بررسی و تحلیل ساختار شعر ابن حسام بر اساس نظریه جفری لیچ
محورهای موضوعی : شعر
فرشته خاوری
1
(دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران)
حبیب الله جدید الاسلامی
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)
بهروز رومیانی
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
پژوهش‌های سنتی در عین آنکه نارسا، پراکنده و فاقد مبانی نظری می‌باشند، در واقع جایی هستند که ادبیات به طور انتزاعی مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. در این شکل از مطالعه دیدگاهی تجویزی و گونه ای از باید و نبایدها درباره ادبیات مطرح می‌شود. پژوهش‌گران ادبی با ورود نظریه پژوهش‌های ادبی جنبه‌های گوناگون ادبیات را مورد بررسی قرار داده و با بکارگیری آن، آن‌ها را از مقام نظر به عمل آورده‌اند. فایده این نوع مطالعات عملی، به کار بستن و انطباق نظریه‌ها با متون ویژه است تا این نظریه‌ها ملموس و عینی شوند. در این پژوهش بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ (1969) که با دیدگاهی ساختارگرایانه طرح شده با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی هشت نوع هنجار گریزی(واژگانی، نحوی، آوایی، نوشتاری، معنایی، گویشی، سبکی، زمانی) در اشعار ابن حسام پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بسامد وقوع هنجارگریزی معنایی در سخن وی بیش از سایر هنجارگریزی هاست و هنجارگریزی نحوی، زمانی و واژگانی و آوایی و سبکی و گویشی ترتیب در جایگاه های بعدی قرار گرفته اند و هنجارگریزی نوشتاری که بیش‌تر مربوط به شعر نو است، بسامد صفر داشته است.
Traditional research is not only inexpressive, scattered and lacking theoretical bases but also deals abstractly with literature. In this approach, methodology is prescriptive and offers some do’s and don’ts about literature. On coming new literary methodologies, researchers discussed different aspects of literature and employed a pragmatist approach. The advantage of such theories is to use and appropriate them with certain texts to crystallize the theories. In this research, eight types of deviation (lexical, syntactic, vocal, writing, semantic, dialectical, stylistic, and temporal) are studied based on Leech’s deviationism (1969) in Ibn Hesam’s poetry. The results show that semantic deviation is more frequent than other forms of deviation. Syntactic, temporal, lexical, vocal, stylistic and dialectical deviations are more frequent, respectively. Writing deviation which is mostly associated with modern poetry had no frequency in his poetry.
ابن حسام خوسفی، م. 1366ش، دیوان اشعار، به تصحیح احمد احمدی بیرجندی و محمدتقی سالک، مشهد: اداره کل حج اوقاف و امور خیریه استان خراسان.
احمدی، ب. 1370ش، ساختار و تأویل متن، جلد 1 و 2، تهران: نشر مرکز.
اسکولز، رابرت. 1387ش، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگه.
انوری، ح و احمدی گیوی، ح. 1387ش، دستور زبان فارسی 2، چاپ چهارم، تهران: فاطمی.
ایرنا، ریما مکاریک. 1384ش، دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
ایگلتون، ق. 1388ش، پیش درآمدی بر نظریههای ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
تجلیل، ج. 1376ش، معانی و بیان، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
حق شناس، م. 1356ش، آواشناسی، تهران: آگاه.
خلیلی جهان تیغ، م. 1380ش، سیب باغ جان، جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری، تهران: سخن.
سنگری، م. 1382ش، هنجارگریزی و فراهنجاری در شعر، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 65، صص 8- 4.
سوسور، ف. 1391ش، سبک شناسی، ج 1، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، م. 1383ش، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، م. 1368ش، موسیقی شعر، تهران: نشر آگاه.
شریفیان، م؛ مرتضائی کمریم. 1395ش، «هنجارگریزی در غزلیات بیدل دهلوی بر مبنای الگوی لیچ»، شماره 14، صص 105- 134.
شمیسا، س. 1381ش، نگاهی تازه به بدیع، تهران: فردوس.
شمیسا، س. 1372ش، بیان، چاپ سوم، تهران: تابش.
صمصام ح و همایون فر، ف. 1388ش، درآمدی بر نقد شعر فارسی، تهران: دستان.
صفوی، ک. 1383ش، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 2، تهران: سوره مهر.
عزیزی، فاطمه و کهزادی، حامد رضا. 1392ش، «صنعت ادبی تناقض در آثار جان دان و سعدی شیرازی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال هفتم، شماره 25.
