تعیین کیفر در دادسرا از گذر رسیدگی پذیرش ابتدایی مجرمیت (در حقوق بلژیک و فرانسه با نگاهی به نهاد های مشابه در حقوق ایران)

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

عرفان باباخانی ¹

1 - دانشجوی دوره دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی و عضو مرکز تحقیقات حقوقی دانشگاه پاریس نانتر. رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/09/23 تاریخ پذیرش : 1400/10/03 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: رسیدگی پذیرش ابتدایی مجرمیت, جایگزین رسیدگی کیفری, ‌ ترمیم, اصل اقتضای تعقیب, نظام حقوقی نوشته,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: در مواجهه با ازدحام کیفری، طولانی بودن و هزینه دادرسی کیفری کشورهای مختلف سازوکار رسیدگی پذیرش ابتدایی مجرمیت را برای حل و فصل اختلافات در مرحله دادسرا وارد زرادخانه قانونی خود کرده‌اند. در دو کشور فرانسه و بلژیک این نهاد مبتنی بر منفعت عمومی و ثمره اصل مصلحت تعقیب را می‌توان قراردادی میان دادستان و متهم توصیف کرد که هر دو طرف ملزم به رعایت مفاد آن می‌باشند و متهم با اقرار و پذیرش مجرمیت از مزایا و برخورد کیفری نرم‌تری برخوردار و اختلاف در همان مرحله دادسرا حل ‌و فصل می‌شود. به همین جهت می‌توان از توافقی‌شدن تعیین کیفر در دادسرا صحبت به‌میان آورد. طی قرارداد مذکور جبران خسارات وارده به بزه‌دیده و ترمیم آنها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. روش: روش پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع، به‌صورت توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای می‌باشد. یافته ها و نتایج: قانون‌گذار ایرانی در ق.آ.د.ک 1392 نهاد مذکور را به‌عنوان یک سازوکار جایگزین رسیدگی پیش‌بینی نکرده است که در مقایسه با حقوق کشورهای مترقی ضرورت چنین رسیدگی‌ای احساس می‌شود. تحقیق پیش رو سعی نموده جایگاه رسیدگی پذیرش ابتدایی مجرمیت را در نظام حقوقی ایران، فرانسه و بلژیک مورد بررسی قرار دهد. در پایان با توجه به مطالعه تطبیقی پیشنهادشده که قانون‌گذار ایرانی رسیدگی مذکور را با اهداف از پیش تعیین‌شده در قانون وضع کرده و در اختیار دادستان بگذارد تا بتوان دیدگاه‌های توافقی‌شدن تعیین کیفر در مرحله دادسرا نسبت به اشخاص حقیقی و حقوقی را در حقوق کیفری ایران نیز جهت سرعت بخشی در پاسخ‌دهی به عمل مجرمانه پیاده کرد.

منابع و مأخذ:

- باباخانی، عرفان. (1400). توافق کیفری سازوکار جایگزین تعقیب عمومی (مطالعه تطبیقی حقوق ایران، بلژیک و فرانسه). پژوهش‌نامه حقوق تطبیقی، 5(1): 48-31.

http://journals.umz.ac.ir/article_3309.html

- باباخانی، عرفان؛ پرسته، مهران. (1398). مدیریت جمعیت کیفری از طریق جایگزین‌های رسیدگی کیفری در حقوق ایران و بلژیک. دانشنامه مدیریت جمعیت کیفری.

- باباخانی، عرفان؛ عبداللهی، افشین. (1400). امکان اعمال جایگزین‌های تعقیب کیفری نسبت به اشخاص حقیقی و حقوقی در حقوق ایران و فرانسه. پژوهشنامه حقوق اسلامی، 22(53): 182-155.

https://ilr.journals.isu.ac.ir/article_75761.html

- باباخانی، عرفان؛ عبداللهی، افشین. (1399). امکان اعمال قرارداد قضایی با منافع عمومی نسبت به اشخاص حقوقی در حقوق ایران (با نگاهی به حقوق فرانسه). آموزه‌های حقوق کیفری، 17(20): 58-29.

https://cld.razavi.ac.ir/article_1376.html

- باباخانی، عرفان؛ پرسته، مهران؛ هرنگ، جیمی. (1397). ارزیابی عدالت ترمیمی در مرحله پلیسی در نظام کیفری ایران و فرانسه. همایش بین‌المللی پلیس و عدالت ترمیمی. دانشگاه علوم انتظامی امین. تهران.

