بررسی تعدیل وجه التزام در حقوق تطبیقی و اسناد بین‌المللی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

هادی روستا ¹ , سید جعفر هاشمی باجگانی ² , امیر محمد صدیقیان ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]
3 - استادیار گروه حقوق، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران. رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/05/05 تاریخ پذیرش : 1400/07/21 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: تعدیل, وجه التزام, اسناد بین‌المللی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: از مسائل بحث‌برانگیز در حقوق قراردادها مسئله تعدیل وجه التزام می‌باشد؛ زیرا توافق طرفین بر خسارت ناشی از نقض قرارداد در لوای اصل حاکمیت اراده توجیه می‌شود. بر این مبنا به بررسی این امر می‌پردازیم که آیا وجه التزام قراردادی طرفین قابلیت تعدیل دارد؟ و همچنین این امر در نظام حقوقی ایران به چه نحو می‌باشد؟ در حقوق برخی کشورها و اسناد بین‌المللی به این موضوع پاسخ روشنی داده ‌شده است. روش: روش گردآوری اطلاعات این مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌ای است. روش تحلیل داده‌ها، به‌صورت تحلیلی- توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها و نتایج: تعدیل وجه التزام در حقوق فرانسه در برخی موارد پذیرفته‌شده و در انگلستان شرط وجه التزام برخلاف شرط تعیین خسارت باطل است و نهایتاً در اسناد بین‌المللی، اصول قراردادهای اروپایی و اصول تجاری بین‌المللی شرط معمولی وجه التزام قابل تعدیل نیست، اما شروط فوق‌العاده گزاف قابل تعدیل است. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر آن است که در حقوق ایران در رأی وحدت رویه‌ای شماره 805 مورخ 16/10/1399 وجه التزامی که طرفین در قرارداد بر آن صحه گذاشته‌اند، قابلیت تعدیل از جانب مقام قضایی را دارا نمی‌باشد که محل انتقاد است.

منابع و مأخذ:

- امامی، حسن. (1378). حقوق مدنی. جلد اول. اسلامیه.

- پاسبان، محمدرضا و دیگران. (1393). تحلیل اقتصادی نهاد وجه التزام با تأکید بر نظام حقوقی کامن لا و رومی ژرمنی. دانش حقوق مدنی، 3(2).

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1386). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. جلد پنجم. چاپ سوم. گنج دانش.

- ............................،....................(1388). حقوق اسلامی. جلد اول. گنج دانش.

- حائری شاه باغ، علی. (1376). شرح قانون مدنی. گنج دانش.

- سماواتی، حشمت‌الله. (1385). خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات قراردادی. چاپ سوم. خط سوم.

- شعاریان، ابراهیم؛ ترابی، ابراهیم. (1393). حقوق تعهدات. شهر دانش.

- صانعی، یوسف. (1384). استفتائات قضایی. جلد دوم. میزان.

- صفایی، سید حسین. (1385). قواعد عمومی قراردادها. جلد دوم. چاپ چهارم. میزان.

- عابدیان، میرحسین. (1385). مطالعه تطبیقی قابلیت اجرایی شروط کیفری در قراردادها. مجله تخصصی دانشگاه علوم سیاسی رضوی، (19)، 68-45.

-عادل، مرتضی. (1380). توافق بر خسارت در قراردادها. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (53)، 93-73.

- قاسم‌زاده، سید مرتضی. (1383). حقوق مدنی، اصول قراردادها و تعهدات. چاپ اول. دادگستر.

- قربان‌وند، محمدباقر. (1384). تحلیل موقعیت وجه التزام در قراردادها. کانون وکلای دادگستری مرکز.

- کاتوزیان، ناصر (1385). قواعد عمومی قراردادها. جلد چهارم. چاپ هفتم. شرکت سهامی انتشار.

- لطفی‌زاده اطهر، وجیه‌الله. (1375). مطالبه خسارت در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا[ پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی. دانشگاه شهید بهشتی].

- ................،........ (1384). حقوق مدنی، وقایع حقوقی. شرکت سهامی انتشار.

- ................،........ (1386).  الزامات خارج از قرارداد، ضمان قهری. دانشگاه تهران.

- متین دفتری، احمد. (1343). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی. بیتا.

- مقصودی پاشاکی، رضا. (1388). مطالعه تطبیقی وجه التزام.[رساله دکتری حقوق خصوصی. دانشگاه شهید بهشتی].

- یزدانیان، علیرضا. (1398). مفهوم و آثار مطالبه (Mise en demeure) در تعهدات مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه. مطالعات حقوقی دانشگاه تهران، 11(3)، 65-55.

 - Catherine M. S. (2005). Calabresi’s The Cost of Accidents: A Generation of Impact on Law and Scholarship: Revisiting the Noninsurable Costs of Accidents, 64 MD.L.REV

- Francois, Ch (1998). Leçons de Droit Civil, Tome ll, Obligations, 9th EdJohn Long, (1976) Punitive Damages: An Unsettled Doctrine, 25 DRAKE L.REV.

-Janke, B. W., Licari, F. X. (2012). Enforcing punitive damage awards in France after fountaine Pajot. The American Journal of Comparative Law, 60(3), 775-804.‏

https://ssrn.com/abstract=1985578

- Lewison, K. (1989). the interpretation of contracts, London, sweet & Maxwel Publishing.

-Lando, O., & Beale, H. G. (Eds.). (2000). Principles of European contract law: Parts I and II. Kluwer Law International BV.‏

- Nicholas, B. (1982). French law of contarct, London: butterorth

- Waddams, S. (2004). the Law of Damages, Toronto: Law Book Inc.

- Zeller, B. (2005). Damages under the Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Oceana: NY Publishing.