علوی مقدم، م. 1377ش، نظریههای نقد ادبی معاصر، تهران: سمت.
فتوحی، م. 1391ش، سبک‌شناسی، ج1، تهران: سخن.
کمالی بانیانی، مهدی رضا. 1392ش، «تطبیق ما بین عناصر زبانی سبک اصفهانی و شعر نیمایی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال هفتم، شماره 27، پاییز.
مشفقی، آ و حیدری، ف. 1389ش، آرکائیسم در اشعار نیما یوشیج، نیما و میراث نو، دومین همایش نیماشناسی بابلسر: دانشگاه مازندران.
مشکوة الدینی، م. 1377ش، ساخت آوایی زبان، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
نوری علاء، ا. 1348ش، صور و اسباب در شعر امروز ایران. ج 1، تهران: بامداد
ولک، ر. 1373ش، تاریخ نقد ادبی، ترجمه سعید ارباب شیرانی، ج 4 تهران: نیلوفر.
همایی، ج. 1381ش، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
_||_
Ibn Hosam Khosfi, M (1366), The Divan of Poems. Corrected by Ahmad Ahmadi Birjandi and Mohammad Taghi Salak, Mashhad: The Hajj Department of Endowment and Charity Affairs of Khorasan Province.
Ahmadi, B (1370). Structure and Interpretation Text 1 & 2, Publishing. Tehran: Center publishing.
Scholes Robert (2008). An Introduction to Structuralism in Literature, Translated by Farzaneh Taheri, Tehran.
Anvari, H and Ahmadi Givi, h. (1387). Persian grammar 2, fourth edition. Tehran: Fatemi
IRENA RIMA MAKARIK. (2005) Contemporary literary theology. Translation by Mehran Mohajer and Mohammad Nabouee, Tehran: Publication of Aq.
Eagleton, A. (2009) Introduction to literary theories. Translation by Abbas Mokbar, Tehran: Center.
Celebration, c. (1376). Meanings and Expressions, Tehran: University Press Publishing Center.
Honar, M (1356). Phonetics, Tehran: Awareness.
Khalili World of Blades, 2001 (1380), Jabir Jahan Apples, A Survey on Artistic Tricks and Arrangements, Tehran: Sokhan.
Sangari, M. (1382). Normative and anomalies in poetry. Number 65: The Growth of Persian Language and Literature. Pages 8 – 4.
Saussure, F (1391). Stylistics, C 1, Tehran: Speech.
Shafii Kadkani (1383). Persian verse period from constitution to the fall of monarchy, Tehran: Sokhan.
Shafiy Kadkani, (1368). Poetry Music, Tehran: Awareness Publishing.
Sharifian, M.; Mortazai K. (1395). Normality in the Biddle Devilish Diaries based on the Lich Pattern. No. 14. Pages 105 to 134. Shamsa, M (1381). A fresh look at the exquisite. Tehran: Ferdows.
Shamsa, S. (1372). Expression. Third edition, Tehran: Radish.
Smsam H and Homayoun Far, F. (1388). An Introduction to the Criticism of Persian Poetry. Eva printing. Tehran: hands.
Safavid, K (1383). From Linguistics to Literature, C 2 Tehran: Surah Mehr.
Azizi, Fatemeh and Kaqzadi, Hamed Reza (1392) Literary industry Contradiction in the works of John Doan and Saadi Shirazi. Comparative Literature Studies, seventh year, issue 25.
Alawi Moghadam, M (1377). Theories of Contemporary Literary Criticism, Tehran: Position.
Fotouhi, M. (1391). Stylistics, C 1, Tehran: Speech.
Kamali Baniani, Mehdi Reza. (1392) Our Match between Isfahan Style Elements and Semitic Poetry. Comparative Literature Studies, Seventh Year, No. 27, Autumn.
Mashfaghi, A Heidari, F (2010). Archean in the poems of Nima Yoshij, Nima and New Heritage, the 2nd Nebulysmaking Conference in Babolsar: Mazandaran University.
Mushkoud al-Din, M (1377). Phonetic language making, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad.
Noori Alaa, A. (1348). Forms and gadgets in Iranian poetry today. 1, Tehran: morning
Volck, R (1373). Literary Criticism, vol. 4, translated by Saeed Arbab Shirani, Tehran: Niloufar.
Coincide, c. (1381). Rhetorical techniques and literary techniques. Tehran: Homa.