معرفت شناسی عرفانی با تأکید بر آرای سهروردی عارف
محورهای موضوعی : شعرصدیقه افکوسی پاقلعه 1 , سیدهاشم گلستانی 2 , سیدحسین واعظی 3
1 - دانشجوی دکتری رشته فلسفه تعلیم و تربیت، واحد اصفهان (خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی ،اصفهان ،ایران
2 - استاد، گروه فلسفه ، ،واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی ، اصفهان، ایران
3 - دانشیارگروه الهیات، ،واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی ،اصفهان، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
معرفت شناسی عرفانی، معرفتی ذوقی و شهودی است که با قلب سر و کار دارد و حس و عقل را در آن راهی نیست. از دیدگاه عرفا این شناخت از طریق حواس ظاهری و یا فرایندهای استدلالی حاصل نمی شود بلکه معرفتی حاصل از کشف و شهود است که در اثر آن می توان به باطن جهان هستی پی برد. هدف پژوهش حاضر بررسی معرفتشناسی عرفانی از منظر شیخ شهاب الدین عمر سهروردی، از عرفای بنام قرن هفتم هجری، است که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. از منظر سهروردی از اقسام معرفت که شامل معرفت حسی، عقلی، فطری و قلبی است، محل معرفت، قلب است و با معرفت قلبی می توان به شناخت حقیقی دست یافت. وی نیز مانند سایر عرفا، ضمن تأیید حس و عقل در کسب معرفت، این دو را برای دستیابی به معرفت حضرت حق، کافی نمی داند و اصالت را به معرفت قلبی می دهد. در سیر طریق معرفت که به صورت تدریجی طی می شود، انسان از مراحل مختلفی می گذرد و تا مرحله ای را پشت سر نگذارد به مرحله بعد وارد نمی شود.
Mystical epistemology is in intuitive knowledge that deals with the heart and there is no sense and intellect in it. From the point of view of mystics, this cognition is not obtained through the external senses or argumentative processes, but it is a knowledge resulting from discovery and intuition, as a result of which the inner universe can be understood. The aim of the present study is to examine mystical epistemology from the perspective of Sheikh Shahabuddin Omar Sahrurdi, a mystic of the seventh century AH, which has been conducted by descriptive-analytical method. According to Sahrurdi, one of the types of knowledge, which includes sensory, intellectual, innate and heart knowledge, the place of knowledge is the heart, and with the heart knowledge, true cognition can be achieved. Like other mystics, while confirming the sense and intellect in acquiring knowledge, he does not consider these two to be sufficient to achieve the knowledge of God and gives originality to the knowledge of heart. In the path of knowledge, which is gradual, man goes through different stages and does not enter the next stage until he passes a stage.
قرآن کریم.
استخری شیرازی، احسان الله. 1338ش، اصول تصوف، چاپ اول، تهران: کانون معرفت.
بورکهارت، تیتوس. 1374ش، درآمدی بر آیین تصوف، ترجمه یعقوب آژند، چاپ اول، تهران: انتشارات مولی.
بهشتی، محمد و مهدی ابوجعفری و علی نقی فقیهی. 1386ش، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، ج2، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت).
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1387ش، مفردات الفاظ قرآن، ج2، ترجمه سید غلامرضا خسروی حسینی، چاپ چهارم، قم: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
رایت، ویل. 1385ش، عقل و دل، ترجمه محمد هادی شهاب، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
زرینکوب، عبدالحسین. 1394ش، ارزش میراث صوفیه، چاپ هفدهم، تهران: امیرکبیر.
سهروردی، شهاب‌الدین. 1365ش، رشف النصائح الایمانیة وکشف الفضائح الیونانیة، ترجمه معین الدین جمال بن جلال الدین محمد، چاپ اول، تهران: چاپ و نشر بنیاد.
سهروردی، عمر بن محمد. 1374ش، عوارف المعارف، ترجمه ابومنصور بن عبدالمؤمن اصفهانی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
شمشیری، بابک. 1385ش، تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان، چاپ اول،تهران: طهوری.
