مسئولیت کیفری در جنایات بین المللی و تقابل آن با گفتمان مصونیت
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللیمحمد علی چاپاری 1 , مجید شایگان فرد 2
1 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد مشهد
2 - استادیار دانشگاه ازاد اسلامی، واحد مشهد،
کلید واژه: مسئولیت کیفری, مصونیت, جنایات بین المللی, دادگاه بین‌المللی کیفری,
چکیده مقاله :
در موارد ارتکاب جنایات بین‌المللی هرگاه یکی از مقامات رسمی که از مصونیت کیفری بهره می‌برد، مرتکب جنایات بین‌المللی می‌گردد، نزد محاکم سایر کشورها از مصونیت برخوردار خواهد بود اما چنین مصونیتی تنها دوران تصدی مقام را در بر می‌گیرد و پس از ترک مقام ادامه نخواهد یافت؛ جهت پیگرد، مجازات و مقابله با بی‌کیفری مرتکبین جنایات بین‌المللی، محاکمی با صلاحیت بین‌المللی تشکیل شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم محکمه نورنبرگ و توکیو که توسط متفقین برای رسیدگی به جنایات جنگ ایجاد شد، مصونیت مقامات دولتی و نظامی را مانع از اعمال صلاحیت خویش ندانست. چنین رویه‌ای در دو دادگاه تشکیل شده توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، دادگاه بین‌المللی کیفری برای یوگوسلاوی سابق و رواندا نیز دنبال شد. اساس نامه این دو محکمه نیز مصونیت را مانع اعمال صلاحیت و مجازات مرتکبین جنایات بین‌المللی ندانست. چنین رویه‌ای توسط دیوان بین‌المللی کیفری نیز دنبال شد و طبق اساسنامه این دیوان، مصونیت ناشی از سمت رسمی مقامات موجبی برای برخورداری از مصونیت نزد این دیوان نخواهد بود.
فهرست منابع:
1. منابع فارسی:
الف. کتاب
1. احمدی نیاز، حسین، نقش سازمانهای دولتی بر حاکمیت دولت‌ها، انتشارات پرتو بیان، چاپ اول، 1385
2. ارسنجانی، حسن، حاکمیت دولت‌ها، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، 1348
3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، چاپ هفدهم، 1386
4. حامد، سهیلا، صلاحیت جهانی، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول، 1384
5. حمیدالله، محمد، سلوک بین‌المللی دولت اسلامی، ترجمه سید مصطفی محقق داماد، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ چهارم، 1386
6. خانلری‌المشیری، علی، مصونیت کیفری بین‌المللی، انتشارات جنگل، چاپ اول، 1388
7. روسو، شارل، حقوق بین‌الملل عمومی (جلد اول)، ترجمه محمد علی حکمت، انتشارات دانشگاه تهران، 1374
8. صدر، جواد، حقوق دیپلماتیک و کنسولی، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دهم، 1389
9. ضیایی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، انتشارات گنج دانش، چاپ بیست‌و‌هفتم، 1385
10. فارسی، جلال‌الدین، حقوق بین‌الملل اسلامی، انتشارات جهان‌آرا، 1345
11. کسسه، آنتونیو، حقوق کیفری بین‌المللی، ترجمه حسین پیران و همکاران، انتشارات جنگل، چاپ اول، 1387
12. کیتی شیایزری، کریانگ ساک، حقوق بین‌المللی کیفری، ترجمه بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، انتشارات سمت، چاپ اول، 1383
13. مدنی، سیدجلال، حقوق بین‌الملل عمومی و اصول روابط دول (جلد اول)، نشر همراه، 1374
14. مسئولیت بین‌المللی دولت (متن و شرح مواد کمیسیون حقوق بین‌الملل)، ترجمه علیرضا ابراهیم گل، موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چاپ دوم، 1389
15. میرزایی ینگجه، سعید، تحول مفهوم حاکمیت در سازمان ملل متحد، انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول، 1373
16. میرمحمدصادقی، حسین، حقوق جزای بین‌الملل، نشر میزان، چاپ دوم، 1386
17. نقیب‌زاده، احمد، تاریخ دیپلماسی و روابط بین‌الملل، نشر قومس، چاپ پنجم، 1387
18. نوس‌بام، آرتور، تاریخ مختصر حقوق بین‌الملل (زیر نظر احمد متین دفتری) ، انتشارات امیرکبیر، تهران،1337
19. هاشمی، سیدمحمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد دوم)، نشر میزان، چاپ نهم، 1383
ب. مقاله
1. بایرز، مایکل، دعوای پینوشه معجونی از حقوق و سیاست، ترجمه محمد جواد میرفخرایی، مجله حقوقی، شماره 25، 1379
2. تی.کامینگا، منو، اعمال صلاحیت جهانی در رابطه با جرایم سنگین حقوق بشری، ترجمه محمد جواد شریعت باقری، مجله حقوقی، شماره 28، 1382
3. فیوضی، رضا، دادگاه نظامی نورنبرگ پس از 40 سال، مجله حقوقی، شماره 9، 1367
4. مصونیت‌های قضایی و اجرایی رئیس دولت و حکومت در حقوق بین‌الملل، قطعنامه مصوب نشست ون کوور (اوت 2001)، موسسه حقوق بین‌الملل، ترجمه محمود صوراصرافیل، مجله حقوقی، شماره 30، 1383
5. میرمحمدی، معصومه سادات، تاثیر تصویب اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری بر جرم‌انگاری جنایات بین‌المللی در قوانین داخلی دولت‌ها و اعمال صلاحیت جهانی از سوی آنها، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 41، 1389
6. میرمحمدی، سیدمصطفی، جلوه‌هایی از حقوق دیپلماتیک در اسلام، فصلنامه معرفت، شماره 70، 1382
