خلاقیت ادبی در هشت کتاب سهراب سپهری

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

رویا پروین ¹ , منصوره تدینی ² , سیما منصوری ³ , مسعود پاکدل ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/05/13 تاریخ پذیرش : 1399/06/05 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: نگاه تازه, هشت کتاب, شگردهای زبانی, خلاقیت ادبی, سهراب سپهری,

چکیده مقاله :

خلاقیت ادبی بازتاب توان بالقوة آفرینش گرانة شاعر در خلق مفاهیم نو می باشد. بر همین اساس هدف از این پژوهش، نشان دادن روند خلاقیت ادبی با بهره گیری از ترفندها و شگردهای زبانی و مفهوم سازی های نوین در اشعار سهراب سپهری با تکیه بر هشت کتاب می باشد. داده های مورد نظر، با بهره گیری از منابع دست اول و دوم در محیط کتابخانه گردآوری گردیده است. سپس با تکیه بر اهداف و ابعاد مورد نظر جستار حاضر، داده های مورد نظر به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر بیانگر آن است که بخش عمده ای از خلاقیت ادبی در معناسازی و تصویرآفرینی با الهام از نگاه تازه و ذن بودیسم بوده است.از سویی دیگر شاعر در روند شگردهای های زبانی و خلاقیت های معنایی حاصل از آن به تجربیات زندگی شخصی خود که با دو مورد فوق الذکر همگرایی داشته روند رو به رشد آفرینش ادبی را دنبال کرده است. نگارنده در تلاش است که با کنکاش در هشت کتاب سپهری و مطالعه منابع موجود در این زمینه، فرآیند روند خلاقیت ادبی را نشان دهد و بگوید که چگونه شاعر به سبک منحصر به فرد خویش رسیده است و با درک عمیق فلسفۀ نگاه تازه و ذن بودیسم و تاثیر آن بر ذهن و زبانش موجد پدید آمدن اثری شاخص شده است.

چکیده انگلیسی:

Literary creativity is the reflection of creative potentiality of a poet in forming new concept. To this end, the present research aims to explore the process of literary creativity based on conceptualization and linguistic strategies used in Sohrab Sepehri’s poems with special focus on “Hasht ketab”. Required data collected based on library research method. Descriptive-analytical method used to answer the research questions in line with the related goals in this study. Results of this study indicate that big portion of  the act of creating meaning and imagination inspired by the view of Zen Buddhism, the essence of which is attempting to understand the meaning of life directly, without being misled by thought. Secondly ,the poet  relied on his personal experiences and literary potency  in using linguistic strategies and semanticization.This research attempts to  probe the literary creativity by referring to “Hasht Ketab “and  related references. This study finally shows that how the poet lead to create a unique work based on in-depth understanding and influence made by the view of Zen Buddhism.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

آشوری، داریوش (1392) شعر و اندیشه‌، تهران: نشر مرکز.

براهنی، رضا (1371) طلا در مس، تهران: ناشر نویسنده.

ترابی، ضیاءالدین (1375) سهرابی دیگر، تهران: نشر دنیای‌ نو.

حسینی، صالح (1375) نیلوفر خاموش، تهران: انتشارات نیلوفر.

دهخدا، علی اکبر (1377) لغت‌نامه، تهران: انتشارات‌ دانشگاه.

رفیع، مهدی (1394) مساحت احساس، تهران: نشر نی.

ساورسفلی، سارا (1388) خانۀ دوست‌ کجاست؟، نقد و تحلیل‌ اشعار سهراب ‌سپهری‌، تهران: انتشارات ‌سخن.

سپهری، سهراب (1370) هشت کتاب، تهران: انتشارات طهوری.

سجادی، سید ضیاءالدین (1372) مقدمه‌ای بر عرفان و تصوف، تهران: انتشارات سمت.

سلاجقه، پروین (1389) نقد نوین‌ در حوزۀ شعر، تهران: انتشارات مروارید. ‌

سنجری، محمود (1378) مکاشفۀ هشت (به تماشای شعر سهراب سپهری)، تهران: انتشارات فرادید.

سیاهپوش، حمید (1383) باغ‌ تنهایی (یادنامۀ سهراب سپهری)، تهران: انتشارات نگاه.

شریفیان، مهدی (1390) به رنگ معما (میراث صوفیانه شعر معاصر ایران)، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387) ادوار شعر فارسی ‌از مشروطیت‌ تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390) با چراغ‌ و آینه‌ در جستجوی ‌ریشه‌های‌ تحول ‌شعر معاصر ایران، تهران: انتشارات سخن.

