مطالعه تطبیقی سیمای امام علی(ع) در آیینه فتوّت، با رویکرد به چند اثر ادبی

محورهای موضوعی : شعر

نجمیّه کریمی ¹ , حسین آذر پیوند ² , غلامرضا تمیمی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان
2 - استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان
3 - استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

تاریخ دریافت : 1400/05/17 تاریخ پذیرش : 1400/05/17 تاریخ انتشار : 1400/05/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

فتوّت، یک حرکت اجتماعی و تکانه روحی از فرهنگ و تمدّن ایران باستان است که از آغاز ورود فرهنگ اسلامی به جغرافیای گسترده ایران، در میان توده مردم اثرگذار بوده و به نوعی با فرهنگ اسلامی درآمیخته است. این پژوهش به روش تحلیل محتوایی کیفی و با مراجعه به منابع و اسناد معتبر کتابخانه‌ای، به مشاهده سیمای امام علی(ع) در فتوت نامه سلطانی از ادبیات فارسی و رسالۀ الفتوة فی الاسلام، یوسف بن صوشه و کتاب الصلة بین التصوف والتشیع کامل مصطفی الشیبی، از ادبیات عرب، پرداخته است. در طول تاریخ بسیاری از جوانمردان و عیّارانِ شیعه و سنّی که مبانی شریعت و طریقت را باور داشتند، امام علی(ع) را پیشوای جوانمردان و نقطه قوتِ این جریان فکری می‌دانستند. حضور تاریخی و پشتوانه معنوی حضرت علی(ع) شاه مردان به عنوان رهبر اهل فتوّت موجب شد که با شعار لا فتی الّا علی یار و یاور بینوایان باشند و با ستمگران مبارزه کنند.

چکیده انگلیسی:

 Generosity is a social movement and a spiritual impulse of the culture and civilization of ancient Iran, which has been influential among the masses since the beginning of the entry of Islamic culture into the vast geography of Iran and it has somehow merged with Islamic culture. This research has observed the image of Imam Ali (AS) in "Fotovatnameh of Soltani" from Persian literature and "Treatise of Fatwa in Islam", Yusef Ibn Sousha and the book "Al-Sela Bain Sufism and Shi'ism »Kamel Mustafa al-Sheibi, from Arabic literature in a qualitative content analysis method and by referring to the reliable sources and documents of the library. Throughout history, many Shiite and Sunni nobles who believed in the principles of Shari'a and Tariqah, considered Imam Ali (AS) as the leader of the nobles and the strong point of this current of thought. The historical presence and spiritual support of Imam Ali (as) as the leader of generosity caused to be the helper of the poor and to fight against the oppressors with the slogan of La Fati Alla.

منابع و مأخذ:

 

کتابنامه

قرآن مجید.

ابن بلخی، 1374ش، فارس نامه، بر اساس متن لسترنج و نیکلسون، توضیح و تحشیه از دکتر منصور رستگار فسایی، شیراز: بنیاد فارس شناسی.

ابن معمار، ابی عبداله محمد بن ابی المکارم. 1958م، کتاب الفتوة، مصطفی جواد و دیگران، بغداد: شفیق.

ابوالنجیب سهروردی. ۱۳۶۳ش، آداب‌ المریدین، ترجمه عمر بن محمد شیرکان، تهران: چاپ ‌نجیب مایل هروی.

افشاری، مهران. ۱۳۸ش۱، چهارده رساله در باب فتوّت و اصناف، تهران: چاپ مهران و مهدی مداینی.

حافظ، خواجه شمس الدین محمد. 1378ش، از روی نسخه غنی قزوینی، تهران: انتشارات زوار.

حایری، محمد حسن. 1379ش، راه گنج، بی جا: مؤسسه انتشارات مدینه.

خدابنده، عبدالله. 1383ش، شناخت فرقه اهل حق، تهران: امیرکبیر.

خواجه‌الدین، سیدمحمدعلی. 1372ش، سرسپردگان، تاریخ و شرح عقاید اهل حق، تهران: کتابفروشی منوچهری.

داد، سیما. 1370ش، فرهنگ و اصطلاحات ادبی، تهران: انتشارات مروارید.

زرکوب تبریزی، نجم‌الدین. ۱۳۷۰ش، فتوّت‌نامه، در رسائل جوانمردان، تهران: چاپ مرتضی صراف.

زرکوب تبریزی، نجم‌الدین. 1378ش، فتوّت‌نامه، در رسائل جوانمردان، تهران: چاپ مرتضی صراف.

زرین کوب، عبدالحسین. 1364ش، سر نی، نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی، ج2، تهران: انتشارات علمی.

سجادی، سید جعفر. 1362ش، فرهنگ معارف اسلامی، ج3، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.

شمیسا، سیروس. 1380ش، انواع ادبی، چاپ هشتم، تهران: انتشارت فردوس.

صفا، ذبیح اله. 1367ش، تاریخ ادبیّات در ایران، ج1، تهران: انتشارات فردوس.

صفا، ذبیح اله. 1368ش، حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.

