ارزیابی سیاست جنایی تقنینی ایران و اتحادیه‌ اروپا در قبال جرایم رایانه‌ای

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

نوید دیلمی معزی ¹ , مهدی اسماعیلی ² , حسن حاجی تبار فیروزجائی ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، گروه حقوق، واحد آیت لله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران. رایانامه:[e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه:[e-mail]
3 - استادیار گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران. رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/10/21 تاریخ پذیرش : 1400/12/06 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: سیاست جنایی تقنینی, جرایم رایانه‌ای, شورای عالی فضای مجازی, اتحادیۀ اروپا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: توسعه و گسترش علوم رایانه‌ای و تمایل روزافزون به استفاده از آن، گذشته از ایجاد تحول یا انقلاب فناوری در جهان، شرایط و بستری مساعد برای ظهور جرایم در فضای مجازی را نیز فراهم آورده است و گسترش آن سبب ایجاد خسارات گوناگون در جوامع گردیده است. پژوهش حاضر بر آن است در جهت پیشگیری و مقابله با این جرایم و خسارات ناشی از آنها و چگونگی تدوین سیاست‌های جنایی پیرامون جرائم رایانه‌ای در دو بستر سیاست جنایی تقنینی ایران و اتحادیۀ اروپا بپردازد تا با عنایت به پیشگامی این اتحادیه‌ در مبارزه با جرایم فضای سایبر و تدوین یک نظام کارآمد سیاست کیفری از تجربیات آنان نیز در رفع ضعف‌ها و خلأهای موجود در سیاست جنایی کشور در برخورد با جرایم رایانه‌ای بهره ببرد.روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.یافته‌ها و نتایج: پژوهش بیانگر آن است که قوت و همبستگی طیف سیاست‌های کیفری اتخاذ شده در اتحادیۀ اروپا با توجه به سابقه و قدمت تقنین و مقابله با جرایم فضای سایبر، نسبت به فضای نظام کیفری ایران بیشتر و عمیق‌تر است. سیاست جنایی تقنینی ایران با تکیه بر سیاست کیفری و فاصله گرفتن از تدابیر پیش‌گیرندۀ غیرکیفری و اتخاذ نکردن تدابیر پیش‌گیرندۀ وضعی و اجتماعی از جرم و عدم درک صحیح قانون از این‌گونه جرایم یا عدم توان پیش‌بینی انواع جرایم نوظهور در آینده و وجود فرهنگ استفاده غلط از فضای سایبری از علل اصلی ناکارآمدی سیاست جنایی ایران می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Background and Aim: The development and expansion of computer science and the growing desire to use it, in addition to creating a technological revolution in the world, has also provided favorable conditions and context for the emergence of crime in cyberspace and its expansion has caused various damages in Communities have become. The present study intends to prevent and deal with these crimes and the damages caused by them and how to formulate criminal policies on cybercrime in the context of the legislative criminal policy of Iran and the European Union in order to take the lead of this union in the fight against crime. Cyberspace and the development of an efficient criminal policy system can also benefit from their experiences in eliminating the weaknesses and gaps in the country's criminal policy in dealing with cybercrime.Method: The present study is written by descriptive-analytical method.Findings and Results: The study indicates that the strength and correlation of the range of criminal policies adopted in the European Union, given the history and antiquity of legislation and the fight against cybercrime, is greater and deeper than the Iranian penal system. Iran's legislative criminal policy based on criminal policy and distancing itself from non-criminal preventive measures and not adopting situational and social preventive measures of crime and lack of proper understanding of the law inability to predict emerging crimes in the future and the culture of misuse of space Cyber ​​is one of the main reasons for the inefficiency of Iran's criminal policy.

منابع و مأخذ:

- پاک‌نهاد، امیر؛ سدره‌نشین، ابوالفضل. (1390). بررسی قانون جرایم رایانه‌ای از دیدگاه موازین حقوق کیفری فناوری اطلاعات. کاراگاه، 5(17)، 43-24.

http://det.jrl.police.ir/article_10497.html

- پورقهرمانی، بابک. (1396). مطالعه تطبیقی سازکارهای حمایت از بزه‌دیدگان جرایم رایانه‌ای در حقوق کیفری ایران و اسناد بین‌المللی با تأکید بر کنوانسیون بوداپست. حقوق کیفری، 8(15)، 36-7.

https://jol.guilan.ac.ir/article_2286.html

- پورقهرمانی، بابک. (1395). سیاست جنایی ایران در قبال جرایم رایانه­ای (مطالعه تطبیقی با اسناد بین‌المللی). چاپ اول. موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی شهر دانش.

- جاویدنیا، جواد. (1391). جرائم تجارت الکترونیکی. چاپ سوم. خرسندی.

- جوان جعفری، عبدالرضا. (1389). جرائم سایبر و رویکرد افتراقی حقوق کیفری. دانش و توسعه، 17(34)، 193-169.

https://danesh24.um.ac.ir/article_27350.html

- عبدی‌پور کشاورز، مهدی؛ انصاری، عباسقلی؛ ششگل، حمید. (1399). هستی‌شناسی  جرائم رایانه‌ای با توجه به قانون جرائم رایانه‌ای. تحقیقات حقوقی بین‌المللی، 13(47)، 168-149.

http://alr.iauctb.ac.ir/article_671461.html

- فضلی مهدی. (1396). مسئولیت کیفری در فضای سایبر. چاپ سوم. خرسندی.

- کرامتی معز، هادی. (1399). بزه دیده‌شناسی کودکان در شبکه‌های مجازی.چاپ اول. دادگستر.

- کرامتی معز، هادی؛ میرخلیلی، سید محمود. (1399). پیشگیری رشدمدار از بزه‌دیدگی کودکان در شبکه­های اجتماعی مجازی (مطالعه موردی معلمان منطقه پنج شهر تهران. مطالعات پیشگیری از جرم، 15(56)، 22-1.

http://cps.jrl.police.ir/article_95006.html

- منصورآبادی، عباس؛ میرخلیلی، سید محمود. (1400). پیشگیری از بزه‌دیدگی کودکان در شبکه‌های اجتماعی مجازی با تأکید بر نقش شورای عالی فضای مجازی و پلیس فتا. مطالعات بین المللی پلیس، 12(46)، 52-30.

http://interpol.jrl.police.ir/article_95912.html

- مهدوی ثابت، محمدعلی؛ عبدالهی، سامان. (1399). ایمن‌سازی کودکان از آسیب‌ها و تهدیدات فضای سایبر (با تأکید بر اقدامات پلیس بین الملل). مطالعات پلیس بین‌الملل، 11(۴3)، 37-9.

http://interpol.jrl.police.ir/article_94520.html

- وطنی، امیر؛ اسدی، حمید. (1395). سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران در جرائم سایبری با تأکید بر ویژگی‌های خاص این جرائم. حقوق اسلامی، 17(44)، 126-99.

https://ilr.journals.isu.ac.ir/article_1959.html

-Thomas, J. H. (2018). Regulating Cybercrime through Law Enforcement and Industry Mechanisms. ANNALS, AAPSS, 679: 140-157.

https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0002716218783679