7. میرمحمدی، سیدمصطفی، سوء استفاده از مصونیت‌های دیپلماتیک و ضمانت اجرای آن در حقوق بین‌الملل، نامه مفید، شماره 33 ، 1381
8. امیر‌ارجمند، اردشیر، سخنرانی همایش سازمان ملل متحد و مقابله با بی‌کیفری، 25/3/1385، باشگاه دانشگاه تهران
پ. پایان‌نامهها
1. کجویان قینی، جواد، تحول مفهوم مصونیت سران دولت‌ها در حقوق بین‌الملل کیفری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، دانشگاه پیام نور، 1388
2. صارمی، محمدرضا، مصونیت قضایی اشخاص و دولت‌ها از نظر اسناد بین‌المللی و رویه قضایی و محاکم داخلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1384
3. علوی، سیدمهرداد، مصونیت سران دولت‌ها در حقوق بین‌الملل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، سال 1382
4. بهاروند، محسن، پایان بی‌کیفری ناقضان حقوق بشر: یک چالش جهانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق بشر بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی، 1384
2. منابع لاتین:
1. Bamu, Pondai, "Head of State Immunity and the ICC: Can Bashir be Prosecuted?" Oxford Transitional Justice Research Working Paper, Series 1, (2008) Available at: http://www.csls.ox.ac.uk/documents/BamuF.pdf
2. Bianchi, Andrea, "Immunity Versus Human Rights: the Pinochet Case" European Journal of International Law, Vol. 10 (2),(1999) Availableat: http://www.ejil.oxfordjournals.org/content/10/2/237.full.pdf
3. Cassese Antonio, "on the Current Trends Towards Criminal Prosecution and Punishment of Breaches of International Humanitarin Law" European Journal of International Law, Vol. 9(1),(1998) Availableat: http://www.ejil.oxfordjournals.org/content/9/1/2.full.pdf+html
4. Caplan, Lee M., "State Immunity Human Rights and Jus Cogens a Critique of the Normative Hierarchy Theory"American Journal of International Law, Vol. 97, (2003) Available at: http://www.asil.org/ajil/caplan.pdf
5. Colangelo, Anthony J., "Universal Jurisdiction as an International 'False Conflict' of Laws"Michigan Journal of International Law, Forthcoming; SMU Dedman School of Law Legal Studies Research Paper No. 00-35, (2009) Available at: http://www.ssrn.com/abstract=1337777
6. Cryer, Robert, "International Criminal Law vs State Sovereignty: Another Round?"The European Journal of International Law, Vol. 16 (5), (2005)Available at: http://www.ejil.oxfordjournals.org/content/16/5/979.full.pdf+html
7. Franceschelli, Ferdinando, "Immunity of Head of State for International Crimes: Some Remarks on the AlBashir Case Pending Before the Icc"The G. d'Annunzio University Working papers,Availableat: http://www.unich.it/scigiur/wrkpapers/franceschelli1.pdf
8. Isaac Hasson, Adam, "Extraterritorial Jurisdiction and Sovereign Immunity on Trial: Noriega, Pinochet, and Milosevic-Trends in Political Accountability and Transnational Criminal Law"25 Boston College International and Comparative Law Review,Vol.125,(2002)Availableat: http://www.bc.edu/bc_org/avp/law/lwsch/journals/bciclr/25_1/05_TXT.htm
9. Marks, Jonathan H., "Mending the Web: Universal Jurisdiction, Humanitarian Intervention and the Abrogation of Immunity by the Security Council"Columbia Journal of Transnational Law, Vol. 42, (2004)Available at: http://www.ssrn.com/abstract=462523
10. Power, Robert C., "Pinochet and the Uncertain Globalization of Criminal Law"George Washington International Law Review, Vol. 39, (2007)Available at: http://www.ssrn.com/abstract=1754562
11. Tunks, Michael, "Diplomats or Defendants? Defining the Future of Head-of-State Immunity"
Duke Law Journal, Vol. 52 (3), (2002)Available at: http://www.law.duke.edu/shell/cite.pl?52+Duke+L.+J.+651+pdf
12. Tomuschat, Christian, "The Legacy of Nuremberg"Journal of International Criminal Justice, Vol. 4 (4), (2006)Available at: http://www.ssrn.com/abstract=1098762
13.T.King,Jr, Henry, "Without NurembergWhat?"Washington University GlobalStudiesLawReview,Vol.6(3),(2007)Availablea: http://www.law.wustl.edu/WUGSLR/Issues/Volume6_3/king.pdf
14. Wanhong, Zhang, "From Nuremberg to Tokyo: Some Reflections on the Tokyo Trial (On the Sixtieth Anniversary of the Nuremberg Trials)"Cardozo Law Review, Vol. 27 (4), (2006)
Available at: http://www.cardozolawreview.com/content/27-4/Zhang.Website.pdf