تفسیر و تحلیل شعر ستایشی (تا پایان قرن هشتم)
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
علی بازوند
1
(استادیار دانشگاه فرهنگیان شهرکرد، شهرکرد، ایران.)
آرش امرایی
2
(استادیار دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران.)
کلید واژه: تفسیر, قرن هشتم, ستایشی, تحلیل, شعر,
چکیده مقاله :
بخش قابل توجهی از شعر فارسی را شعر ستایشی در برمی‌گیرد؛ که کم تر شاعر فارسی زبانی را می توان یافت که گونه ای از اشعار ستایشی در دیوانش یافت نشود؛ اما داوری در مورد شعر ستایشی، اغلب منفی بوده‌است و بسیاری از مخاطبان شعر فارسی، برای شعر ستایشی ارزش قابل توجهی متصور نیستند؛ از این رو پژوهشگران، ادبیات شناسان و مخاطبان شعر، غالبا شعر ستایشی را از نظر دور نگه داشته، چندان عنایتی به آن نمی‌کنند؛ همین پیش داوری، جایگاه شعر ستایشی را متزلزل کرده‌است. شعر ستایشی بدون در نظر گرفتن شرایط سیاسی و اجتماعی آن زمان، با معیارهای امروزی داوری می‌شود؛ این برخورد با شعر ستایشی، موجب شده‌است که این بخش از ادبیات فارسی با وجود ارزش های غیرقابل انکارش، نادیده انگاشته، تحقیقات اندکی در این مورد انجام شود؛ در این مقاله ابتدا تصویری روشن از شعر ستایشی ارائه می شود، سپس به بررسی ساختار آن می پردازیم و در پایان نیز برخی از مهم ترین ارزش ها و کارکردهای شعر ستایشی را فهرست وار ذکر می کنیم و نشان می‌دهیم که شعر ستایشی ارزش‌های غیر قابل انکاری دارد که نمی‌توان به راحتی از آن‌ها چشم پوشید.
A significant part of Persian poetry consists of panegyric poem. Analyzing the works of Persian poets, it is evident that most of them have a trace of panegyric poems in their collection of poems. However, judging eulogy with the present criteria caused this unavoidable and valuable part of Persian poetry to be neglected. This problem leads to inaccurate perceptions concerning these poems along with inappropriate encounters with such kind of poets. This misjudgment has challenged the position of euology in Persian poetry since it is not assessed properly and few researches are devoted to this area. In this article, first of all, a vivid image of panegyric poem is presented. Then, its structure is analyzed. Eventually, the most important functions and values of panegyric poems are listed. The main aim of this paper is correction of inaccurate perceptions and judgments of eulogic poems.
کتاب‌ها انوری، محمد بن محمد (1389) دیوان انوری، با مقدمه سعید نفیسی وبه اهتمام پرویز بابایی، تهران: موسسه انتشارات نگاه. خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل بن علی نجار (1374) دیوان خاقانی، به تصحیح سید ضیاء الدین سجادی، تهران: نشر زوّار. دهخدا، علی اکبر (1377) لغت نامۀ دهخدا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. رزمجو، حسین (1385) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. رودکی، جعفر بن محمد (1387) دیوان رودکی، به تصحیح دکتر نصرالله‌امامی، تهران: انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی. زرقانی، سید مهدی (1388) تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، تهران: سخن. زرین کوب، عبدالحسین (1363) سیری در شعر فارسی، تهران: انتشارات نوین. زرین کوب، عبدالحسین (1372) شعر بی دروغ شعر بی نقاب، تهران: علمی. سنائی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1388) دیوان سنائی، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران: انتشارات سنائی. شمیسا، سیروس (1387) انواع ادبی، تهران: نشر میترا. فرّخی سیستانی، علی بن جولوغ (1388) دیوان فرخی، به کوشش سیّد محمد دبیر سیاقی، تهران: انتشارات زوّار. قیس رازی، شمس الدین محمد (1388) المعجم فی معاییر اشعار العجم، به تصحیح علامه محمد عبدالوهاب قزوینی و تصحیح مجدّد مدرس رضوی و تصحیح مجدّد سیروس شمیسا، تهران: نشر علم. محجوب، محمد جعفر (1345) سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: دانشگاه تربیت معلم. مختاری غزنوی، سرج الدین عثمان (1336) دیوان مختاری، تهران: انتشارات علمی. نعمانی هندی، شبلی (1368) شعر العجم یا تاریخ شعرا و ادبیات ایران، ترجمه سید محمد تقی فخر داعی گیلانی، تهران: انتشارات دنیای کتاب. وزین‌پور، نادر (1374) مدح داغ ننگ بر سیمای ادب فارسی، تهران: انتشارات معین. وطواط، رشیدالدین (1339) دیوان رشیدالدین وطواط، با مقدمه و تصحیح سعید نفیسی، تهران: کتابخانه بارانی. مقالات شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). شناور شدن زبان و ارتباط آن با خودکامگی. اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 19(207 و 208)، 46-61. شهیدی، سید جعفر. (1342). گوهری در خلاب یا غباری بر فلک؟. یغما، 16(188)، 561-564.
