شناسایی کارکرد شاخص¬های توسعه انسانی شهر الشتر در راستای توسعه پایدار
محورهای موضوعی : آمایش محیطمهتاب ساکی 1 , بیژن رحمانی 2 *
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیای انسانی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
کلید واژه: الشتر, بهینه, توسعه پایدار, توسعه انسانی, کارکردشهری,
چکیده مقاله :
توسعه پایدار حالت تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه است که هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. هدف اصلی این پژوهش کارکرد بهینه شهری الشتر و توسعه پایدار اقتصادی با تأکید بر ارتقاء شاخصهای انسانی است، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر از لحاظ روش اجرا و بررسی تحقیقی و از لحاظ گردآوری داده‌ها پیمایشی است. پس از استخراج شاخصها با استفاده از دو مدل TOPSIS و AHP- FUZZY وزنبخشی و تجزیه و تحليل شدند، در انتها به وسیله تکنیک GIS و استفاده از تحلیل semivariogram درونیابی گردیدند؛ نتایج تحقیق نشان میدهد؛ که شهر الشتر با داشتن توانایی نسبی در زمینه کشاورزی در توسعه منطقهای خود میتواند نقش مؤثری را ایفا نماید. همچنین نتایج بخشی برای بررسی وضعیت مناطق شهری الشتر از نظر دسترسی به شاخصهای توسعه پایدار نشان میدهد که در بین گزینههای تحقیق: منطقه 3 با ارزش وزنی 627/0 بالاترین رتبه را دارد، بعد از آن به ترتیب مناطق 2، 4 و 1 به ترتیب با ارزش وزنی 602/0، 578/0 و 541/0 اولویتهای بعدی را به خود اختصاص دادهاند.
Sustainable development seeks to establish a balance among various dimensions of development, ultimately enhancing the quality of human life. This study aims to evaluate the optimal urban functionality of Alushtar and its sustainable economic development, with a particular focus on improving human development indicators. This applied research adopts a mixed-method approach, utilizing survey-based data collection. The study identifies and weights key indicators, analyzing them through TOPSIS and AHP-FUZZY models. The results were further processed using GIS techniques and semivariogram analysis to assess spatial distribution patterns. Findings indicate that Alushtar, with its strong agricultural potential, can significantly contribute to regional development. Analyzing the accessibility of urban areas to sustainable development indicators, the study ranks the regions as follows: Region 3 (0.627) holds the highest rank, followed by Region 2 (0.602), Region 4 (0.578), and Region 1 (0.541). These results highlight the need for strategic planning to optimize urban functionality and human development.
1- ازکیا، مصطفی، غلامرضا، غفاري،(1382)، جامعه شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان، ص59
2- اصلانی، رضا،(1380)، توسعه¬ی پایدار، تاریخچه، تعاریف و دیدگاه¬ها، مجله¬ی مسکن و انقلاب، شماره93، ص44
3- بزی، خدارحم، کیانی، اکبر، جواخری، عباس، (1391)، ارزیابی شاخص¬هاي پایداري محله-هاي مسکونی مطالعه موردي: شهر مأمونیه استان مرکزي، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27، شماره چهارم، زمستان، شماره پیاپی 107، صص225-245
4- بشیرزادگان، فرشاد،(1377)، محیط¬زیست و توسعه¬ی پایدار، فصلنامه¬ی محیط زیست، سال ششم، شماره36، ص4
5- تقوايي، مسعود، صفرآبادي، اعظم،1390، نقش مديريت شهري در دستيابي به توسعه¬ي پايدار گردشگري شهري مطالعه موردي شهر کرمانشاه، مطالعات جغرافيايي مناطق خشك، سال اول، شماره چهارم، تابستان، صص35-52
6- چادهاری، انیس، کالین¬کریک، پاتریک، (1381)، برنامه¬ریزی و سیاست توسعه، ترجمه علی اکبر هرندی و داریوش حسنوند، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، ص 85
7- حسینی، مهدی، برقچی، معصومه، باقرزاده، فهیمه، صیامی، قدیر،(1394)، ارزیابی تأثیرات زیست محیطی گسترش بی رویه شهرها؛ مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر شهر طرقبه، فصلنامه برنامه¬ریزی منطقه¬ای، سال پنجم، شماره 81، تابستان، صص 43-58
8- ربيعي¬فر، ولي¬اله، زیاری، کرامت الله، حقيقت ناييني، غلامرضا،(1392)، ارزيابي توسعه پايدار شهر زنجان از ديدگاه زيست¬محيطي بر پايه تكني سوات، مطالعات و پژوهش¬هاي شهري و منطقه¬اي سال چهارم، شماره شانزدهم، بهار، صص105-130
9- رفيعيان، مجتبي، محمودي، مهران، (1391)، ارزيابي الگوي مكا نگزيني شهرهاي جديد منطقه شهري تهران با استفاده از روش ارزیابی چند متغیره، جغرافيا و توسعه شماره 36 پاييز، 109-122
