بررسی تطبیقی روابط بینامتنی قرآن کریم و سرودههای عربی خاقانی و سعدی
محورهای موضوعی : شعر
فرزانه ولی زاده خیرآبادی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
ایرج مهرکی
2
(دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
از میان تمام منابع پیشامتنی در ادبیات فارسی و عربی، قرآن کریم به واسطه الهی بودن و تمایز ذاتی با آثار ساخته‌شده توسط انسان‌ها و اشتمال بر آیات و مضامین و قصص غنی و بی همتای خود کامل ترین سرچشمه برای الهام گیری شاعران و نویسندگان مسلمان به شمار می‌رود. برقراری روابط بینامتنی با قرآن مجید مستلزم تسلط بر زبان عربی و انس و آشنایی با قرآن کریم است. خاقانی و سعدی دو شاعر نامور زبان فارسی هستند که به لطف دارا بودن دو مزیت مذکور، علاوه بر اشعار پارسی به زبان تازی نیز اشعار شیوا و غرّایی سروده اند. این دو شاعر در تازی سروده های خود نیز مانند اشعار فارسی روابط بینامتنی متعدد مشتمل بر تلمیح، اقتباس، تضمین و تحلیل با قرآن کریم داشته اند. در این مقاله که بر اساس روش تحلیلی و تطبیقی فراهم آمده، کوشیده ایم تا با ذکر نمونه هایی از اشعار عربی هر دو شاعر و ترجمه آن ها، شیوه های روابط بینامتنی میان قرآن کریم و اشعار عربی آنان را بررسی و چگونگی و بسامد کارکرد این شیوه ها را تبیین نماییم و مقایسه ای تطبیقی از این دیدگاه میان سرودههای عربی آنان به عمل آوریم. با توجه به اینکه تا کنون مقاله ای به طور اخص به این موضوع نپرداخته است، انتظار می رود این پژوهش راهگشای تحقیقاتی از این دست باشد.
Holy Quran is the most complete source for Muslim authors and poets’ inspiration amongst all pre – textual references in Arabic and Persian because of Its Divinely and Distinctiveness features and the comprehensive and rich stories, concepts and Verses in. Making intertextual relation with Holy Quran needs fluency in Arabic language and being familiar with Holy Quran. Khaqani and Sa’adi both are famous Iranian poets who owned both mentioned virtues and advantages and composed eloquent Arabic poetries beside their Persian ones. Two poets applied intertextual relations such as implicit, borrowing, guarantee and analysis in their Arabic poetries such as Persian ones. The present article – which is compiled with comparative – analytical method – attempts to express both poets’ Arabic samples and their translations in order to survey the status and frequency of applying abovementioned methods of intertextual relations comparatively. Since such article has not studied the issue, we hope this paper may pave the way for researching in the field.
قرآن مجید.
انصاری، قاسم. 1368ش، شرح و توضیح مناجات‌نامه خواجه عبدالله انصاری‌هروی، تهران: انتشارات طهوری.
بندر ریگی، محمد. 1368ش، ترجمه منجد الطلاب(فرهنگ عربی به فارسی)، چاپ ششم، تهران: انتشارات اسلامی.
حلبی، علی‌اصغر. 1375ش، تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات اسـاطیر.
راستگو، محمد. 1386ش، تاثیر قرآن و حدیث در شعر پارسی، قم: انتشارات دار الاسلام.
سجادی، ضیاء الدین. 1391ش، شرح و توضیح دیوان خاقانی، تهران: انتشارات زوار.
فروغی، محمدعلی. 1372ش، کلیات سعدی، چاپ هفتم، تهران: نشر محمد.
کاظمی، شهاب. 1370ش، آفرینش هنری در داستان ابراهیم(ع)، چاپ اول، قم: انتشارات أحسن الحدیث.
همایی، جلال الدین. 1363، فنون بلاغت و صناعات ادبی(دوره دو جلدی)، تهران: انتشارات توس.
مقالات
حسینی وردنجانی، سید محسن و عبدالله رادمرد. 1396ش، «تازی سرودههای خاقانی»، متن‌شناسی ادب فارسی، شماره 2، صص84-67.
_||_
Holy Quran, translated by Mohammad Mehdi Fouladvand.
Ansari, Qasem,1368, Explaining and explaining the prayers of Khajeh Abdullah Ansariyraudi, Tehran, Taheri Publishing.
Bandar Rigi, Mohammad,1368, Translation of Manjid al-Talab (Arabic to Persian), Sixth edition, Tehran, Islamic publication.
Halabi, Aliasghar,1375, Effect of the Qur'an and hadith in Persian literature, Tehran, Isfahan.
Truthful, Muhammad,2007, Effect of the Qur'an and hadith in Persian poetry, Qom, Dar al-Islam.
Sajjadi, Zia al-Din,1391, Explanation of Divan Khaghani, Tehran, Zavar Publishing.
Foroughi, Mohammad Ali,1390, Generalate Sadi, Seventh Printing, Tehran, Mohammad Publishing.
Kazemi, Shahab,1370, Artistic creation in the story of Ibrahim (AS), First edition, Qom, Ahsan al-Hadith publications.
Homayi, Jalal al-Din,1363, Techniques of Rhetoric and Literature (two-volume course), Tehran, Toos Publishing.
Articles
Hosseini Vardanjani, Seyyed Mohsen, Radmard, Abdullah,1396, Shi'a Khaghani Poems, Textbook of Persian Literature, No.2, pp.67- 84.