مقایسه تطبیقی لیلی و مجنون نظامی، و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی
محورهای موضوعی : شعر
محمد مرادی
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران)
احمدرضا کیخافرزانه
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی می‌پردازیم. مشخص است که تفاوت زمانی و مکانی، تأثیرات غیر قابل انکاری بر یک اثر تقلیدی گذاشته است؛ بنابراین مجنون و لیلی دهلوی، اگرچه همان لیلی و مجنون نظامی است؛ همچنان اثری متفاوت به لحاظ مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی است که سختگیری ها و تعصب‌های خاص قرن پنجم در جامعه سنتی ایران را ندارد. اگرچه ساختار دو اثر، از نظر شروع و پایان داستان، شخصیت‌ها و کلیات داستان مشابه است؛ اما اثر امیرخسرو دهلوی، در پردازش شخصیت لیلی، به معشوق فرصت بیش‌تری برای بیان دلداگی داده است؛ لیلی در کنار زنان از احساسات خود و دلتنگی سخن می‌گوید. اشتراک فکری دو شاعر، مبانی فرهنگی اسلامی است و همچنین توجه ویژه به شرایط فرهنگی اعراب و بالتبع سختگیری‌های خاصی که مبنای رفتاری زنان و مردان در روابط اجتماعی است.
This descriptive – analytical study surveys the "Leili and the Majnoon" by Nizami and Amir Khosrow Dehlavi. It is clear that the temporal and spatial differences have had an undeniable effect on an imitated work; Therefore, although Dehlavi's "Majnoon and Leili", is the same "Leili and Majnoon" by Nizami, It is a different work in terms of cultural and social components that do not have the specific structures and prejudices of the fifth century in the traditional Iranian society. However, the structure of both works is similar in terms of the beginning and the end of the story as well as the characters and the generalities of the story. But the one by Amir Khosrow Dehlavi, has given more opportunity to the beloved to express his love in processing Leili's character. Leili talks about her feelings and nostalgia along with women. The intellectual commonality of both poets is the Islamic cultural. Also special attention paid to the cultural conditions of Arabs and consequently, the special strictures that underlie the behavior of men and women in social relations.
پورنامداریان، تقی. 1380ش، شعر فارسی و ساختارشکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
ثروت، منصور. 1378ش، گنجینه حکمت در آثار نظامی، تهران: امیرکبیر.
ثروتیان، بهروز. 1369ش، آیینه غیب نظامی گنجهای، چاپ اول، تهران: مؤسسه نشر کلمه.
ثروتیان، بهروز. 1376ش، اندیشه‌های نظامی گنجوی، چاپ اول، تبریز: انتشارات آیدین.
ثروتیان، بهروز. 1381ش، هفت افسانه خیال انگیز در هفتپیکر نظامی گنجهای، چاپ سوم، تهران: انتشارات دستان.
حافظ شیرازی، شمس الدین. 1386ش، دیوان، تهران: دوستان.
حمیدیان، سعید. 1373ش، آرمان شهر زیبایی، چاپ اول، تهران: انتشارات قطره.
دهلوی، امیرخسرو. 1362ش، خمسه امیر خسرو دهلوی، به تصحیح امیراحمد اشرفی، تهران: شقایق.
زرین‌کوب، عبدالحسین. 1386ش، با کاروان حله، تهران: علمی.
ستاری، جلال. 1366ش، حالات عشق مجنون، تهران: توس.
صفا، ذبیح‌الله. 1372ش، تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران: فردوس.
ضیف، شوقی. 1999م، الحب العذری عند العرب، بیروت: الدار المصریة اللبنانیه.
فلکی، محمود. 1382ش، روایت داستان، تهران: بازتاب نگار.
مدی، ارژنگ. 1371ش، عشق در ادب فارسی از آغاز تا قرن ششم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
میرصادقی، جمال. 1380ش، عناصر داستان، تهران: سخن.
میرصادقی، جمال. 1388ش، واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی، چاپ دوم، تهران: کتاب مهناز.
نظامی، الیاس بن یوسف. 1385ش، لیلی و مجنون، به تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران: قطره.
ولک، رنه و آوستن وارن. 1373ش، نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
مقالات
رزم‌‌آرا، مرتضی. 1383ش، «نگاهی نو به مورخان هند میانه»، آیینه پژوهش، سال پانزدهم، شماره1، پیاپی 85، صص 57-63.
کراچوفسکی، آ.آ. 1368ش، «تاریخ اولیه داستان لیلی و مجنون در ادبیات عرب»، ترجمه احمد شفیعی‌‌ها، معارف، دوره ششم، شماره 1 و 2، صص 120-160.
یاری، سیاوش و مسلم سلیمانیان. 1395ش، «جایگاه امیرخسرو دهلوی در تاریخ نگاری هند»، پژوهشنامه تاریخ اسلام، سال ششم، شماره 22، صص 125-151.
_||_
Wealth, Mansour (1999). The Treasure of Wisdom in Military Works, Tehran: Amir Kabir.
Thorotian, Behrouz (1997). Ganjavi's Military Thoughts, Tabriz: Aydin Publishing, First Edition.
Thorotian, Behrouz (1381). The Seven Imaginary Myths in the Military Handbook of Ganja, Tehran: Dastan Publications, Third Edition.
Thorotian, Behrouz (1369). The Unseen Military Rite of Ganja, Tehran: Word Publishing Institute, First Edition.
Hafez (2007) Divan, Tehran: Friends.
Hamidian, Saeed (1373). Ideal City of Beauty, Tehran: Qatar Press, First Edition.- Dehlavi, Amir Khosrow (1362). Khamseh Amir Khosro Dehlavi, edited by Amir Ahmad Ashrafi, Tehran: Shaghayegh.
Razmara, Morteza (2004). "A New Look at Middle Indian Historians", Research Mirror, Fifteenth Year, No. 1, Successive 85, 63-57.
Zarin Kub, Abdolhossein (2007). By Hilla Caravan, Tehran: Scientific.
Sattari, Jalal (1366): Insane Love States, Tehran: Birch.
Safa, Zabihullah (1372). History of Literature in Iran, Volume 2, Tehran: Ferdows.
Dief, Shoghi (1999). Al-Habib Azari al-Arab, Beirut: Eldar al-Masrya al-Lananiya.
Falki, Mahmoud (2003). Storytelling, Tehran: Reflector.
Krachowski, AA (1368). "The Early History of the Lily and Majnoon Story in Arabic Literature", Translated by Ahmad Shafi'i, Mo'arif, Sixth Volume, No. 1 and 2, 120-160.
Madi, Arjang (1371). Love in Persian Literature from the Beginning to the Sixth Century, Tehran: Institute for Cultural Studies and Research.
Mirsadeghi, Jamal (2001). Elements of Story, Tehran: Speech.
Mirsadeghi, Jamal (1388). Glossary of Writing Art, Tehran: Mahnaz Book, Second Edition.
Military, Elias bin Youssef (2006). Lily and Majnoon, edited by Hassan Vahid Dastgerdi. Tehran: Drop.
Valk, Rene ؛ Warren, Austen (1373). Theory of Literature, Translated by Zia Movahed and Parviz Mohajer, Tehran: Scientific and Cultural.
Yari, Siavash-Soleimanian, Muslim (2016). "The Position of Amir Khosrow Dehlavi in Indian Historiography", Journal of Islamic History, Vol. 6, No. 22, 151-125.