بررسی مینی‎مالیسم و مؤلّفه‎های آن در تذکرۀ الاولیاء عطار نیشابوری

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

حسین آریان ¹ (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان)
فریبا همتی ² (مدرس دانشگاه فرهنگیان)
زکیه رشیدآبادی ³ (دکترای زبان و ادبیات فارسی،مدرس دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید هاشمی نژاد مشهد،ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/06/31 تاریخ پذیرش : 1396/06/31 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

مینی‎مالیسم یا کمینه‌گراییگونه‎ای نو در داستان است که بر حذف عناصر غیرضروری و ایجاز بیش از حد تأکید دارد و همین عامل، سبب سادگی و دوری از پیچیدگی در داستان‎ها می‎شود. اگرچه این‎گونه در ادب غرب پدیده‎ای نوظهور است، ولی نمونه‎های آن در آثار کهن ایرانی به وفور یافت می‎شود. تذکره‎الاولیاء عطار نیشابوری شاعر قرن هفتم هجری از این دسته از آثار است. برهمین مبنا نگارندۀ پژوهش حاضر برآن است با بررسی مینی‎مالیسم در اثر یاد شده، میزان مؤلّفه‎های آن را تحلیل نمایند. برای رسیدن به این منظور، پس از بررسی کتاب تذکره‎الاولیا و استخراج حکایات و داستان‎های کوتاه مینی‎مالیستی، ویژگی‎های مختلف آن بررسی و تحلیل شد. این پژوهش که به شیوۀ کتابخانه‎ای و بر مبنای توصیف و تحلیل انجام گرفته، این نتایج را در برداشته که حکایت‎های کوتاه تذکره‎الاولیاء با توجه به برخورداری از حجم کم، سادگی زبان، پیرنگ ساده، گفتگو، شخصیّت‎های محدود و محدودیت صحنه‎پردازی در زمرۀ داستان‎های مینی‎مالیستی قرار می‎گیرد و عطار در این زمینه بسیار موفّق و الگویی برای دیگر نویسندگان بوده است.

چکیده انگلیسی:

In literature, minimalism is a new genre characterized specially by an economy in using words. It distinctly emphasizes brevity and omission of unnecessary elements in text. This emphasis has resulted in lucidity of expression and unambiguity in stories. Although an emergent phenomenon in the European literature, examples of minimalist stories are found plentifully in the Iranian classics. Tazkirat al-Awliyā of Attār, the famous poet of the seventh century (AH) is one of them. The researchers here have tried to study and analyze the motifs and elements of minimalism in the classic book of Attar. The study has therefore been based on the library methods. The study concluded that short parables in Tazkirat al-Awliyā can be classified as minimalist stories due to their being very short, clarity of language, brevity and straightforward plots, small number of characters and dialogues, and limited settings. Attār himself is also introduced as an innovator in the field and a very successful model for other authors.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی، نادر، صوفیانه‎ها و عارفانه‎ها، تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی، 1377.


2. بارت، جان، چند کلمه دربارۀ مینی‎مالیسم، ترجمۀ مریم نبوی‎نژاد، فصلنامۀ زنده رود، شمارۀ 14، 15، 16، صص ،1375.


3. بهار، محمّدتـقی، سبک‌ شناسی(دوره 3 جلدی)، تهران: انتشارات امیرکبیر،1373.


4. پارسا، سید احمد، مینی‎‌‎مالیسم و ادب پارسی، مجلۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه باهنر کرمان، شمارۀ 20، صص27-48، 1385.


5. پاینده، حسین، داستانک و توانایی آن در نقد فرهنگ/دموکراسی و نقد ادبی، تهران: نیلوفر، 1385.


6. تافلر، آلوین، موج سوم، ترجمۀ شهیندخت خوارزمی‎، تهران: مترجم، 1371.    


7. جزینی، محمدجواد، ریخت‎شناسی داستان‏های مینی‎‌‎مالیستی، ماهنامه کارنامه، دورۀ 1، شماره 6، 1378.


8. چاپمن، وندی ماری، «شیوه‌های‌ مینی‎مالیستی در آثار‌ ریموند‌ کارور و سوزان وگا»، ترجمۀ پویا قربانی، جشن کتاب، شماره 3، 1382.


9. چیتیک، ویلیام، درآمدی به تصوّف، ترجمۀ محمّدرضا رجبی، چاپ دوّم، تهران: انتشارات دانـشگاه ادیـان و مذاهب، 1388.


10. رضی، احمد و سهیلا روستا، کمینه‎گرایی در داستان‎نویسی معاصر، مجلّۀ  متن‎شناسی ادب فارسی، دورة 45، شماره 3، صص 77-90، 1388.


11. روزبه، محمدرضا، ادبیّات معاصر ایران (نثر)، تهران: روزگار، 1388 .


12. رید، یان، داستان کوتاه، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز، 1389.


13. زرّین‎کوب، عبدالحسین، با کاروان حلّه، تهران: انتشارات علمی، 1388.


14. 14.  شکری، فدوی، واقع‎گرایی در ادبیّات داستانی معاصر ایران، تهران: انتشارات نگاه،  1376ش.


15. عبداللّهیان، حمید، داستان بیت؛ یک قالب داستانی تازه، مجلّه پژوهش‎های ادبی، بهار، شمارۀ 15،صص 111- 124، 1386.


16. عطار نیشابوری، شیخ فریدالدّین محمد بن ابراهیم، تذکرة‎الاولیاء‎ (دو جلدی)، تصحیح رینولد الن نیکلسون، لیدنِ هلند: مطبعه بریل، 1907م.


17. گوهرین، کاوه، داستان دوستان، تهران: انتشارات طرح نو، 1389.


18. مستور، مصطفی، مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز، 1379.


19. موحد، ضیاء، سعدی، تهران: انتشارات طرح نو، 1373.


20. میرصادقی، جمال و ذوالقدر، میمنت (ذوالقدر)، واژه‎نامۀ هنر داستان‎نویسی، تهران: کتاب مهناز، 1377.


21. میرصادقی، جمال، عناصر داستان، تهران: نشر سخن، 1390.