافتن آن در مباحث مکان شهری، هدف این پژوهش ارائه الگویی جهت توسعه مبانی نظری مکان شهری با استفاده از رویکردهای بومشناسی سیمای سرزمین است. دادههای پژوهش به روش اسنادی، پیمایشی و با پرسشنامه جمع آوری شده است. حجم نمونه با فرمول کوکران 384 نفر تعیین شده و گزارههای پرسشنامه با کمک طیف لیکرت امتیازبندی شدهاند. میزان همبستگی پرسشنامه با آزمون آلفای کرونباخ عدد 979/0 میباشد. میزان انطباق نمونه موردی با الگو به وسیله فرآیند تحلیل شبکهای بررسی شده و نتایج نشانگر انطباق زیاد آن با الگو است. ادامه روند موجود از میزان این انطباق خواهد کاست، بنابراین راهکارهایی جهت بهبود شرایط ارائه شده است.
پرونده مقاله
شهر و فضای شهری به عنوان یکی از فراگیرترین پدیده های اجتماعی است. بهره وری و مطلوبیت فضاهای شهری، موضوع مهمی است که باید در هر مطالعه ای که زندگی روزمره زنان و مردان را مدنظر قرار می دهد، مورد توجه قرار گیرد. نیاز به حضور در فضا برای همه گروه ها فارغ از جنسیت، سن، سطح د چکیده کامل
شهر و فضای شهری به عنوان یکی از فراگیرترین پدیده های اجتماعی است. بهره وری و مطلوبیت فضاهای شهری، موضوع مهمی است که باید در هر مطالعه ای که زندگی روزمره زنان و مردان را مدنظر قرار می دهد، مورد توجه قرار گیرد. نیاز به حضور در فضا برای همه گروه ها فارغ از جنسیت، سن، سطح درآمد، شغل و... امری ضروری است. حضور زنان در فضای شهری، به اندازه مردان، یکی از مهم ترین شاخص های عدالت شهری است. بنابراین در این مقاله با هدف ارزیابی میزان عدالت جنسیتی در فضای شهری، از روش توصیفی- تحلیلی و نرم افزار Spss در تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده و همچنین با به کارگیری آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون توکی در گروه بندی مؤلفه ها به ارزیابی هرکدام پرداخته شده است و تعداد 368 پرسش نامه (در قالب طیف لیکرت) در هر یک از مناطقه سه گانه شهر قزوین توزیع شده است. در طراحی پرسش نامه ها به طور ضمنی مفهوم سقف شیشه ای و هنجارهای فضای شهری برای زنان در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد بهره برداری از فضای شهری در سطح منطقه دو شهر قزوین برای زنان در نسبت با سایر مناطق بیشتر است.
پرونده مقاله
امروزه هویت در مکانهای عمومی شهری یکی از دغذغههای مهم بشر میباشد. تجلی احراز هویت به عنوان جهشی به سوی زندگی با کیفیتتر تلقی میگردد. شناخت خواستههای روحی افراد و انعکاس آن در طراحی شهری و معماری ابنیه عمومی در هویتبخشی به هر یک از فضاها برای برقراری ارتباطی دوسوی چکیده کامل
امروزه هویت در مکانهای عمومی شهری یکی از دغذغههای مهم بشر میباشد. تجلی احراز هویت به عنوان جهشی به سوی زندگی با کیفیتتر تلقی میگردد. شناخت خواستههای روحی افراد و انعکاس آن در طراحی شهری و معماری ابنیه عمومی در هویتبخشی به هر یک از فضاها برای برقراری ارتباطی دوسویه میان فضا و کاربران آن امری ضروری است. لذا توجه به کیفیت کالبدی و عملکردی چنین فضاهایی در جهت افزایش تعاملات اجتماعی، تعریف و خلق رویدادهای