ارزیابی مقاومت چند رقم تجارتی و لاین امید‌‌بخش گندم دیم نسبت به آفت شته‌ سبز‌ گندم (Sitobion avenae (F.)‌) در شرایط سردسیری

محورهای موضوعی : فیزیولوژی گیاهی

سید وحید فرهنگی ¹ (محقق حشره شناسی کشاورزی بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین)
مظفر روستائی ² (بخش تحقیقات غلات ستاد موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه، ایران)
هادی خرسندی ³ (محقق بخش تحقیقات مدیریت منابع ستاد موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/01/01 تاریخ پذیرش : 1396/02/29 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

مقاومت نسبی 10 رقم تجارتی و لاین پیشرفتة مهم گندم نان دیم در مناطق سردسیری نسبت‌‌به شته‌ سبز ‌گندم مورد بررسی قرارگرفت. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلو‌ک‌های کامل تصادفی با 10 تیمار و 20 تکرار در مزارع آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به‌اجرا درآمد. صفات مورد اندازه‌گیری، میزان بقای پوره‌ها، طول دورة نشو و نمای پورگی، قدرت باروری و نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته ‌سبز‌گندم طی 15 روز اول دورة تولید‌ مثلی آن در سه مرحلة رشدی گندم، پنجه‌زنی و ساقه‌ رفتن و سنبله‌دهی بودند. نتایج حاصل از تجزیه‌‌واریانس داده‌ها بر‌اساس آزمایش فاکتوریل (3×10) با دو فاکتور رقم یا لاین گندم نان در 10 سطح و مرحلة رشدی در سه سطح نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها یا لاین های مورد بررسی، سه مرحلة رشدی و اثرات متقابل آنها اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک ‌درصد وجود داشت. مقایسه میانگین داده‌ها بر‌اساس آزمون چند دامنه‌ای دانکن (01/0P<) حاکی از آن است‌‌که رقم آذر 2 با طولانی‌ترین دورة نشو و نمای پورگی (64/8 روز)، کمترین میانگین تعداد نتاج شته‌های پرورش‌یافته (594/43 پوره) و پایین ترین نرخ افزایش ذاتی جمعیت در گروه اول و رقم رصد با کوتاهترین طول دوره (581/6)، بیشترین تعداد نتاج (922/73 پوره) و بالاترین نرخ افزایش ذاتی جمعیت در گروه آخر قرار داشتند. بالاترین میانگین نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته (شاخص rm) طی دورة زمانی 15 روزه روی رقم رصد (339/0=rm) و کمترین میانگین آن، روی رقم آذر 2(236/0=rm) به‌دست آمد. بنابراین می‌توان اظهار داشت رقم رصد که نسبت ‌به بقیة ژنوتیپ ها مطلوبیت بیشتری داشته، رقم حساس، رقم آذر 2 مقاوم، سرداری 39(314/0=rm) نسبتاً حساس و لاین Doghu88/Ghafghaz (255/0=rm) نسبتاً ‌‌مقاوم ‌به شته‌سبز‌گندم بوده اند. مقایسه‌میانگین اثرات متقابل ژنوتیپ ها و لاین ها در مراحل رشدی مختلف مؤید این بود که ترجیحات غذایی شته‌سبز‌گندم روی ارقام یا لاین های مورد بررسی و در مراحل مختلف فنو‌لوژیکی آن‌ها متفاوت می‌باشد.