شیروانی، علی. 1380ش، دین عرفانی و عرفان دینی، چاپ دوم، قم: دار الفکر.
العبادی، قطب الدین اردشیر. 1347ش، صوفی نامه: التصفیة فی احوال المتصوفة، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
کبری، شیخ نجم الدین. 1368ش، فوائح الجمال وفواتح الجلال، ترجمه محمدباقر ساعدی، تهران: مروی.
کریمی، عبدالعظیم. 1382ش، روان روان در نهان نهان، چاپ دوم، تهران: عابد.
مطهری، مرتضی. 1375ش، آشنایی با علوم اسلامی، ج1، چاپ هفدهم، تهران: صدرا.
نسفی، عزیز بن محمد. 1379ش، بیان التنزیل، شرح علی اصغر میرباقری فرد، چاپ اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نصر، سید حسین. 1380ش، معرفت و معنویت، ترجمه انشاءالله رحمتی، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
ولی، بکتاش. 1381ش، مقالات غیبیه و کلمات عینیه، تصحیح سید احسان شکرخدا، چاپ اول، تهران: مؤلف.
هجویری، علی بن عثمان. 1391ش، گزیده کشف المحجوب، توضیح محمود عابدی، چاپ هشتم، تهران: سخن.
یثربی، یحیی. 1386ش، عرفان و شریعت، تهران: کانون اندیشه جوان.
مقالات
احمدوند، عباس و محسن جاهد. 1389ش، «وصیت سهروردی عارف به فرزندش»، پیام بهارستان، سال دوم، شماره 7، صص11- 18.
رودگر، محمدجواد. 1388ش، «منزلت قلب در معرفتشناسی عرفان»، مجله ذهن، شماره 39، صص71- 92.
سلیمانیان، حمیدرضا. 1389ش، «نگاهی به زبان عارفان از چشم انداز معرفتی»، مجله ادب پژوهی، شماره11، صص144- 166.
شهاب‌الدین، سهروردی. 1360ش، «رساله آداب السلوک»، ترجمه حسین محیالدین الهی قمشه‌ای، مجله جاویدان خرد، شماره 2، صص16- 26.
غفاری، حسین و غلامعلی مقدم. 1389ش، «فطرت و نقش آن در معرفت شناسی»، مجله آموزه‌های فلسفه اسلامی، شماره 9، صص97- 120.
فولادی، علیرضا. 1383ش، «درآمدی بر معرفتشناسی جدید عرفان»، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، سال 3، شماره 6، صص109- 124.
مبارک، وحید و سحر یوسفی. 1395ش، «مطالعه تطبیقی مسیر تعالی در دو اثر عرفان حکمی(رسالة الطیر و جاناتان مرغ دریایی)»،فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال دهم، شماره 37، صص57- 78.
هاشمی اردکانی، سید حسن و رضاعلی نوروزی و بختیار نصرآبادی. 1387ش، «درآمدی بر معرفت شناسی سهروردی و دلالتهای تربیتی آن»، دوفصلنامه تربیت اسلامی، سال 3، شماره 6، صص161- 180.
_||_
The Holy Quran.
Estakhri Shirazi, Ehsanullah. 1959, Principles of Sufism, first edition, Tehran: Kanune Marefat
Burkhart, Titus. 1995, An Introduction to Sufism Rite, translated by Yaqub Azhand, first edition, Tehran: Molly Publications.
Beheshti, Mohammad and Mehdi Abu Jafari and Ali Naghi Faqihi. 2007, Opinions of Muslim Scientists in Education and its Fundamentals, Volume 2, Third Edition, Tehran: Research Center and University and Organization for the Study and Compilation of Humanities Books (Samt).
Ragheb Isfahani, Hussein bin Mohammad. 2008, Quranic Words, Volume 2, translated by Seyyed Gholamreza Khosravi Hosseini, fourth edition, Qom: Al-Maktaba Al-Mortazaviya Leahya Al-Asar Al-Jafariya
Wright, Will. 2006, Wisdom and Heart, translated by Mohammad Hadi Shahab, first edition, Qom: Institute of Islamic Sciences and Culture.