فرهنگی و اجتماعی، از سوی طراحان در فضاهای عمومی می تواند به بازیابی هویت جمعی شهروندان کمک کند. مقاله حاضر بر اساس گزارههای تحقیق و با روشی ترکیبی شامل روش توصیفی جهت تبیین معیارهای کلیدی کیفیت فضای جمعی شهری و روش پیمایشی به منظور تعیین رابطه میان متغیرها از یک سو و همچنین شدت تاثیر هر کدام از سوی دیگر می پردازد. بر همین اساس، هفت معیار نفوذپذیری، گوناگونی، خوانایی، انعطافپذیری، تناسب بصری، غنای حسی و رنگ تعلق در زمینه شکلگیری، احراز و تشخیص هویت مکان از نقطه نظر مخاطبان در فضای جمعی دارای اهمیت میباشند. تبیین هفت معیار، در مجموع به واسطه 31 زیرمعیار و34 سنجه (متغیر) با استناد به تاثیر ضریب پیرسون، ابتدا تاثیر متغیرهای متفاوت بر دیگری در ارتباط با مطالعه موردی یعنی منطقه راهآهن اهواز مورد توجه قرار گرفته است. در نهایت، با یافتن تاثیرات فاکتورهای مورد مطالعه بر ارتقای هویت فضای جمعی بر اساس روش آزمون تک نمونهای، امکان شدت تاثیر هر متغیر در زمینه مطالعه و سنجش ارتقای فضای جمعی شهری فراهم شده که در عین حال، گامی اساسی در مسیر تدوین و ارائه راهکارهای مطلوب در سطحی فراتر است.
پرونده مقاله
بدون تردید مواجه شدن با حجم عظیمی از دادهها و اطلاعات و مطرح شدن زمان به عنوان مهمترین سرمایه در مدیریتهای نوین شهری راهی جز تمسک به استفاده از تکنولوژی و فناوریهای نوین باقی نخواهد گذاشت. در فرآیند تصمیمگیری مشارکتی به یاری سیستمهای زیست محیطی مجازی میتوان پس از چکیده کامل
بدون تردید مواجه شدن با حجم عظیمی از دادهها و اطلاعات و مطرح شدن زمان به عنوان مهمترین سرمایه در مدیریتهای نوین شهری راهی جز تمسک به استفاده از تکنولوژی و فناوریهای نوین باقی نخواهد گذاشت. در فرآیند تصمیمگیری مشارکتی به یاری سیستمهای زیست محیطی مجازی میتوان پس از ارزیابی در شبیه سازی ایده یا راهحلها، موارد عملی و مناسب را برگزید و از تصمیمگیری نادرست پیشگیری کرد. هدف اصلی این پژوهش میتواند دستیابی به دیدگاهی جدید در شهرسازی ایران که در آن اولویت طراحی منظر بر اساس دسترسی به منظر پایدار شهری با تکیه بر مشارکت و سهیم نمودن ساکنین محلی در فرآیند طراحی منظر در نظر گرفته شود. در این مقاله روش نمونهگیری، گلوله برفی انتخاب شده. مؤلفههای تأثیرگذار بر دو عامل شهرسازی مشارکتی و محیط مجازی اشتراکی شناسایی و با استفاده از روش دلفی مورد تجریه و تحلیل قرار گرفتند و عواملی که دارای تأثیر کمتری بر روی مدل تحقیق خواهند بود با استفاده از نظر خبرگان حذف شدند و سپس با توجه به مدلها و پرسشنامه پر شده توسط پاسخگویان یک مدل مفهومی تشکیل گردید. در تشکیل این مدل مفهومی از نظرات خبرگان با روش طوفان مغزی بهره گرفته شد تا امکان استنتاج یک مدل متناسب با روش ANP فراهم گردد. در این صورت میتوان در محدوده پهنه رودکی که از پتانسیل مناسبی به لحاظ هویت تاریخی و فرهنگی برخوردار است، سیستم پایدار منظر شهری را با توجه به اولویتهای بدست آمده از فرآیند تحلیل شبکهای، طراحی و از آن خروجیهای مفید در پروسه تصمیمسازیها دریافت خواهد شد.