_||_Books Anvari, Mohammad bin Mohammad (2010) Diwan Anvari, with an introduction by Saeed Nafisi and the effort of Parviz Babaei, Tehran: Negah Publishing House. [In Persian] Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Dictionary of Dehkhoda, Tehran: University of Tehran Publishing and Printing Institute. [In Persian] Farrokhi Sistani, & Ali bin Jologh (2009) Diwan Farrokhi, by the effort of Seyyed Mohammad Dabeir Siyaghi, Tehran: Zovar Publications. [In Persian] Khaqani Sharwani, & Afzaluddin Badil bin Ali Najjar (1995) Diwan Khaqani, edited by Sayed Ziauddin Sajjadi, Tehran: Zovar Publishing. [In Persian] Mahjoub, Mohammad Jafar (1966) Khorasani style in Persian poetry, Tehran: Tarbiat Moalem University. [In Persian] Mokhtari Ghaznavi, & Sarjuddin Othman (1957) Divan Mokhtari, Tehran: Scientific Publications. [In Persian] Nomani Handi, Shibli (1989) Shaer al-Ajam or the history of Iranian poets and literature, Trans. Seyyed Mohammad Taqi Fakhr Da'i Gilani, Tehran: Dunyai Kitab Publications. [In Persian] Qais Razi, Shams al-Din Muhammad (2009) Al-Ma'ajm fi standards of Al-Ajm poems, corrected by Allameh Muhammad Abd al-Wahhab Qazvini and revised by Modares Razavi and Sirus Shamisa, Tehran: Alam publication. [In Persian] Razmjou, Hossein (2015) Types of literature and its works in Persian language, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian] Rudaki, Jafar bin Mohammad (2008) Diwan Rudaki, edited by Dr. Nasrullah Emami, Tehran: Publications of the Research and Development Institute of Human Sciences. [In Persian] Sanai Ghaznavi, Abu al-Majd Majdod bin Adam (2009) Diwan Sanai, with the efforts of Modares Razavi, Tehran: Sanai Publications. Shamisa, cyrous (2008) Literary types, Tehran: Mitra Publishing. [In Persian] Vezinpour, Nader (1995) Praise and shame on the image of Persian literature, Tehran: Moin Publications. [In Persian] Watawat, Rashiduddin (1960) Diwan Rashiduddin Watawat, with an introduction and corrections by Saeed Nafisi, Tehran: Barani Library. [In Persian] Zarin Kob, Abdul Hossein (1984) Series in Persian poetry, Tehran: New Publications. [In Persian] Zarin Koub, Abdul Hossein (1993) Poetry without lies, poetry without a face, Tehran: Elmi. [In Persian] Zarqani, Seyyed Mehdi (2009) Literary history of Iran and the territory of the Persian language, Tehran: Sokhn. [In Persian] Articles Shafii Kodkani, Mohammad Reza. (2004). Floating language and its connection with autocracy. Political and Economic Information, 19(207 and 208), 46-61. [In Persian] Shahidi, Syed Jafar. (1963). A gem in the heart or a dust in the sky?. Yaghma, 16(188), 561-564. [In Persian]