نقش مردم در انقلاب اسلامی ایران: تحلیلی بر مبنای دیدگاه فوکویی
محورهای موضوعی : فلسفه سیاسی انقلاب اسلامی
مهین نیرومند
1
(دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش اندیشه سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
گارینه کشیشیان سیرکی
2
(دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
جهانگیر کرمی
3
(دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران)
کلید واژه: عاملیت, مردم, انقلاب اسلامی ایران, تبارشناسی فوکو,
چکیده مقاله :
امروزه دیگر نمیتوان عاملیت مردم در ایجاد رخدادهای اثرگذار در جوامع را نادیده گرفت. به بیانی دیگر نقش مردم در تغییر ساختارهای جامعه‌ی خود و بعضاً جهت دهی یا تغییر رفتارهای سیاسی حاکمان به طور برجسته مشاهده میگردد و تحلیلگران و اندیشمندان با پرداختن به عاملیت مردم، جنبش و خیزش‌های معاصر را مورد بررسی قرار میدهند. بر همین اساس، مقاله‌ی حاضر با هدف بررسی جایگاه مردم در انقلاب اسلامی ایران با نگاه تبارشناسانه‌ی میشل فوکو انجام و در پی یافتن پاسخی برای این پرسش‌هاست که دال ″مردم″ در گفتمان های مختلفی که در روند انقلاب ایران حاکم شده به چه مدلولاتی اشاره داشته و چگونه می‌توان از منظر تبارشناسی فوکویی، جایگاه مردم در انقلاب را تحلیل نمود؟ ادعای نگارنده آن است که بر اساس نگرشی تبارشناختی، انقلاب اسلامی ایران صرفاً بر اساس عاملیت مردمی قابل درک است و نقش سایر عوامل بسیار محدود است. نقش آفرینی از مردمِ سنتیِ رعیت و عشیره‌ای پیش از مشروطه تا مردمِ مشارکت جو در مشروطه‌ی شبه مدرن و سپس در جایگاهی مطیع و رعیت‌گونه در نظام سیاسی دوره‌ی پهلوی و نهایتاً مردم دارای عاملیت در دوره‌ی انقلاب اسلامی، موجبات گسست را در نظام-های سیاسی متفاوت فراهم آورده است. برای بررسی این ادعا، مباحث در قالب بخشهای نظری، روند انقلاب، تحلیل عمومی انقلاب و تحلیل تبارشناختی انقلاب ارائه و در پایان به استنتاج از مباحث پرداخته می شود. یافته‌ها نشان می دهد که بدون فهمی از گسستهای نقش آفرینی دال مردم در طول زمان، نمیتوان حضور مردم در انقلاب اسلامی را به روشنی تبیین نمود.
Nowadays, it is no longer possible to ignore the agency of people in creating effective events in societies. In other words, in the researches and analyzes of researchers and thinkers, the role of the people in changing the structures of their society and sometimes the direction or change in the political behavior of the rulers is prominently observed, and the analysts and thinkers by addressing People's agency, contemporary movements and uprisings are investigated. Based on this, the purpose of this article is to investigate the position of the people in the Iranian revolution with Michel Foucault's genealogical perspective and find an answer to these questions: what role did the people play in the Islamic revolution of Iran and how can it be done? From the perspective of Foucaultian genealogy, did he analyze the position of the people in the Iranian revolution? The claim of the authors is that based on a genealogical perspective, the Iranian revolution of 1357 can only be understood based on the agency of the people.To investigate this claim, Foucault's genealogical method was used and the topics were presented in the form of theoretical sections, the process of the revolution, general analysis of the revolution and genealogical analysis of the revolution, and conclusions were drawn from the topics. The findings of the article showed that without an understanding of the process of people's participation in the Iranian revolution, it is impossible to get a clear understanding of this great phenomenon of the 20th century.
_||_