پرونده مقاله
حکمروایی خوب یک الگوی نوین در شیوه اداره کشور است که در آن دولت بخش خصوصی و مردم با همدیگر برای اداره کشور مشارکت میکنند. این شیوه یکی از راهبردهای مناسب در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف این نوشتار بررسی وضعیت اقتصادی آسیای جنوب غربی از سال (1401-1385)است. این مقا چکیده کامل
حکمروایی خوب یک الگوی نوین در شیوه اداره کشور است که در آن دولت بخش خصوصی و مردم با همدیگر برای اداره کشور مشارکت میکنند. این شیوه یکی از راهبردهای مناسب در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف این نوشتار بررسی وضعیت اقتصادی آسیای جنوب غربی از سال (1401-1385)است. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی با رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی به دنبال پاسخ به این سؤال است که: کشورهای آسیای جنوب غربی در دوره مطالعاتی در شاخصهای اقتصادی چه عملکردی داشتهاند؟ با فرض بر این که حکمروایی خوب در رشد اقتصادی مؤثر است.
یافتههای تحقیق نشان دادندکشورهایی که الگوی حکمروایی خوب را در مدیریت سیاسی فضا اجرا نمودند، در شاخصهای اقتصادی عملکرد مطلوبی داشتهاند.
پرونده مقاله
رودخانههای درونشهری از سرمایههای محیط زیست شهرها محسوب میشوند و در فراهم کردن منابع زیست محیطی شهر، تنوع زیستی و شادابی و سرزندگی محیطی نقش مؤثری دارند. این پژوهش، با هدف تأثیرات شهرنشینی بر سیستم رودخانه قره سو و سپس اثرات فعالیت های انسانی و گسترش شهرنشینی بر الگو چکیده کامل
رودخانههای درونشهری از سرمایههای محیط زیست شهرها محسوب میشوند و در فراهم کردن منابع زیست محیطی شهر، تنوع زیستی و شادابی و سرزندگی محیطی نقش مؤثری دارند. این پژوهش، با هدف تأثیرات شهرنشینی بر سیستم رودخانه قره سو و سپس اثرات فعالیت های انسانی و گسترش شهرنشینی بر الگوی زهکشی شهر، تغییرات کانال رود و مخاطرات مرتبط با آن از جنبه ژئومورفولوژیکی در شهر کرمانشاه می باشد؛ و با استفاده از آزمون کای اسکوائر در 2بازه زمانی اصلی و 5بازه فرعی و تأثیرات شهرنشینی بر رودخانه قره سو در طی 4دهه مورد بررسی قرار داده است. نتایج این پژوهش نمایانگر این موضوع است که، با ارزیابی سریع ژئومورفیک تغییرات کاهشی و افزایشی عرض کانال رودخانه قره سو این تغییرات با کاربری اراضی اطراف رودخانه ارتباط معناداری داشته است.
