بررسی وجوه اشتراک و افتراق در مدایح نبوی از نگاه برعی و مدرس

محورهای موضوعی : شعر

مسعود باوان‌پوری ¹ , رضوان لرستانی ²

1 - ‌کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه کردستان.
2 - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عرب

تاریخ دریافت : 1393/03/11 تاریخ پذیرش : 1393/03/11 تاریخ انتشار : 1392/09/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

پیامبر گرامی اسلام، سرور جهانیان، چراغ هدایت و راهنمای بشر بوده است. مدح و ستایش ایشان از موضوعاتی است که پس از ظهور اسلام بسیاری از شاعران از زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف به آن پرداخته‌اند. این موضوع در میان شاعران عرب زبان و نیز شاعران کُردزبان از اهتمام ویژه‌ای برخوردار است و آثار ارزشمندی از آنان در این‌باره برجای مانده است. عبدالرحیم برعی، شاعر یمنی قرن هفتم، و ملاعبدالکریم مدرس، شاعر توانمند کردزبان معاصر و مترجم قرآن کریم، دو شاعر هستند که بیشتر دیوان شعر خود را به حمد و ثنای پیامبر اختصاص داده‌اند. نویسندگان این مقاله برآنند با تکیه بر مکتب آمریکاییِ ادبیات‌تطبیقی و با استفاده از روش توصیفی‌ـ تطبیقی، سیمای پیامبر و مدح ایشان را در دیوان برعی و دیوان ثه‌نا و سکالا (ستایش و التماس) ملاعبدالکریم مدرس بررسی نموده؛ وجوه افتراق و اشتراک آن را در شعر آنها بیان کنند.

چکیده انگلیسی:

The Holy Prophet, the lord and master of the world, has been a beacon to guide human beings. Eulogizing him is among the issues that have been worked on by so many poets from different languages and cultures after the advent of Islam. This topic became very important and of special delicacy for Arab and Kurd poets, who penned valuable works on the subject. Abdu-Rahim Baraei, a Yemeni poet of the seventh century, and Mullah Abdul Karim Modarres, a Kurdish competent contemporary poet and translator of the Holy Quran, are two poets that have dedicated most of their poetry to praise and eulogize the Holy Prophet. The authors relying on the American school of comparative literature use a descriptive–comparative method to study the Diwans of Baraei and "Sana va Sakala" (praise and begging) by Mullah Abdul Karim Modarres, there they study the features of the Prophet and his praise in the poems of these two poet and review the common points and differences between their poems.  

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابراهیمی محمدی، محمدصالح. (1379). زانایانی کورد. سقز: چاپخانه محمدی. چاپ اول.

اربلی، علی‌بن‌عیسی. (1381). کشف‌الغمه فی معرفه‌الائمه. تبریز: مکتبه بنی هاشمی.

ابن‌سعد کاتب واقدى، محمد. (1990م). طبقات‌الکبری. تحقیق محمد عبدالقادر عطاء. بیروت: دارالکتب العلمیه. چ اول.

ابن شهرآشوب مازندرانی، محمدبن‌علی. (1384). مناقی آل ابی‌‌طالب. قم: سلیمانزاده. چاپ دوم.

إبن‌عساکر، أبوالقاسم علی‌بن‌حسن. (1415ق). تاریخ مدینة دمشق. تحقیق علی شیری. بیروت: دارالفکر.

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1408ق). البدایة و النهایة. تحقیق علی شیری. بیروت: دارإحیاءالتراث.

ابن منظور، محمدبن‌مکرم. (1414ق). لسان‌العرب. بیروت: دارصادر. چاپ سوم.

اصطیف، عبدالنبی. (2008م). المنهج‌المقارن فی‌الدراسة‌الأدبیة. دمشق: جامعة سوریة.

برعی، عبدالرحیم. (1412ق). دیوان. بیروت: المکتبة‌الثقافیة. چاپ اول.

ترجانی‌زاده، احمد (1374) تأثیرات خاقانی از شعرای تازی و پارسی، نشریه دانشکده ادبیات تبریز. سال دهم، شماره دوم.

جمعی از نویسندگان. (1408ق). نورالابصار فی مناقب آل بیت‌النبی‌المختار. منامه: مکتبه‌العلوم‌العامه.

حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله. (1400ق). المستدرک علی‌الصحیحین. تحقیق معظم حسین. بیروت: دارالآفاق الجدیدة. 

حسنی، علی‌اکبر. (1380). تاریخ تحلیلی و سیاسی اسلام از دوران جاهلیت تا عصر امویان. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. چاپ ششم.

خوارزمی، حافظ ابوالمرید. (1374). مناقب. ترجمه ابوالحسن حقیقی. تهران: برهان.

دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران. چاپ اول.

دیاربکری، شیخ حسین‌بن محمدبن حسن. (1390). تاریخ‌الخمیس فی احوال انفس نفیس. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها.

ذهبی، شمس‌الدین محمدبن أحمد. (1407ق). تاریخ‌الاسلام. تحقیق عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دارالکتاب‌العربی.

زبیدی، مرتضی. (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: موافق للمطبوع.

زکی‌مبارک، محمد. (1997م). المدائح النبویه. دمشق: مکتبه الشرق الجدید. چاپ دوم.

زمخشری، جارالله ابی‌القاسم محمود بن عمر. (1418ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. مکتبه العبیکان. چاپ اول.

سالم، محمود محمد. (1996م). المدائح‌النبویه حتی نهایه‌العصرالمملوکی. دمشق: دارالفکر.

شمیسا، سیروس. (1378). انواع ادبی. تهران: فردوس. چاپ پنجم.

-----------. (1386). فرهنگ تلمیحات. تهران: نشر میترا.

شیخ صدوق، محمّدبن‌على‌بن بابویه قمّى. (1398ق). التوحید، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

عباسی‌مقدم، مصطفی؛ عباسی، سلیمان. (1390). فرازهایی از قرآن و عترت. تهران: گنج معرفت. چاپ اول.

عسقلانی، ابن حجر. (1415ق). الإصابه فی تمییزالصحابه. بیروت: دارمکتبه‌العلمیه. چاپ اول.

العقیلی، محمدبن‌احمد. (1402ق). «من شعراء‌الجنوب»، الشاعر البرعی، نشریه: العرب السنة‌السادسة عشرة. جمادی‌الأولی و جمادی‌الثانیة 1402، سال شانزدهم، الجزء 11 و 12، صص 914 - 919.

علیزاده، جمشید. (1378). ساغری در میان تنگستان، مجموعه مقالات دربارة زندگی. اندیشه و شعر خاقانی. تهران: انتشارات مرکز. چاپ اول.

سید قطب. (1408ق). فی ضلال‌القرآن. بیروت: دارالشروق.

قمی، حاج شیخ عباس. (1385). سیرت پیامبر اعظم و مهربان. قم: چاپخانه غدیر. چاپ اول.

مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالأنوار. بیروت: دار احیاء التراث‌العربی. چاپ سوم.

محسنی‌نیا، ناصر؛ پوریزدان‌پناه کرمانی، آرزو (1388) «بررسی تطبیقی مدایح نبوی در شعر جمال‌الدین عبدالرزاق و احمد شوقی»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی. سال اول، ش سوم.

مدرس، ملاعبدالکریم. (1987م). دیوان ثه‌نا و سکالا، هه‌ولیر (اربیل).

مرتضی‌عاملی، سید جعفر. (1388). سیرت جاودانه، ترجمه و تلخیص کتاب الصحیح من سیرة‌النبی‌الأعظم. ترجمه دکتر محمد سپهری. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ پنجم.

مردوخ روحانی. (2011م). میژووی ناودارانی کورد، هه ولیر.

مسعودی، ابوالحسن علی‌بن‌حسین. (1360). مروج‌الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ دوم.

مکی، احمد طاهر. (1987م). الأدب‌المقارن أصوله و تطوره و مناهجه. قاهره: دارالمعارف. چاپ اول.

میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1344). کشف‌الأسرار و عدة‌الأبرار. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

ندا، طه. (1973م). الأدب‌المقارن. بیروت: دارالنهضة‌العربیة. چاپ اول.

هلال، محمدغنیمی. (1987م). الأدب‌المقارن. بیروت: دارالعوده.