ارزیابی مورفوتیپ‌های پیاز قرمز آذرشهر از نظر صفات زراعی

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

حسین مودب شبستری ¹ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.)
سیدعلی موسوی زاده ² (عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی.)
حسین چراغی ³ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.)

تاریخ دریافت : 1387/01/24 تاریخ پذیرش : 1388/05/23 تاریخ انتشار : 1388/11/01

کلید واژه: پیاز, تنوع, توده بومی, مورفوتیپ,

چکیده مقاله :

این تحقیق به منظور شناسایی و ارزیابی صفات زراعی مورفوتیپ‌های توده بومی قرمز آذرشهر به مدت 2 سال در شهرستان شبستر اجرا شد. شش مورفوتیپ از این توده شناسایی و بذر گیری جداگانه از آن ها در شرایط ایزوله انجام شد. بذر این مورفوتیپ‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال بعد ارزیابی شد. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد پیاز، قطر پیاز، درصد تک مرکزی، درصد ماده خشک، تعداد لایه خوردنی، تعداد پوسته و درصد پیازهای دوقلو بودند. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از روش UPMGA، مورفوتیپ‌های تحت مطالعه را در سه گروه، گروه بندی کرد. گروه‌بندی بر اساس صفات زراعی انطباقی با گروه‌بندی جغرافیایی مورفوتیپ‌ها نداشت. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که بین صفات مورد بررسی از نظر کلیه صفات به غیر از تعداد پوسته بیرونی اختلاف معنی‌داری وجود دارد که بیانگر تنوع موجود بین مورفوتیپ‌های پیاز قرمز آذرشهر است. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می‌توان گفت که توده بومی قرمز آذرشهر منبع بالقوه برای ژن های مفید بوده و می‌توان از آن در برنامه ‌های اصلاحی استفاده نمود. با توجه به پایین بودن درصد ماده خشک در مورفوتیپ‌های مورد بررسی، توده‌ بومی قرمز آذرشهر برای استفاده در صنایع فرآوری مناسب نبوده و مصرف تازه خوری دارد. هم چنین همبستگی بین صفات نشان داد که می‌توان برای افزایش عملکرد نسبت به گزینش پیازهای با قطر بیشتر اقدام کرد.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate agronomic attributes of six Azarshar red onion morphotypes, an experiment was conducted in Shabestar region, Iran in a randomized complete block design (RCBD) with three replications. Seeds of experimental onion landreces were collected under isolated condition and onion yield, bulb diameter, number of centers, dry matter percentage, number of edible layers, number of bulb scale, and percentage of twin onions were measured. Cluster analysis grouped the morphotypes into three clusters. However, grouping based on agronomic attributes showed no correspondence with the geographical pattern. Ssignificant differences in all studied attributes, except number of bulb scale, indicated diversity among Azarshar red onion morphotypes. According to the results, Azarshar red onion landrace is a potential resource of useful genes for breeding programs. The results revealed that the red onion morphotypes was not suitable for industrial processing due to the their low dry matter percentage and should be used in fresh-market. Furthermore, the correlation between measured attributes showed that selection of onions with larger diameter could be suitable in breeding for higher yield.

منابع و مأخذ:

1- دهداری، ا.، رضایی، ع. و مبلی، م.1380. ارزیابی ویژگی‌های ظاهری، زراعی و گروه‌بندی برخی از ژنوتیپ‌های پیاز بومی ایران. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی 5 : 123-109.

2-  عظیمی، م.، مسیحا، س.، مقدم، م.  و ولیزاده، م. 1377. بررسی تنوع ژنتیکی پیازهای بومی ایران. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی3 : 26-15.

3- موسوی‏زاده، س. ع.، مقدم، م.، تورچی، م.، محمدی، س. ا. و مسیحا، س. 1385. تنوع مورفولوژیکی و زراعی توده‌های بومی پیاز ایران. مجله علوم کشاورزی ایران 37-2.

1. Doweker, B. D. 1990. Onion breeding. In: Rabinowith, H. D., and Brewester, J. L. (eds.): Onions and allied crops, Vol. I. Bota Raton, CRC Press Inc, pp. 56-73.  


2. Eultai, L., Donghee, C., Byanysum, K., Byuonchoon, J., Jangjin, H., and Tim, J. T. 1996. Varietal classification by multivariate analysis in onion (Allium cepa L.). Journal of Korean Society of Horticultural Science 37: 37-41.


3. Ferreira, P. V., and da Costa, C. P. 1983. Comportamento varietal de cebola (Allium cepa L.) do grupo ceroso em relacao a velocidade de reposicao de cera foliar. Revista Brasileira do Genetica 6: 709-717.   


4. Kuckuch, H., Kobabe, G., and Wenzel, G. 1991. Fundamentals of Plant Breeding. Springer-Verlag.


5. Le Thierry D’ennequin, M., Panaud, O., Robert, T., and Ricroch, A. 1997. Assessment of genetic relationships among sexual and asexual forms of Allium cepa using morphological traits and RAPD markers. Heredity 78: 403-409.


6. Mcferson, J. R., Walters, T. W., and Eckenrode, C. J. 1996. Variation in Allium spp. damage by onion maggot. Horticultural Science 31: 1219-1222.


7. Mohamedali, G. H. 1994. Onion breeding prospects and achievements in the arid tropics of northern Sudan. Zoldse, Sikutato, Inte, Zet Bulletinje 26: 71-82.


8. Pike, L. M. 1986. Onion breeding. In: Bassett, M. (ed.): Breeding vegetable crops. AVI Press, Westport, Conn. pp. 357-394.


9. Randel, W. 1992. Onion germplasm interacts with sulfur fertility for plant sulfur utilization and bulb pungency. Euphytica 59: 151-156.


10. Randel, W. 1992. Sulfur nutrition affects nonstructural water-soluble carbohydrates in onion germplasm. Horticultural Science 27: 52-55. 


11. Rouamba, A., Gbene, B. R. H., Dembele, D., Ricroch, A., and Currah, L. 2001. Agronomic and physiological evaluation of some regional populations of onion (Allium cepa L.) in field and storage trials in West Africa. Tropical Science 41: 78-84.


12. Rouamba, A., Robert, T., Sarr, A., and Ricroch, A. 1996. A preliminary germplasm evaluation of onion landraces from West Africa. Genome 39:1126-1132.


13. Saffarian, A. 1994. Onion production and it constraints in Iran. Acta Horticulturae 358: 95-100.