بررسی تطبیقی داستان غنایی یوسف و زلیخای جامی (خاتم الشعرا) و عندلیب (شاعر ترکمن)

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

خوجه سید سیدمحمدی ¹ , محمد فاضلی ² , رضا اشرف زاده ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران.
3 - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/12/14 تاریخ پذیرش : 1398/12/14 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

بررسی تأثیر متقابل ادبیات ملل در حیطۀ ادبیات تطبیقی قرار دارد و کنکاش در این زمینه، اعتلا و غنای زبان و ادبیات ملی و تفاهم و دوستی ملت ها را در پی خواهدداشت. تاثیر زبان، فرهنگ و تمدن ایرانی بر زبان و ادبیات بومی یکی از موضوعات پژوهش در ادبیات تطبیقی است. یوسف و زلیخا داستانی قرآنی است که بازتاب وسیعی در ادبیات غنایی داشته است. در این جستار بازآفرینی اثر دو سخنور با زبان و فرهنگ متفاوت با بهره گیری از رویکرد تطبیقی- تحلیلی، مورد بررسی و تبیین قرارگرفته و یوسف و زلیخای عبدالرّحمان جامی (قرن نهم) با یوسف و زلیخای نورمحمّد عندلیب، شاعر، نویسنده و مترجم ترکمن(قرن دوازدهم) مقایسه شده است، تا وجوه افتراق و اشتراک این دو اثر فارسی و ترکمنی مورد بررسی قرارگیرد. نتایج کلّی پژوهش، بسامد عوامل متافیزیکی داستان عندلیب در شکل گیری پیرنگ داستان نقش اساسی را دارد؛ ولی جامی در اثر خود از طرحی باورمندانه و منطقی تر بهره جسته است. ویژگی های داستان های کهن را در هر دو اثر می توان دید؛ در روایت جامی محور اصلی داستان عشق یوسف و زلیخاست وی تلاش دارد در ضمن داستان بینش عرفانی خود را بیان کند؛ در روایت عندلیب، یوسف شخصیت اصلی داستان است و داستان با آنچه در سوره یوسف آمده، نزدیک می باشد.

چکیده انگلیسی:

Studying the interplay between international literature is in the field of comparative literature effect in this field and its contribution in this area includes the enrichment of national language and literature and understanding and friendship of nations. The impact of Iranian language, culture and ivilization on native language and literature is one of the areas of research topics in comparative literature.“Yusuf and Zulika” is a Qur'anic story which has had a great infuence on the lyrical literature.In this research,the structure of story and the processing methods of two writers with different languages and cultures have been probed and explained using a comparative-analytic approach.“Yusuf and Zuleika” by Nurmohammad Andalib,the 12th century poet,writer, and translator has been compared with Abdulrahman Jami’s“Yusuf and Zuleika”(9thcentury)so that the similarities and differences of these two works in Turkmen and Persian would be examined.The overall results of this research are as follows:we could see characters of anciant stories.unlike Jami’s narration, Andalib’s work has more metaphysical factor. the central theme of the story is the love of“Yusuf and Zulika”he tries to implicitly press his theosophicad in sight of the story. In Andalib's narrative, Yusuf is the main character of the story, and the proximity of the story is evident to what was mentioned in Sura Yusuf. Andalib trie to narrate the story.

منابع و مأخذ:

1. قرآن کریم


2. اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.


3. راهنی، رضا، (1381)، قصه­ نویسی، تهران: نشر البرز.


4. جامی، عبدالرحمان­ بن­ احمد، (1386)، مثنوی هفت­ اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس­ گیلانی، تهران: اهورا.


5. خیام­ پور، رسول،(1339)، یوسف و زلیخا، تبریز: شفق.


6. داد، سیما ،(1382)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: انتشارات مروارید.


7. ذوالفقاری، حسن، (1374)، منظومه­ های عاشقانۀ ادب فارسی،تهران: نیما.


8. شوشتری، علی بن علی نجار ،(۱۳۷۳)، تفسیر سورۀ یوسف، تصحیح میرهاشم محدث،تهران: صدوق.


9. صفا، ذبیح الله، (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ دهم، تهران: فردوس.


10. طوسی، احمدبن­ محمدبن­ زید، (1345)، تفسیرسورۀ یوسف، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.


11. فراهی­ هروی، معین­الدین، (1364 )، حدائق­ الحقایق، تصحیح سیدجعفرسجادی، تهران: امیرکبیر.


12. ُسترینج، گای، (1393)، جغرافیای تاریخی سرزمین­ های خلافت شرقی، مترجم محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.


13. مارتین، والاس، (1382)، نظریه­ های روایت، ترجمه محمد شهبا، تهران: هرمس.


14. مستور، مصطفی، (1379 )،مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز نشر.


15. مک کی، رابرت، (1382)، داستان ساختار، سبک و اصول فیلمنامه­نویسی، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.


16. میرصادقی، جمال، (1380)، عناصر داستان، تهران، سخن.


17. ------------ ،(1365)، ادبیات داستانی، چاپ دوم، تهران،مؤسسه فرهنگی ماهور.


18. -------------،(1383)، داستان و ادبیات، تهران: نشر آیه مهر.


19. ندا، طه ،(1380)، ادبیات تطبیقی، تهران: فرزان.


20. غنیمی هلال، محمد، (1373)، ادبیات تطبیقی، ترجمۀ سید مرتضی آیت­ اله ­زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.


21. واعظ کاشفی، ملاحسین(بی­تا)،  تفسیر حسینی، ترجمۀ شاه ولی­الله محبت دهلوی، پاکستان: کراچی.


22. هیئت، جواد ،(1366)، سیری در تاریخ زبان و لهجه ­های ترکی، تهران: نشرنو.


23. بخاری افندی، شیخ سلیمان، (1298ه.ق)، فرهنگ لغات جغتایی و ترکی عثمانی، جلد اول، استانبول: مهران.


24. بگمراد اف، احمد، (1990)، شعرلر و پایامالار، عشق آباد: انتشارات ترکمنستان.


25. عندلیب، نورمحمّد، (1389)، یوسف و زلیخا، تصحیح مراد دردی قاضی، گرگان: فراغی.


26. قیاس اُوا، گ. دردی اُوا، (2015)،.فرهنگ ترکمنی به ترکمنی،(Hazyna sözlük)، دو جلد، عشق­ آباد: ترکمنستان.
    
    
    1. Geldiyev,Gurbandurdi, (2011),Andalıp،kardeşkalemler aylik Avrasya Edebiayt ،Yil:5/sayi :54 .p.50-52, Dergisi.Ankara.
    
    
    2. GÖkÇimen,Ahmet,(2011),Andalibın Yusuf Züleyhası,kardeş kalemler aylik Avrasya Edebayte:Ankara، Dergisi Yıl:5/ sayi :54 .p.47-50
    
    
    3. Öztürk،Aydın ,(2008),Andalib ve Nesimi، Poeması،türkish Studies.Volume3/7 fall.p.555-563.Ankara.
    
    
    4. türkmen ,Fikret & Geldiyev.Gurban durdi,(1995),Türkmen şiire antolojisi, türksoy yayinlari.No 4.Ankara.
    
    

مقالات

1. عباسی، علی، (1385)، پژوهشی بر پیرنگ، مجله پژوهش­ های زبان خارجی دانشگاه تهران، شماره 33، صص85-103