- حیدری، الهام. (1395). معامله اتهام در حقوق کامن لا و نهادهای نزدیک در دادرسی کیفری ایران. مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، 3(1): 62-41.

https://jqclcs.ut.ac.ir/article_62499.html

- ساقیان، محمدمهدی. (1398). حقوق دفاعی متهم در جایگزین‌های تعقیب کیفری. آموزه‌های حقوق کیفری، 16(17): 188-161.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=494519

- خالقی، علی. (1394). آئین دادرسی کیفری. جلد اول. میزان.

- عباسیان، عطیه؛ عالی‌پور، حسن. (1394). ظرفیت‌های تعمیم نهاد معامله اتهام به‌نظام کیفری ایران. مطالعات حقوق تطبیقی، 6(2): 62-41.

https://jcl.ut.ac.ir/article_55785.html

 

- Ancelot, L., & Doriat-Duban, M. (2010).  Analyse économique du plaider coupable, Presses de Sciences Po.

- Andries. J-B. (2013). Le classement sans suite en Belgique, In les alternatives au procès pénal, JACOBS Ann, L’Harmattan.

- Babakhani. E. (2021). Collection D’articles en Droit Pénal et la Criminologie: Droit Français et Iranien, Éditions universitaires européennes.

- Babakhani. E. (2018). Étude comparée de l’enfermement carcéral en droit Franco-Iranien, [Mémoire. L’université de Lille].

- Fernandez-Bertier, M., & Blotwijk, M. (2015). Out-of-court criminal dispute resolution in the Netherlands, Belgium and the US. Tijdschrift voor Sanctierecht & Onderneming, (2), 95.‏

https://dial.uclouvain.be/pr/boreal/object/boreal:163333

- Bouloc. B. (2017). Procédure pénale.26 éditions. Dalloz.

- Cartuyvels. Y., Guillain C. Slingeneyer T. (2017). Les alternatives à la détention en Belgique : un état de lieux à l’une du conseil de l’Europe, la Charte.

- Crocq. J-C. (2020). Le guide pénal, Dalloz.

- Leroy. J. (2014). L'aveu de culpabilité dans la composition pénale et le plaider coupable, Gazette du palais.

- Leturmy. L., Bossan. J. (2019). La comparution sur reconnaissance préalable de culpabilité : Bilans et perspectives. [Rapport de recherche] Mission de Recherche Droit et Justice.

- Herman. G-N. (2012). Plea Bargaining. 3e éd. Juris Publishing.

- Ludwiczak. F. (2015). Les procédures alternatives aux poursuites : une autre justice pénale , L’Harmattan.

- Michiels. O., Falque G. (2018). Procédure pénale ; Notes sommaires et provisoires, Université de liège.

- Pradel, J. (2005). Le plaider coupable, confrontation des droits américain, italien et français. Revue internationale de droit comparé, 57(2), 473-491.‏

https://www.persee.fr/doc/ridc_0035-3337_2005_num_57_2_19357

- Fernandez-Bertier. M., Giacometti M. (2016). La « reconnaissance préalable de culpabilité » ou « plaider coupable » : une révolution dans notre arsenal procédural ? Revue de droit pénal et de criminologie.

- Fernandez-Bertier, M., & Giacometti, M. (2016). La «reconnaissance préalable de culpabilité» ou «plaider coupable»: une révolution dans notre arsenal procédural?. Revue de droit penal et de criminologie, 2016(4).‏

https://dial.uclouvain.be/pr/boreal/object/boreal:173823

- Smeets. R. (2015). Le classement sans suite : entre garanties et tempéraments ; Itinéraire d’une procédure impartiale et déterminante, Mémoire, l’université catholique de Louvain.

-Stefani G., Levasseur G., Bouloc B. (2019). Procédure pénale, Dalloz, 27e édition, Paris.