عنصرالمعالی، کی‌کاوس بن قابوس وشمگیر. 1352ش، قابوسنامه، به اهتمام غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

مطهری، مرتضی. بی تا، آشنایی با علوم اسلامی، بخش عرفان، تهران: صدرا.

مولوی، جلال الدین. 1358ش، کلیات شمس تبریزی، بدیع الزمان فروزانفر، تهران: انتشارات امیرکبیر.

نفیسی، سعید. ۱۳۹۰ش، مقالات سعید نفیسی، ج ۲، تهران: چاپ کریم اصفهانیان، محمدرسول دریاگشت.

واعظ کاشفی، حسین. 1350ش، فتوّت نامه سلطانی، به اهتمام محمد جعفر محجوب، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

 

مقالات

حمیدی، جواد و محمود شکیب. 1398ش. «رویکردی متن شناختی به انگاره‌های انسان گرایانه در اشعار شاملو و عبدالوهاب بیاتی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سیزدهم، شماره 51، پاییز 98، صص 63-84.

فاتحی نژاد، عنایت الله و لیلا یثربی. 1397ش، «مطالعه تطبیقی شباهت و تفاوت دو کتاب عیون الاخبار و العقد الفرید از منظر ساختار و محتوا»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال دوازدهم، شماره 48، زمستان97، صص 403-420.

The Holy Quran.

Ibn Balkhi, 1995, Farsnameh, based on the text of Lestering and Nicholson, explanation and annotation by Dr. Mansour Rastegar Fasaei, Shiraz: Persian Studies Foundation.

Ibn Memar, Abi Abdullah Muhammad Ibn Abi Al-Makarem. 1958, Fatwa Book, Mustafa Jawad et al., Baghdad: Shafiq.

Abu Al-Najib Sahrurdi, 1984, The Etiquette of the Disciples, translated by Omar Ibn Mohammad Shirkan, Tehran: published by Najib Mayel Heravi.

Afshari, Mehran 2002, fourteen treatises on fatwa and guilds, Tehran: published by Mehran and Mehdi Madaini.

Hafiz, Khawaja Shamsuddin Mohammad 1999, from the rich version of Qazvini, Tehran: Zavar Publications.

Hayery, Mohammad Hassan 2000, Rah-e Ganj, no place: Medina Publishing Institute.

Khodabandeh, Abdollah, 2004, Recognition of the Ahl al-Haqq sect, Tehran: Amirkabir.

Khaje Al-Din, Seyed Mohammad Ali, 1993, Sarparsdegan, History and Description of Ahl-e-Haq Beliefs, Tehran: Manouchehri Bookstore.

Dad, Sima. 1991, Culture and Literary Terms, Tehran: Morvarid Publications.

Zarqub Tabrizi, Najmuddin. 1991, Fotovatnameh, in the Letters of the Gentlemen, Tehran: Published by Morteza Sarraf.

Zarqub Tabrizi, Najmuddin. 1999, Fotovatnameh, in the Letters of the Gentlemen, Tehran: Morteza Sarraf Press.

Zarrinkoob, Abdul Hussein 1985, Serre Ney, Critique and Analytical and Comparative Description of Masnavi, Vol. 2, Tehran: Scientific Publications.

Sajjadi, Seyed Jafar 1983, Farhang-e Maaref-e-Islami, Vol. 3, Tehran: Iranian Authors and Translators Company.

Shamisa, Sirus. 2001, Literary Types, Eighth Edition, Tehran: Ferdows Publishing.

Safa, Zabihullah. 1988, History of Literature in Iran, Vol. 1, Tehran: Ferdows Publications.

Safa, Zabihullah. 1989, Epic writing in Iran, Tehran: Amirkabir.

Onsor Al-Maali, Kikaus bin Qaboos Vashmgir. 1973, Qaboosnameh, by Gholam Hossein Yousefi, second edition, Tehran: Book Translation and Publishing Company.

Motahari, Morteza, no date, Introduction to Islamic Sciences, Mysticism Department, Tehran: Sadra. Movlavi, Jalaluddin 1979, Generalities of Shams Tabrizi, Badi-ol-Zaman Forouzanfar, Tehran: Amirkabir Publications.

Nafisi, Saeed 1390, Articles by Saeed Nafisi, Volume 2, Tehran: Published by Karim Isfahanian, Mohammad Rasool Daryagasht.

Waez Kashefi, Hussein 1971, Soltani Fotovatnameh, by Mohammad Jafar Mahjoub, Tehran: Iran Culture Foundation Publications.

 

Articles

Hamidi, Javad and Mahmoud Shakib. 2019. "A textual approach to humanistic ideas in the poems of Shamloo and Abdolvahab Bayati", Studies in Comparative Literature, Vol. 13, No. 51, Fall 98, pp. 63-84.

Fatehi Nejad, Enayatullah and Leila Yathribi. 2018, "Comparative study of the similarities and differences between the two books Ayoun al-Akhbar and Al-Aqd al-Farid in terms of structure and content", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Twelfth Year, No. 48, Winter 97, pp. 403-420.