شمس‌ لنگرودی، محمد (1387) تاریخ ‌تحلیل ‌‌شعر نو (دورۀ چهارجلدی)، تهران: نشر مرکز.

شمیسا سیروس (1388) راهنمای ‌ادبیات‌ معاصر ایران، تهران: نشر میترا.

صفوی، کوروش (1388) نگاهی به معنی‌شناسی، تهران: انتشارات کتاب ماد.

فولادوند، عزت‌الله (1387) از چهره‌های شعر معاصر (اخوان ثالث، شاملو، سپهری، شفیعی کدکنی و ...)، تهران: انتشارات سخن.

ویسی، الخاص (1395) هنجارگریزی زبانی در شعر، خوزستان: انتشارات دانشگاه پیام نور.

همایی، جلال‌الدین (1370) فنون بلاغت‌ و صناعات ‌ادبی، تهران: موسسۀ ‌نشر هما.

یوشیج، نیما (1368) ارزش احساسات و پنج مقاله در شعر و نمایش، آلمان غربی: انتشارات نوید.

مقالات

دیانی‌دردشتی،اکرم. (1389). قرآن، خلاقیت‌ و نوآوری. بینات، 17(2)، 48-60.

حسن لی، کاووس، صدیقی، مصطفی. (1382). تحلیل‌ رنگ ‌در سروده‌های ‌سهراب سپهری. نشریۀ نثر پژوهی ادب فارسی، 12(18)، 61-103.

منابع لاتین

Jones, Rodney (2012) Discourse and Creativity, England: Pearson Education Limited.

Books

Ashuri, Dariush (2012) Poetry and Thought, Tehran: Center Publishing.

Brahni, Reza (1992) Gold in Copper, Tehran: Publisher of the author.

Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Dictionary, Tehran: University Press.

Foulavand, Ezzatullah (2008) among the figures of contemporary poetry (Akhwan Tahali, Shamlou, Sepehri, Shafi'i Kodkani, etc.), Tehran: Sokhn Publications.

Homai, Jalaluddin (1991) Rhetorical Techniques and Literary Industries, Tehran: Homa Publishing House.

Hosseini, Saleh (1996) Nilofar Khamsh, Tehran: Nilofar Publications.

Rafi, Mehdi (2014) Ehsaas Ehsaas, Tehran: Ney Publishing.

Safavi, Korosh (2008) A look at semantics, Tehran: Mad Book Publications.

Sajjadi, Seyyed Ziauddin (1993) An Introduction to Mysticism and Sufism, Tehran: Samit Publications.

Sanjari, Mahmoud (1999) Revelation of Hasht (watching the poetry of Sohrab Sepehri), Tehran: Faradid Publications.

Saversfli, Sara (2008) Where is the friend's house?, criticism and analysis of Sohrab Sepehri's poems, Tehran: Sakhan Publications.

Selajgeh, Parvin (2010) New criticism in the domain of poetry, Tehran: Marvarid Publications.

Sepehri, Sohrab (1991) Hasht Ketab, Tehran: Tahori Publications.

Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (2008) Periods of Persian poetry - from constitutionalism - to the fall of the monarchy, Tehran: Sokhn.

Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (2010) with a lamp and a mirror in search of the roots of the evolution of contemporary Iranian poetry, Tehran: Sokhon Publications.

Shamisa, Siros (2008) Guide to Contemporary Iranian Literature, Tehran: Mitra Publishing.

Shams Langroudi, Mohammad (2008) Tarikh ‌Analysis ‌New Poetry (four-volume series), Tehran: Central Publishing.

Sharifian, Mehdi (2011) in the color of a riddle (the Sufi legacy of contemporary Iranian poetry), Hamedan: Boali Sina University Press.

Siahposh, Hamid (2013) Bagh Taneh (Memoir of Sohrab Sepehri), Tehran: Negah Publications.

Torabi, Ziauddin (1996) Sohrabi Diher, Tehran: New World Publishing.

Visi, Khas (2015) Linguistic deviation in poetry, Khuzestan: Payam Noor University Publications.

Yoshige, Nima (2008) The value of emotions and five essays in poetry and drama, West Germany: Navid Publications.

Articles

Diani-Dardashti, Akram. (2010). Quran, creativity and innovation. Bayenat, 17(2), 48-60.

Hassan Lee, Kavos, Sediqi, Mustafa. (2003). Color analysis in Sohrab Sepehari's poems. Persian Literature Prose Journal, 12(18), 103-61.