تأثیر اوضاع سیاسی- اجتماعی بر غم‌گرایی در دیوان ناصرخسرو
محورهای موضوعی : اجتماعی (با ویژگی ادبی و هنری)
علی آقایی فرد
1
(
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی . دانشگاه لرستان. خرم آباد. لرستان . ایران
)
محمدرضا حسنی جلیلیان
2
(
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان
)
علی حیدری
3
(
زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه لرستان. خرم آباد. ایران
)
کلید واژه: ناصرخسرو, دیوان ناصرخسرو, شرایط سیاسی-اجتماعی, غم, غم‌گرایی,
چکیده مقاله :
به نام خدا چکیده : مضامین دیوان ناصرخسرو آمیخته با حسرتی عمومی و همیشگی هستند. مسألۀ این پژوهش چرایی غلبه غم و غم‌گرایی در دیوان اشعار اوست. بدین منظور به روش توصیفی تحلیلی مضامین دیوان این شاعر بررسی و تحلیل شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که برجسته‌ترین مسبب گرایش او به حزن و اندوه، اوضاع اجتماعی و سیاسی آشفتۀ عصر بوده است. آشفتگی‌هایی از قبیل فساد، استبداد و کژروی‌های حکام، انحرافات و ریاکاری‌های منفعت‌جویانۀ فقها در موازات بی‌خبری‌های عوام سبب گشته است ضمیر پرسشگر و روح ناآرام ناصرخسرو آزرده و به غم‌گرایی متمایل شود. یکی از پیامدهای مهم این شرایط، بدبینی ناصرخسرو به کلیت زندگی و به‌تبع آن شکل‌گیری نوعی غم‌گرایی افراطی و زاهدانه در ضمیر او بوده است. او همچنین در خلال شکایات، گاه با ایجاد فضاهای ملی‌گرایانه اما تاریک و حزن‌آلود، غم‌گرایی را عامدانه به‌مثابۀ ابزاری برای تحریک مخاطبان به اصلاح انحرافات اجتماعی به کار گرفته است.
Abstract: The themes of Naser Khosrow's divan are deeply mixed with sorrow and grief. The search for the causes of the prevalence of sadness in Naser Khosrow's poems is the issue of this research. For this purpose, the themes of this poet's divan have been studied and analyzed by descriptive-analytical method. The research findings show that the most prominent cause of his tendency to grief and sorrow was the chaotic social and political situation of the time. Turmoil such as corruption, tyranny and perversions of the rulers, perversions and utilitarian hypocrisy of the jurists in parallel with the ignorance of the masses have caused the questioning mind of Nasser Khosrow to be afflicted and inclined to grief. One of the important consequences of this situation was the formation of a kind of pessimism to the whole of life, followed by the formation of a kind of extreme and ascetic grief in his conscience. He has also occasionally used grief as a tool to motivate audiences to correct social deviations by creating a nationalist and mournful atmosphere during his grievances.