توسعه پایدار از منظر مولفه های محیط زیست در نظام حقوقی ایران
محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومیسیده نیکو موسوی داویجانی 1 , خیرالله پروین 2 , عبدالکریم شاحیدر 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
2 - استاد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
کلید واژه: توسعه, توسعه پایدار, حقوق نسلهای آینده, حقوق بین‌الملل محیطزیست, محیطزیست,
چکیده مقاله :
محیط زیست و پالایندگی آن بدون تردید یکی از ضروریات حفظ بقای حیات در زیست کره محسوب می شود. از آنجا که بحران زیست محیطی ناشی از رفتارهای علیه محیط زیست به عنوان یک معضل در سطح بین المللی بوده است مراجع بین المللی به ویژه سازمان ملل متحد تلاش خود را برای حفاظت و حمایت از محیط زیست، کاهش میزان آلودگی و پایین آوردن گسترده صدمات وارده بر آن آغاز کردند که در این میان می توان به برگزاری کنفرانس های مهم جهانی مانند کنفرانس ۱۹۷۲ محیط زیست و انسانی در سوئد و کنفرانس ۱۹۹۲ محیط زیست و توسعه در برزیل، تدوین برنامه تسهیلات جهانی محیط زیست، اساسنامه دادگاه نورنبرگ ۱۹۴۵ و نیز اساسنامه ۱۹۹۸ دیوان بین المللی کیفری اشاره نمود.در کنار مفهوم محیط زیست،توسعه پایدار عبارتی است که امروزه گوش همه انسانها با آن آشناست، لذا یکی از الزامات توسعه پایدار این است که محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان میراث جمعی بشریت به گونه ای محافظت شود که علاوه بر پاسخگویی به نیازهای نسل حاضر، ظرفیت پاسخ دهی به نیازهای نسلهای آینده را نیز داشته باشد ،بنابراین توسعه را زمانی پایدار می خوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ منابع را برای آیندگان فراهم آورد.و از آنجه که یکی از مهم ترین الزامات برای قرار گرفتن در مدار توسعه پایدار توجه به تعادل بخشی و تخصیص بهینه منابع بین مناطق برای رسیدن به توسعه پایدار است.از سوی دیگر افرایش ،جمعیت رشد اقتصاد فعالیتهای صنعتی و پیشرفتهای حاصل از فن آوری ها موجب شده تا بشر جهت
Development is a multidimensional and complex category whose importance has doubled with the progress and industrialization of countries. In this regard, the protection of the environment and the reasonable and fair use of resources in order to achieve a sustainable future, according to which the rights of future generations are guaranteed, is considered the duty of the international community. The concept of sustainable development and the environment in the framework of the rights of future generations, which first entered the field of international law with the adoption of the United Nations Charter in 1945 and subsequently developed in international environmental law with the issuance of the Stockholm Declaration of 1972, is significant. However, the concept of "rights of future generations" as a moral or normative principle faces many ambiguities. In this research, by reviewing the available texts and library documents, the policies of the organizations and institutions of the international community on sustainable development and the environment have been investigated. Reference to future generations has been made in a wide range of national and international legal documents, including treaties, declarations, conventions and constitutions, and national institutions have also been established in various jurisdictions with the authority to protect the interests of future generations. Most of the legal documents, both national and international, refer to the rights of future generations, such as the Stockholm Declaration and other documents. It must be said that it is very important for the earth and humanity that the present institutions learn to respect the
_|ادوارد سی آ و دیگران )13۷4 )کشاورزی پایدار برگردان عوض کوچکی، محمد حسینی و ابوالحسن هاشمی
دزفولی مشهد انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
2 .امینی ،امیرهوشنگ )13۷3 ،)توسعه پایدار شناخت و مفهوم شناخت ،راه فصلنامه مجلا و ،پژوهش سال دوم، شماره
12
3 .بانک جهانی )13۷۸ ، )نقش دولت در جهان در حال تحول، ترجمه گروه مترجمین تهران مؤسسه مطالعات و پژوهش
های بازرگانی
4 .پرمن ، راجر ، یوما و جیمز مک گیلری ، ) 13۸2" ، ) اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی"، تهران ، نشر نی .
5 .پطروس الی )13۸1 )حقوق بین الملل در تکاپوی ارزشهای خود ،صلح توسعه دموکراسی ترجمه دکتر بیگ زاده،
مجله تحقیقات ،حقوقی، شماره 35 و 36
6 .پوربافرانی، حسن، 1395 ،حقوق جزای بین الملل، نشر جنگل، چاپ اول، تهران
۷ .تقی زاده انصاری، م، )13۷6« ،)حقوق محیط زیست«، انتشارات سمت.
۸ .حسینی دشتی، سید مصطفی، 1393 ،دانشنامه معارف و معاریف، نشر سزید موی اندیشه، چاپ اول، تهران، جلد ۸
9 .حسینی عراقی هادی )13۷2 )درآمدی به ضرورت توسعه پایدار کشاورزی و روستایی ،ایران ،اقتصاد کشاورزی و
توسعه، سال اول، شماره 1 :۸۸-۸0
10 .ده شیری، محمدر ضا)1393 ،)جهانی شدن و توسعه پایدار فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، سال
64-۷۷ :2 شماره، چهارم
11 .دهخدا، علی اکبر 1392 ،لغت نامه دهخدا، دانشگاه تهران، چاپ سی ام، تهران.