Zarrinkub, Abdolhossein, The Value of Sofia Heritage, 17th Edition, Tehran: Amirkabir.
Sahrurdi, Shahabuddin. 1986, Rashaf al-Nasaeh al-Imaniyya wa Kashf al-Fazaeh al-Yunaniya, translated by Moeinuddin Jamal bin Jalaluddin Mohammad, first edition, Tehran: Bonyad Publishing.
Sahrurdi, Omar bin Muhammad. 1995, Awaref al-Ma'arif, translated by Abu Mansour bin Abdul Mo'men Isfahani. Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Shamshiri, Babak 2006, Education from the Perspective of Love and Mysticism, First Edition, Tehran: Tahoori.
Shirvani, Ali 2001, Mystical Religion and Religious Mysticism, Second Edition, Qom: Dar al-Fekr.
Al-Ebadi, Qutbuddin Ardeshir. 1968, Sufi Nameh: Al-Tasfi'a Fi Ahwal Al-Motasavafa, edited by Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Iranian Culture Foundation
Kobra, Sheikh Najmuddin. 1989, Fawaeh al-Jamal and Favateh al-Jalal, translated by Mohammad Baqir Saedi, Tehran: Marvi.
Karimi, Abdul Azim 2003, Ravan Ravan Dar Nahan Nahan, Second Edition, Tehran: Abed.
Motahari, Morteza 1996, Introduction to Islamic Sciences, Vol. 1, 17th edition, Tehran: Sadra.
Nasfi, Aziz bin Mohammad 2000, Bayan al-Tanzil, commentary by Ali Asghar Mirbagheri Fard, first edition, Tehran: Association of Cultural Works and Honors.
Nasr, Sayed Hossein 2001, Knowledge and Spirituality, translated by Insha'Allah Rahmati, first edition, Tehran: Sahrurdi Research and Publishing Office.
Vali, Baktash. 2002, Unseen Articles and Objective Words, edited by Seyyed Ehsan Shokrkhoda, first edition, Tehran: Moalef
Hojviri, Ali ibn Uthman. 2012, Excerpt from Kashf al-Mahjoub, explanation by Mahmoud Abedi, eighth edition, Tehran: Sokhan
Yasrebi, Yahya. 2007, Mysticism and Sharia, Tehran: Kanune Andishe Javan
Articles
Ahmadvand, Abbas and Mohsen Jahed. 2010, "Sahrurdi Aref's will to his son", Payam Baharestan, second year, number 7, pp. 11-18.
Rudgar, Mohammad Javad 2009, "The status of heart in the epistemology of mysticism", Journal of the Mind, No. 39, pp. 71-92.
Soleimanian, Hamid Reza 2010, "Veiwing at the language of mystics from an epistemological perspective", Journal of Literary Research, No. 11, pp. 144-166.
Shahabuddin, Sahrurdi. 1981, "Treatise on Etiquette", translated by Hossein Mahyeddin Elahi Ghomshei, Javidan Kherad Magazine, No. 2, pp. 16-26.
Ghaffari, Hossein and Gholam Ali Moghadam. 2010, "Nature and its role in epistemology", Journal of the Teachings of Islamic Philosophy, No. 9, pp. 97-120.
Fouladi, Alireza 2004, "Introduction to the New Epistemology of Mysticism", Quarterly Journal of Persian Language and Literature Research, Volume 3, Number 6, pp. 109-124.
Mobarak, Vahid and Sahar Yousefi. 2016, "Comparative study of the path of excellence in two works of Judicial mysticism (Resalah al-Tair and Jonathan Morgh Daryaiy)", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Year 10, No. 37, pp. 57-78.
Hashemi Ardakani, Seyed Hassan and Reza Ali Norouzi and Bakhtiar Nasrabadi. 2008, "Introduction to Sahrurdi epistemology and its educational implications", Bi-Quarterly Journal of Islamic Education, Volume 3, Number 6, pp. 161-180.