بررسی اثرات بسترهای آلی روی پارامترهای عملکردی، فیزیولوژیکی و فتوسنتزی در گیاهچه‌های کاهو (Lactuca sativa)

محورهای موضوعی : سبزیکاری

رضا صالحی ¹ (استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران)
فرنوش رستمی ² (دانشجوی دکتری، گروه علوم باغی وزراعی، دانشکده کشاورزی و علوم صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
علی محمدی ترکاشوند ³ (دانشیار، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و علوم صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
پژمان مرادی ⁴ (دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
سپیده کلاته جاری ⁵ (استادیار، گروه علوم باغی وزراعی، دانشکده کشاورزی و علوم صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/07/08 تاریخ پذیرش : 1401/10/01 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: کاهو, سوبسترا, پرلیت, نی پیت, کوکوپیت,

چکیده مقاله :

یکی از عوامل دخیل در تولید با کیفیت نشاءهای سبزی‌ها نوع بستر کشت می‌باشد. در پژوهش حاضر، اثرات بسترهای کشت کوکوپیت، نی‌پیت و پرلیت بر صفات مورفولوژیکی ، فیزیولوژیکی و عملکرد فتوسنتزی گیاهچه‌های کاهو در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مطالعه شد. بذور گیاهان بعد از تهیه در ۶ بستر کشت شامل ۱) 100 درصد کوکوپیت (CP100)؛ ۲) 100 درصد نی‌پیت (NP100) ؛ ۳) 50 درصد کوکوپیت+50 درصد نی‌پیت (CP50+NP50)؛ ۴) 25 درصد کوکوپیت+50درصد نی‌پیت+ 25 درصد پرلیت (CP25NP50P50) ؛ ۵) 50 درصد نی‌پیت+50 درصد پرلیت (NP50+P50)؛ ۶) 70درصد نی‌پیت+ 30 درصد پرلیت (NP70+P30) کشت شدند. در ابتدا، شاخص‌های جوانه‌زنی همچون درصد و سرعت جوانه‌زنی بذور کاهو محاسبه و پس از رسیدن گیاهچه‌ها به مرحله انتقال به مزرعه صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و کلروفیل فلورسانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از عملکرد بالای رویشی گیاهچه‌های کاهو در تیمار CP100 بود اما در بسترهای حاوی پرلیت کاهش در کلیه صفات مورفولوژیکی و عملکرد فتوسنتز مطالعه شده مشاهده شد. بیشترین میزان کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئیدها و محتوای نسبی آب برگ و کمترین مقدار پرولین در محیط کشت CP100 گزارش شد. بنابراین، به طور کلی می‌توان نتیجه‌گیری نمود که استفاده از کوکوپیت 100% می‌تواند منجر به رشد بهتر گیاه‌چه‌های کاهو شود.

منابع و مأخذ:

• Alves, E. F., Bose, S. K., Francis, R. C., Colodette, J. L., Iakovlev, M. and A,Van Heiningen. 2010. Carbohydrate composition of eucalyptus, bagasse and bamboo by a combination of methods. Carbohydrate Polymers, 82: 1097-1101.


• Andrino, M. A. 2018. Desenvolvimento de substrato para produção de mudas de hortaliças a partir de resíduos orgânicos no IFMG-campus bambui. Mestrado Profissional em Sustentabilidade em Tecnologia Ambiental: 67-67.


• Asadi-Sanam, S., Pirdashti, H., Hashempour, A., Zavareh, M., Nematzadeh, G. A. and Y, Yaghoubian. 2015. The physiological and biochemical responses of eastern purple coneflower to freezing stress. Russian Journal of Plant Physiology 62: 515-523.


• Asaduzzaman, M., Kobayashi, Y., Mondal, M. F., Ban, T., Matsubara, H., Adachi, F. and T, Asao. 2013. Growing carrots hydroponically using perlite substrates. Scientia Horticulturae 159: 113-121.


• Böhme, M. 1994. Effects of hydroponics on the development of cucumber growing in ecologically subestrates. pp: 133-140. International Society for Horticultural Science (ISHS), Leuven, Belgium.


• Bagheri, M., Gholami, M. and B, Baninasab. 2021. Role of hydrogen peroxide pre-treatment on the acclimation of pistachio seedlings to salt stress. Acta Physiologiae Plantarum 43:


• Boaro, V. 2013. Manejo do pH de substrato orgânico alcalino visando à produção de mudas cítricas.


• Dutra, T. R., Massad, M. D., Menezes, E. S. and A, Santos. 2017. Superação de dormência e substratos alternativos com serragem na germinação e crescimento inicial de mudas de Peltophorum dubium (Spreng.) Taub. ACSA-Agropecuária Científica no SemiÁrido, Patos-PB 13: 113-120.


• Faseela, P., Sinisha, A., Brestič, M. and J, Puthur. 2019. Chlorophyll a fluorescence parameters as indicators of a particular abiotic stress in rice. Photosynthetica 57: 108-115.


• Giannopolitis, C. N. and S. K, Ries. 1977. Superoxide Dismutases: I. Occurrence in Higher Plants 1  2. Plant Physiology 59: 309-314.