12 .رنیسی لیال )13۸۷ )رابطه حفاظت از محیط زیست با صلح و توسعه پایدار فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی،
سال سوم، شماره 10 و 11 :134-109
13 .شریعت باقری، محمدجواد، 1393 ،اسناد دیوان کیفری بین المللی، نشر جاودانه، چاپ اول، تهران.
14 .عمید، حسن، 1391 ،فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، چاپ هفدهم، تهران.
15 .قوام ، سیدعبدالعلی ، ) 13۸2" ، ) جهانی شدن و جهان سوم روند جهانی شدن و موقعیت جوامع در حال توسعه در
نظام بین الملل"، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
16 .کهن ، گونل ، )13۷6 ،)شاخص شناسی در توسعه پایدار توسعه اقتصادی و حسابهای ملی در بستر سبز"، ترجمه و
تالیف: تهران مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی.
1۷ .کوستو، ژاک ایو )13۷0 )گفت و گوی اختصاصی بهجت النادی با کوستو پیام یونسکو، شماره 2۸5
1۸ .لر، ادوارد و بوتکین، دانیل، 1392 ،شناخت محیطزیست: زمین، سیاره زنده، ترجمه: عبدالحسین وهاب زاده،
انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول، مشهد
فصلنامه دستاوردهاي نوين در حقوق عمومي، سال دوم، شماره اول، بهار1402
53
19 .مخدوم مجید )13۸5 ،)محیط زیست توسعه پایدار آینده ،ایران ماهنامه ،گزارش، شماره 1۷6 :60-65
20 .مخدوم مجید و عرب زاده مقدم مهدی ،)13۷5 )توسعه پایدار :تهران معاونت ترویج و مشارکت مردمی سازمان جهاد
سازندگی
21 .معین، محمد، 1393 ،فرهنگ معین، امیرکبیر، چاپ بیست و هفتم، تهران، جلد 6.
22 .هوشمند محمد مهدی )1392 ،)بررسی تاثیر متقابل حقوق بشر و توسعه اقتصادی پایدار بر یکدیگر، بندر عباس،
دانشگاه آزاد وعه مقاالت سومین همایش ملی سالمت محیط زیست و توسعه پایدار اسالمی، مجموع
23 .یاوری، حمیدرضا )1400 ،)توسعه پایدار و آینده ،ایران میزگرد کارشناسان حول توسعه پایدار ماهنامه گزارش شماره
.1۸3
1. Bryant, R.L. and Sinead Bailey(1997), "Third World Political Ecology", London and
New York Routledge.
2. Cerny, Philip G.(2000), "Structuring the Political Arena; Public Goods, states, and
Governance in Globalization World", in Global Political Economy, Contemporary
Theories, Edited by Ronen Palan, London and New York: Routledge.
3. Deacon, Robert T.(1999), "The Political Economy of Environment Development
Relationship: A Preliminary Framework", Santa Barbara : Department of Economics,
University of California.
4. Gilpin, Robert, (2001)," Global Political Economy, understanding the International
Economic order", Princeton and Oxford, Princeton University Press.
5. Hurrell, Andrew, (1996), "International Political Theory and the Global
Environment", in Ken Booth and Steve Smith (eds.), International Relations Theory
Today, Cambridge: Polity Press.
6. Hurrell, Andrew, (2000), "A Crisis of Ecological Viability, Global Environmental
Change and the Nation State", in Andrew Linklater (ed.), International Relations,
Critical Concepts in Political Science, London and New York: Routledge.
7. Joskow, Pual L, and Richard Schmalnsee, (2000)," The Political Economy of MarketBased Environment Polity: The U.S. Acid Rain Program", in Economics of The
Environment, Selected Readings, Edited by R. Stavins, New york, London:
w.w.Norton and Company.
8. Khor, Martin, (2000), "Globalization and the South, Some Critical Issues", Malaysia:
TWN, 2000.
9. Masauod, Javid, (2000)," International Political Economy and Globalization", New
Jersey, London. Hong kong: World Scientific Publishing.
10. Mittelman, James H.(2000), "the Globalization Syndrome, Transformation and
Resistance", Princeton: Princeton University Press.
11. Sands Qcو Philippe (2013). Principles of International Environmental Law. Second
Edition. Cambridge University Press.
فصلنامه دستاوردهاي نوين در حقوق عمومي، سال دوم، شماره اول، بهار1402
54
12. Second Preparatory Committee Meeting for the World Summit on Sustainable
Development (2013). International Sustainable Development Law: Principles,
Practice & Prospects, New York2۸ , January to۸ February.
13. Shiller, R. H. (2000). Irrational Exuberance. Princeton University Press. Princeton. 3۷.
Vinod, T. et al. (2000). The quality of growth. Oxford University Press. New York.
14. Unep (2013). Unep insurance Initaiative position paper con climate change. Geneva:
Unep environment and trade unit.
15. WCED (World Commission on Environment and Development) (19۸۷). Our Common
16. Future. Oxford: Oxford University Press. Oxford. New York|_