بررسی فقهی و حقوقی لایحه قانون جامع داوری و قانون نمونه آنسیترال

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

مجید پناهبر ¹ (دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، واحد بین‌الملل قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران)
منصور عطاشنه ² (استادیار، گروه حقوق، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
علیرضا رجب‌زاده ³ (استادیار، گروه حقوق، واحد بین‌الملل قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/12/22 تاریخ پذیرش : 1400/05/23 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: قوانین حقوقی, قانون داوری, حقوق تجارت بین‌الملل, قانون داوری تجاری بین‌المللی, قانون نمونه آنیسترال,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی و حقوقی لایحه قانون جامع داوری و قانون نمونه آنسیترال می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران بی‌گمان تحولی مهم و گامی به پیش در روند قانونگذاری در مورد داوری در کشور ما به‌شمار می رود و در کنار مقررات قانون آیین دادرسی مدنی، نظام داوری ایران را به سوی نظامی کامل‌تر و قابل پذیرش از دیدگاه ملاک‌ها و ضوابط بین‌المللی پیش می‌برد .تصویب قانون داوری تجاری بین‌الملل می‌تواند ایران را به سوی اعطای آزادی بیشتر به طرفین داوری در گزینش قواعد و آیین داوری، و در نتیجه مداخله کمتر محاکم داخلی در روند آن سوق دهد. الگوگیری از قانون نمونه داوری آنسیترال در تنظیم و تصویب قانون جدید سبب خواهد شد که سرمایه‌گذاران و طرف‌های تجارت خارجی ایران، از شرط ارجاع اختلافات به داوری در مراجع ایران بدون دلیل و یا از خوف روبرو شدن با آراء غیرمنتظره از محاکم داخلی ایران، بیمناک نباشند و به پذیرش آن در قراردادهای روبه فزونی خود و با طرف‌های ایرانی در سال‌های آینده رغبت نشان دهند. از جهتی دیگر، علی‌رغم تمام مزایایی که رعایت شفافیت در داوری‌های سرمایه‌گذاری، به ویژه برای عموم به دنبال دارد، از جهاتی هم می‌تواند مضرّ به حال طرفین اختلاف، به ویژه سرمایه‌گذار باشد. افزایش هزینه‌ها و طولانی شدن فرایند رسیدگی، از مهم‌ترین نگرانی‌های سرمایه‌گذاران است. علاوه‌بر آن، شفافیت با مبانی تجاری داوری همچون توافقی بودن داوری و اصول مهم آن یعنی خصوصی بودن و محرمانگی در تعارض آشکار است. لذا در اعمال قواعد شفافیت باید به گونه‌ای رفتار شود که هر دو مصلحت با یکدیگر جمع شده و به بهانه تضمین حقوق و منافع جمعی، اصول و قواعد حاکم بر رسیدگی‌های داوری نقض نشود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is the jurisprudential and legal review of the bill of the Comprehensive Arbitration Law and the UNCITRAL Model Law. The research method will be descriptive-analytical and the collection method will be library. Iran's International Commercial Arbitration Law is undoubtedly an important step forward in the legislative process on arbitration in our country, and along with the provisions of the Code of Civil Procedure, the Iranian arbitration system towards a more complete and acceptable system from the point of view of criteria. And advance international standards. Following the enactment of the International Commercial Arbitration Law, arbitration can lead Iran to grant more freedom to arbitration parties in the selection of arbitration rules and procedures, resulting in less interference by domestic courts in the process. Modeling the UNCITRAL Model Arbitration Law in drafting and approving the new law will cause investors and Iranian foreign trade parties to be afraid of referring disputes to arbitration in Iranian authorities without fear or for fear of facing unexpected rulings from Iran's domestic courts. Do not be willing to accept it in their growing contracts with the Iranian parties in the coming years. On the other hand, despite all the benefits of transparency in investment judgments, especially for the public, it can also be detrimental to the parties to the dispute, especially the investor. Increasing costs and prolonging the review process are among the most important concerns of investors. In addition, transparency is in clear conflict with the commercial principles of arbitration, such as the agreement of arbitration and its important principles of privacy and confidentiality. Therefore, in applying the rules of transparency, it should be treated in such a way that both interests are combined and the principles and rules governing arbitration proceedings are not violated under the pretext of guaranteeing collective rights and interests.

منابع و مأخذ:

تمجیدی، لادن (1390). داوری بین‌المللی. تهران: نشر فرهنگ‌شناسی.

جباری‌زاده، محمدحسین (1390). ضرورت اصلاح قواعد داوری در حقوق ایران. تهران: انتشارات شهردانش، چاپ دوم.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1375). دانشنامه حقوقی. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم، ج4.

خدابخشی، عبداله (1393). مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی. انتشارات شرکت، چاپ سوم.

دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه.تهران: انتشارات دانشگاه حقوق و علوم سیاسی.

زندی، محمدرضا (1388). داوری در رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران. تهران: انتشارات جنگل.

سیفی، سیدجمال (1377). قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران همسو با قانون نمونه‌ داوری آنسیترال. حقوقی، شماره 23.

شیروی، عبدالحسین (1391). داوری تجاری بین‌المللی. تهران: انتشارات سمت.

قربانیان، حسین (1390). ضرورت اصلاح قواعد داوری در حقوق ایران. در: مجموعه مقالات همایش صدمین سال تأسیس نهاد داوری در حقوق ایران. تهران: انتشارات شهر دانش.

محبی­، کاویار؛ محسن، حسین (1397). مجموعه مقررات جدید آنسیترال درباره داوری بین المللی. انتشارات خرسندی­، چاپ چهارم.

محسنی، حسن؛ پورطهماسبی‌فرد، محمد (1384). اصل تسلط طرفین دعوا بر جهات و موضوعات دعوا. مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، دوره جدید، شماره ١۶.

محمدی گیلانی، محمد (1378). قضا و قضاوت در اسلام. تهران: انتشارات سایه.

نیکبخت، حمیدرضا (1388). داوری تجاری بین‌المللی و آیین داوری. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

Abrishami, A. (2015). Iranian Arbitration law: The Need for Reform. International 'M Arbitration Law Review, No.1.

Born, G.B. (2011). International Commercial Arbitration. Kluwer Law International, Second Edition.

Landolt, P. (2012). Arbitrators Initiatives to Obtain Factual and Legal Evidence. Arbitration International, 24(2).

Mosses, M.L. (2012). The Principles and Practice of International Commercial Arbitration. Cambridge University Press, Second Edition.

Wyss, L.F. (2010). Trends in Documentary Evidence and Concequences for Pre-Arbitration Document Management. International Arbitration Law Review, Vol.13.