• Henmi, T., Miyao, M. and Y, Yamamoto. 2004. Release and Reactive-Oxygen-Mediated Damage of the Oxygen-Evolving Complex Subunits of PSII during Photoinhibition. Plant and Cell Physiology 45: 243-250.


• Li, R.-h., Guo, P.-g., Michael, B., Stefania, G. and C, Salvatore 2006. Evaluation of Chlorophyll Content and Fluorescence Parameters as Indicators of Drought Tolerance in Barley. Agricultural Sciences in China 5: 751-757.


• Liu, Z. and Q, Xu. 2018. An automatic irrigation control system for soilless culture of lettuce. Water 10:


• Martinez, P. and M, Abad. 1992. Soilless culture of tomato in different mineral substrates. In "Symposium on Soil and Soilless Media under Protected Cultivation in Mild Winter Climates 323", pp: 251-260.


• Noguera, P., Abad, M., Noguera, V., Puchades, R. and A, Maquieira. 2000. Coconut coir water, anew and viable ecologically-friendly peat subestance. pp: 279-286. International Society for Horticultural Science (ISHS), Leuven, Belgium.


• Paknejad, F., Nasri, M., Moghadam, H. T., Zahedi, H. and M. J, Alahmadi. 2007. Effects of drought stress on chlorophyll fluorescence parameters, chlorophyll content and grain yield of wheat cultivars. J Biol Sci 7: 841-847.


• Peyvast, G. H., Olfati, J. A., Ramezani Kharazi, P. and O, Noori Roudsari. 2010. Effect of substate on greenhouse cucumber production in soilless culture. pp: 429-436. International Society for Horticultural Science (ISHS), Leuven, Belgium.


• Rahman, M. J., Quamruzzaman, M., Uddain, J., Sarkar, M. D., Islam, M. Z., Zakia, M. Z. and S, Subramaniam. 2018. Photosynthetic Response and Antioxidant Content of Hydroponic Bitter Gourd as Influenced by Organic Substrates and Nutrient Solution. HortScience horts 53: 1314-1318.


• Rasul, M., Rudolph, V. and M, Carsky. 1999. Physical properties of bagasse. Fuel 78: 905-910.


• Raviv, M., Lieth, J. H., Bar-Tal, A. and A, Silber. 2008. Growing plants in soilless culture: operational conclusions. Soilless culture: Theory and practice. Raviv, M and JH Leith (ed) Elsevier: 545-567.


• Rifna, E., Ramanan, K. R. and R, Mahendran. 2019. Emerging technology applications for improving seed germination. Trends in Food Science & Technology 86: 95-108.


• Samiei, L., KHalighi, A., Kafi, M., Samavat, S. and M, Arghavani. 2005. An investigation of substitution of peat moss with palm tree celluloid wastes in growing aglaonema (Aglaonema Commutatum Cv. Silver Queen). Iranian J of Agri Sci 36: 503-510.


• Sarkar, M. D., Rahman, M. J., Uddain, J., Quamruzzaman, M., Azad, M. O., Rahman, M. H., Islam, M. J., Rahman, M. S., Choi, K.-Y. and M. T, Naznin. 2021. Estimation of Yield, Photosynthetic Rate, Biochemical, and Nutritional Content of Red Leaf Lettuce (Lactuca sativa L.) Grown in Organic Substrates. Plants 10.


• Soltani, E. and A, Soltani. 2015. Meta-analysis of seed priming effects on seed germination, seedling emergence and crop yield: Iranian studies. International Journal of Plant Production 9: 413-432.


• Strasser, R. J., Tsimilli-Michael, M. and A, Srivastava. 2004. Analysis of the chlorophyll a fluorescence transient. In "Chlorophyll a fluorescence", pp: 321-362. Springer.


• Takai, T., Kondo, M., Yano, M. and T, Yamamoto. 2010. A Quantitative Trait Locus for Chlorophyll Content and its Association with Leaf Photosynthesis in Rice. Rice 3: 172-180.


• Trevisan, S., Francioso, O., Quaggiotti, S. and S, Nardi. 2010. Humic substances biological activity at the plant-soil interface. Plant Signaling & Behavior 5: 635-643.


• Van Heerden, P. D. R., Tsimilli-Michael, M., Krüger, G. H. J. and R. J, Strasser. Dark chilling effects on soybean genotypes during vegetative development: parallel studies of CO2 assimilation, chlorophyll a fluorescence kinetics O-J-I-P and nitrogen fixation. Physiologia Plantarum 117: 476-491.


• Velikova, V., Yordanov, I. and A, Edreva. 2000. Oxidative stress and some antioxidant systems in acid rain-treated bean plants: Protective role of exogenous polyamines. Plant Science 151: 59-66.


• Zhang, H., Xu, N., Li, X., Long, J., Sui, X., Wu, Y., Li, J., Wang, J., Zhong, H. and G. Y, Sun. 2018. Arbuscular Mycorrhizal Fungi (Glomus mosseae) Improves Growth, Photosynthesis and Protects Photosystem II in Leaves of Lolium perenne L. in Cadmium Contaminated Soil. Frontiers in Plant Science 9.


• Zhang, X., Shen, L., Li, F., Zhang, Y., Meng, D. and J, Sheng. 2010. Up-regulating arginase contributes to amelioration of chilling stress and the antioxidant system in cherry tomato fruits. Journal of the Science of Food and Agriculture 90: 2195-2202.