پرونده مقاله
تغییر کاربری زمین میتواند الگوی استفاده انسان از زمین در یک منطقه را منعکس کند و نقش مهمی در حفاظت از آب و خاک فضایی ایفا کند. مطالعه در مورد تغییر الگوهای کاربری زمین در جهان برای مقابله با تغییرات آب و هوایی جهانی و توسعه پایدار اهمیت زیادی دارد. بنابراین امروزه شنا چکیده کامل
تغییر کاربری زمین میتواند الگوی استفاده انسان از زمین در یک منطقه را منعکس کند و نقش مهمی در حفاظت از آب و خاک فضایی ایفا کند. مطالعه در مورد تغییر الگوهای کاربری زمین در جهان برای مقابله با تغییرات آب و هوایی جهانی و توسعه پایدار اهمیت زیادی دارد. بنابراین امروزه شناخت روند تغییرات کاربری اراضی و عوامل تأثیرگذار بر آن از مباحث بسیار مهم و مطرح در مطالعات شهری به شمار می رود. مناطق پیرامون شهرها تحت تأثیر و نفوذ رشد شهری قرار می گیرند. این نفوذ سبب تغییر در نقش و کارکردها و همچنین فرم این مجتمع های زیستی می گردد. شهر تبریز به عنوان یکی از کلانشهرهای مهم کشور، در طی سالیان اخیر، تغییرات بسیاری را از لحاظ تغییر کاربری زمین، به خود دیده است و به واسطۀ توسعۀ شهر، زمین های اطراف (باغات و اراضی کشاورزی) توسط پیشروی کاربری های شهری، تغییر کاربری یافته اند. هدف تحقیق حاضر، به تحلیل آینده نگری تغییرات کاربری اراضی شهر تبریز در طی سال های 2016-1986 پرداخته است. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است و روش جمع آوری اطلاعات، اسنادی و میدانی است. این پژوهش با بهرهگیری از تصاویر ماهواره لندست و نرمافزار 4.8 ENVI به همراه سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS 10.2 Arcبه بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری تبریز طی یک دوره 30 ساله از 1986 تا 2016 میپردازد تا فرایند تغییرات صورت گرفته در کاربری اراضی این شهر را طی دوره مذکور بیان نماید. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که شهر تبریز جهت توسعۀ خود، اکثراً فضای سبز و اراضی کشاورزی را به زیر سلطۀ خود برده است و از سهم این کاربری با گذشت زمان، کم شده است.
پرونده مقاله
یکی از اهرمهای اصلی در موفقیت طرحها و برنامههای توسعه شهری، هماهنگی میان سازمانها و کنشگران توسعه شهری است. چرا که، تمرکزگرایی یا تعدد سازمانها و نهادهای اداره کننده شهری موجب سردرگمی و اتلاف منابع شهری و ناموفق بودن تهیه و اجری طرحهای توسعه شهری خواهد شد. این مقا چکیده کامل
یکی از اهرمهای اصلی در موفقیت طرحها و برنامههای توسعه شهری، هماهنگی میان سازمانها و کنشگران توسعه شهری است. چرا که، تمرکزگرایی یا تعدد سازمانها و نهادهای اداره کننده شهری موجب سردرگمی و اتلاف منابع شهری و ناموفق بودن تهیه و اجری طرحهای توسعه شهری خواهد شد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی بدنبال تحلیل نقش کنشگران طرحهای توسعه شهری در ساماندهی و توسعه کالبدی-فضایی در منطقه3 شهر زنجان است. گردآوری دادهها با مطالعات میدانی و کتابخانهای انجام شد. جامعه آماری با روش نمونهگیری گلوله برفی 30نفر انتخاب شد. برای تحلیل دادهها از تحلیل عاملی، مدل معادلات ساختاری و مدل چندموضوع-چندبازیگر با نرمافزارSPSS، SmartPLS و Mactor استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخصهای الگوی توسعه شهری مطلوب با ضریب 824/0؛ آلودگی با ضریب 833/0 ؛ توسعه گردشگری با ضریب 837/0؛ و تقویت امنیت با ضریب 829/0 بیشترین ارتباط و همبستگی را با تهیه و اجرای طرحهای توسعه شهری داشته است. همچنین، بیشترین تأثیر کنشگران برای سازه اجتماعی با ضریب تأثیر 801/0 و سازه زیستمحیطی با ضریب 592/0 است. علاوهبراین، شهرداری رابطه مستقیم با اداره راهوشهرسازی و شرکتهای مهندسین مشاور در تهیه و اجرای طرحهای شهری دارد و نهادهای محلی و شهروندان چندان مورد توجه قرار نگرفتهاند.
پرونده مقاله