بررسی تطبیقی مفهوم «فنا» در شعر حافظ و تائیه کبری ابن فارض

محورهای موضوعی : شعر

سیدحسین سیدی ¹ , آمنه باطانی ²

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد نیشابور. ایران _ نیشباور
2 - دانش آموختة دانشگاه آزاد اسلامى واحد نیشابور. ایران نیشابور.

تاریخ دریافت : 1391/06/14 تاریخ پذیرش : 1391/06/14 تاریخ انتشار : 1390/05/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

ابن فارض از بزرگ‌ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی حافظ، خداوندگار غزل‌های عاشقانه - عارفانه است. موضوع عرفان از لطیف‌ترین و بااهمیت‌ترین موضوعات بشری است و آن، دستیابی به کنه حقیقت و فناشدن در ذات حضرت معشوق است. هدف عرفان و عارف رسیدن به صفای باطن، فانی شدن از صفات رذیله و غرق شدن در دریای حضرت حق از طریق کشف و شهود، و نایل شدن به معرفت حقیقی و اتّحاد با حضرت حق است که اهمیّت این موضوع و شباهت‌هایی که میان اندیشه‌های خواجه شیراز و ابن فارض وجود دارد، باعث شد تا نگارنده به بررسی تطبیقی مفهوم عرفانی فنا در دیوان حافظ و تائیه کبری ابن فارض حموی بپردازد.

چکیده انگلیسی:

Ibn Farez is one of the greatest composers of mystic poetry in Arabic literature. Hafiz is also the master of mystic love poetry. Mysticism is one the most favored and most important human issues and that’s finding the real truth and being perished in the nature of the divine love. The aim of mysticism and a mystic one is finding serenity within and leaving the mean qualities and being drowned into the ocean of truth. The importance of this issue and the similarities which exist between Hafiz and Ibn Farez in this regard is the subject of this comparative study.

منابع و مأخذ:

بقلى شیرازى، روزبهان. ( 1382 ). شرح شطحیات شامل گفتارهاى شورانگیز و رمزى صوفیان، تصحیح و
مقدمه هنرى کربین، ترجمه محمّدعلى امیر معزّى، تهران: طهورى.
ترکه اصفهانى، صائن الدین على بن محمّد. ( 1384 ). شرح نظم الدّر (شرح قصیده تائیه کبرى ابن فارض)،
تصحیح و تحقیق اکرم جودى نعمتى، تهران: میراث مکتوب.
جامى، عبدالرحمان. ( 1376 ). تائیه عبدالرحمان جامى (ترجمه تائیه ابن فارض) و شرح قیصرى بر تائیه ابن
فارض، ترجمه صادق خورشا، تهران: میراث مکتوب.
جودى نعمتى، اکرم. ( 1379 ). فروغ رخ ساقى، ترجمه قصیده تائیه کبرى و تائیه صغرى ابن فارض،زیر نظر
اکبر ایرانى و على رضا مختارپور، تهران: اهل قلم.
حافظ، شمس الدین محمّد. ( 1382 ). دیوان حافظ، تصحیح بهاء الدّین خرّمشاهى، تهران: دوستان.

سجادى، سیدجعفر، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانى. ( 1375 ). تهران: طهورى.
فرغانى، سعیدالدین سعید. ( 1379 ). مشارق الدّرارى (شرح تائیه ابن فارض)، مقدمه و تعلیقات سیدجلال الدین
آشتیانى، قم: حوزه علمیه قم.
کبیر، یحیى. ( 1386 ). عرفان و معرفت قدسى، قم: مطبوعات دینى.
موسوى بجنوردى، کاظم. ( 1370 ). دایر هالمعارف بزرگ اسلامى، جلد 4، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ
اسلامى.
مولوى، جلال الدین محمد. ( 1374 ). مثنوى شریف، عبدالباقى گولپینارلى، ترجمه و توضیح: توفیق ه.
سبحانى. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
نیکلسون، رینولد آلن. ( 1366 ). عرفاى اسلام، ترجمه بانو ماهدخت همایى، تهران: هما.
یثربى، سیدیحیى، عرفان نظرى (تحقیقى در سیر تکاملى و اصول و مسایل تصوف)، تهران: تبلیغات اسلامى
حوزه علمیه قم.