گونه‌ریخت‌شناسی ساختار اجتماعی فرهنگی معماری خانه‌های قاجار محله نوبر تبریز
محورهای موضوعی : مسائل اجتماعی ایرانسارا پورمختار 1 , محمدرضا پاکدل فرد 2 , حسن ستاری ساربانقلی 3
1 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
2 - استادیار، گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ، تبریز، ایران.
کلید واژه: تبریز, نظام اجتماعی, تحولات فرهنگی, گونه‌ریخت‌شناسی, معماری قاجار,
چکیده مقاله :
بافت تاریخی در شهرهای ایران گنجینه‌هایی غنی هستند که تفحص در ابعاد گوناگون آن بر پایه تحلیل‌های علمی بوده و می‌تواند جوانب نهفته‌شان را آشکار سازد. یکی از این بعدهای مورد کاوش، خانه‌های تاریخی هستند. در دوره‌های تاریخی مختلف، خانه‌ها به عنوان مهم‌ترین مقیاس سکونت در شهرها هستند. همچنین پیش از آنکه یک واحد کالبدی باشند، واحدی اجتماعی فرهنگی و تاریخی بوده‌اند که کالبدی متأثر از این خصیصه را به خود گرفته‌اند. در این پژوهش از بعد اجتماعی فرهنگی به گونه‌ریخت‌شناسی کالبد معماری خانه‌های قاجار محله نوبر تبریز پرداخته شده است. روش پژوهش، تفسیری تاریخی و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و متون تاریخی و براساس تحلیل محتوا است. معماری قاجار خانه‌ها پس از بررسی تغییرات ساختاری جامعه از دو بعد ساختار فرهنگی و ساختار اجتماعی در عناصر فضایی ورودی، حیاط و فضاهای داخلی و دسترسی‌ها در کالبد معماری نمونه‌ها مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از چگونگی ایجاد ساختار مشخص معماری بر اساس شاخصه‌های چون نظام فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و اعتقادات مذهبی که به موجب آنها ساختاری واحد از بعد کالبدی و عملکردی خانه‌های قاجاری محله نوبر تبریز شکل گرفته است.
The historical context in the cities of Iran are rich treasures that are explored in various dimensions based on scientific analysis and can reveal their hidden aspects. One of these dimensions explored are historical houses. In different historical periods, houses are the most important scale of living in cities. Also, before they were a physical unit, they were a social, cultural and historical unit that took on a body affected by this characteristic. In this research, from the social and cultural aspect, the typology of the architecture of the Qajar houses in Nobar neighborhood of Tabriz has been discussed. The research method is historical interpretation and the means of collecting information is in the form of library, documents and historical texts and based on content analysis. After examining the structural changes of the society, the architecture of Qajar houses has been analyzed from the two dimensions of the cultural structure and the social structure in the spatial elements of the entrance, courtyard and internal spaces and accesses in the architectural body of the examples. The results of the research indicate how to create a specific architectural structure based on indicators such as cultural, social, economic, political and religious beliefs, according to which a single structure has been formed from the physical and functional aspects of Qajar houses in Nobar neighborhood of Tabriz.
_||_