10- رهنمايي، محمد تقي، پورموسوي، سيد موسي،(1385)، بررسي ناپايداري¬هاي امنيتي كلان شهر تهران بر اساس شاخص¬هاي توسعه پايدار شهری، پژوهش‌هاي جغرافيايي شماره 57، پائيز، صص177-193
11- زیاری، کرامت الله، (1378)، برنامه¬ریزی شهرهای جدید، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول، ص 17
12- زیاری، کرامت الله، (1383)، مکتب¬ها، نظریه¬ها و مدل¬های برنامه و برنامه¬ریزی منطقه¬ای، دانشگاه یزد، ص 22
13- سلطاني، علي، نامداريان، احمدعلي(1390)، تحليل نقش فضاهاي شهري در دستيابي به توسعه پايدار شهرها، تبيين پارادايم ارتباط، فصلنامه علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی باغ نظر شماره هجدهم، سال هشتم، پاییز، ص 3-12
14- ضرابی، اصغر، قدمی. ﻣﺼﻄﻔﻲ، کنعانی. ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ، (1391)، ارزيابي سكونتگاه¬هاي شهري با رويكرد شهر سالم در استان مازندران، فصلنامه علمي پژوهشي رفاه اجتماعي، سال دوازدهم، شماره47، ص 132
15- عامرى سياهويى، حميدرضا، رستم گورانى، ابراهيم، بيرانوندزاده، مريم، (1389)، سكونتگاههاى غير رسمى، امنيت و توسعه پايدار شهرى مطالعه موردى شهربندرعباس، فصلنامه مطالعات امنيت اجتماعى، 38-60
16- عندليب، عليرضا، ثابت قدم، سيد محمد علي، (1388)، نقش درآمدهاي پايدار توسعه شهري در برنامه ريزي فضايي – كالبدي، نشريه هويت شهر، سال سوم، شماره5 پاييز و زمستان، ص88
17- لطیفی، غلامرضا، (1382)، توسعه شهری پایدار توسعه فرهنگی، فصلنامه علوم اجتماعی (ویژه برنامه‌ریزی شهری)، شماره 22، ص 138
18- لقایی، حسنعلی، محمدزاده تیتکانلو، حمیده، (1378)، مقدمه¬ای بر مفهوم توسعه¬ی شهری پایدار و نقش برنامه¬ریزان شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 6، تهران، ص33
19- محمدی ده چشمه، مصطفی، (1393)، سنجش نفوذ پذیری بافت شهری کرج در برابر مخاطرات، فصل نامه برنامه¬ریزی و آمایش فضا، شماره 18، صص52-77
20- محمودی، وحید، ماجد، وحید،(1391)، برنامه¬ریزی توسعه پایدار شهری با رویکرد برنامه‌ریزی هسته¬ای؛ پیشنهادی برای برنامه¬ریزی توسعه پایدار شهری تهران، فصلنامه راهبرد، سال بیست و یکم، شماره64، پاییز، صص 43-72
21- ملکی، سعید، (1390)، درآمدی بر توسعه پایدار شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، ص36
22- ملکی، سعید، دامن باغ، صفیه،(1392)، ارزیابی شاخصهای توسعه پایدار شهری با تأکید بر شاخص¬های اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری(مطالعه موردی؛ مناطق 8گانه شهر اهواز)، فصلنامه مطالعات برنامه¬ريزي شهري، سال اول، شماره ي سوم، پاييز، صص29-54
23- نصیری، اسماعیل، (1381)، ضرورت شکل¬گیری شهر سالم، مجله¬ی سپهر، شماره44، ص191
24- نقدی، اسداله، صادقی، رسول،(1385)،حاشیه نشینی چالشی فراروي توسعه پایدار شهري با تأکید بر شهر همدان، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره20، 213-233
25- Brandon, P. Foreword. , 2002, In Sustainable Urban Development: The Framework and Protocols for Environmental Assessment; Curwell, S., Deakin, M., Symes, M., Eds.; Routledge: New York, NY, USA. P31
26- Brownhill, D.; Rao, S. A. 2002, Sustainability Checklist for Developments: A Common Framework for Developers and Local Authorities; BRE Press: London, UK.
27- Chiesura, A., 2004,"The role of urban parks for the sustainability city". Landscape and urban planning.(68), P.
28- Foley, B.; Daniell, A.; Trevor, M.A. , 2004, Sustainability tool for intrasectoral and intersectoral water resources decision making. Aust. J. Water Resour8, 11-19.
29- Frazier,j.c.,1997, Sustainable Development: modern elixier or sack dress? Journal of Environmental Concervation, vol.24,pp.182- 193
30- Hemphill, L.; Berry, J.; McGreal, S., 2004 An indicator-based approach to measuring sustainable urban regeneration performance. Urban Stud, 41, 725-755.
31- -Hindle, P., White, P., Minion,k.,2000, "Achieving real environmental improvement using value : Impact assessment ", Long Range planning, P 37
32- Koen Hollander, Anneloes van Iwaarden, 2012, Activities of the European Union on sustainable urban development, Rein Zwart, Ries Kamphof LL.M, MA,September:pp1-15
33- Luke, T. W.,2005, Neither sustainable nor development: Reconsidering sustainability in development. Sustainable Development,13:228:238