تأثیر نیتروژن و تراکم گیاهی بر عملکرد دانه و روغن گیاه کرچک (Ricinus Communis L.)

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

مهرزاد علیمحمدی ¹ , سید علیرضا ولدآبادی ² , جهانفر دانشیان ³ , بهروز عارف ⁴

1 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس
2 - فرهیخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان.
3 - فرهیخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان.
4 - دانشیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر و نهال کرج.

تاریخ دریافت : 1388/02/05 تاریخ پذیرش : 1389/02/13 تاریخ انتشار : 1389/11/01

کلید واژه: عملکرد دانه, عملکرد روغن, نیتروژن, تراکم, کرچک,

چکیده مقاله :

اثر سطوح تراکم و مقادیر مختلف نیتروژن بر صفات زراعی و برخی شاخص‎های رشد کرچک در آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک‌‎های کامل تصادفی در چهار تکرار در مرکز آموزش اسماعیل آباد استان قزوین در سال زراعی 1385 ارزیابی شد. مقادیر مختلف نیتروژن در چهار سطح ( 0، 40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار) به‎عنوان فاکتور اصلی و تراکم کاشت شامل در سه سطح (5/2، 4 و 5/5 گیاه در متر مربع) به‎عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج به‎دست آمده نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب از کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تیمار شاهد نیتروژن به‎دست آمد. بین سطوح تراکم از نظر کلیه صفات مورد بررسی اختلاف معنی‎داری وجود داشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب از تراکم 5/5 و 5/2 گیاه در متر مربع حاصل شد. اثر متقابل نیتروژن و تراکم نیز بر صفات وزن خشک خوشه در گیاه، تعداد دانه در گیاه، تعداد دانه در متر مربع، وزن هزار دانه و عملکرد دانه از لحاظ آماری معنی‎داری بود. بیشترین وزن خشک خوشه در گیاه، تعداد دانه در گیاه و وزن هزار دانه از اثر متقابل تراکم 5/2 گیاه در متر مربع و کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. کمترین میزان در صفات ذکر شده نیز از تراکم 5/5 گیاه در متر مربع و تیمار عدم مصرف نیتروژن به‎دست آمد. بیشترین تعداد دانه در متر مربع و عملکرد دانه نیز از اثر متقابل تراکم 5/5 گیاه در متر مربع و مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. بر اساس نتایج این آزمایش، کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 5/5 گیاه در متر مربع به عنوان بهترین تیمار جهت تولید بیشتر عملکرد دانه و روغن شناخته شدند.

چکیده انگلیسی:

Effects of plant population and nitrogen application was studied for the agronomical traits and growth indexes of castor. A split plot experiment based on a randomized complete block design with four replications was carried out at Esmaeilabad Educational Center of Ghazvin Province in 2006. Different nitrogen amounts were applied included four nitrogen levels (0, 40, 80, 120 kg/ha) and different plant density included 2.5, 4 and 5.5 plants/m2. The results revealed that the highest and the lowest yield and oil obtained where 120 kg and 0 kg nitrogen per hectare were applied, respectively. Plant densities revealed significant differences for all characteristics. The highest and least yield and oil obtained from 5.5 and 2.5 plants/m2, respectively. The intraction of nitrogen and plant density showed a significant effect on characteristics such as weight of claster, number of seeds per plant, number of seeds per square meter, weight of 1000 seeds, and seed yield. The highest weight of claster, the high number of seeds per plant and high weight of 100 seeds resulted in the interaction of the plant density of 2.5 plants/m2 and 120 kg/ha. The lowest values were belonging to the density of 5.5 plants/m2 and no nitrogen applied. High number of seeds/m2 and high yield were resulted from the interaction of density of 5.5 plants/m2 and 120 kg nitrogen/ha. Consequently, 120 kg/ha notrogen fertilizer with 5.5 plants/m2 are recommended for high yield and high oil content.

منابع و مأخذ:

Allam AU, EL- Nager GR, Gala AH (2003) Response of sunflower hybrids to planting dates and densities. Acta Agronomy Hangrica 51 (1): 25-35.

Ardakani MR, Rahmati A, Daneshian J, Valizadeh M (2007) Investigating the effect of density on yield and yield components of two sunflower hybrids. Proceeding of 9th Iranian Crop Science Congress. Tehran University, Pardis Abu-Reyhan. [In Persian with English Abstract].

Choilt O (1988) Reports of the crop experimental station (special crops). Suwan, Korea.

Hikwa D, MugwIra LM (2001) Response of castor cultivar “Hale” To rant and method of nitrogen fertilizer application in different enviroments of Zimbabwe. African Crop Science Journal 8: 23-35.

Koutrobas SD, Papakosta DK, Doitsinis A (2000) Water requirements for castor plant (Ricinus communis L.) in a mediterranean climate. Agronomy Journal 784:33-41.

Lak Sh A, Naderi S, Siadat A, Ayneh Bandough A, Nour-Mohammadi G (2007) Effect of different nitrogen levels and plant density under different moisture conditions on yield, yield components and water use efficiency of  corn cv. single cross 704 in khouzestan. Journal of Iranian Crop Science. 8(2): 56-67.

Omidbeygi R (1998) Production and productivity approach of medicinal plants. Nikrouz publishing. 155 pp.

Patel PK  (1976) Nipping of branches increases yield in castor. Ind. Fmy. 26(3): 35-43.

Pooran, Ch, Singh PK, Goverd Han M, Chand P (2003) Study of moistur conservation practices and time of nitrogen application on yield of castor (Ricinus communis L.) Progressive Agriculture 3:1-2, 111-112.

Rafiol-Hoseini M, Salehi F (2002) Determination of sunflower cultivar and its optimum density in order to oil production in Shahr-e-Kord area. Proceeding of the First Scientific- Practical Seminar on Vegetable Oil Industry of Iran.

Samsam Shariat H (1996) Growing and propagation  of medicinal plants. Mafi publishing. 275 pp.

Naseri F (1997) Oil seeds (translation). Press and Publication Institute of Astan Qods Razavi. 816 pp. [In Persian with English Abstract].

Weiss EA (2000) Oil seed crops. Black Weel Science, pp:13-52.

William IH, Kittock DL (1989) Management factors influencing viability of castor bean. Agronomy Journal 67(6): 954-8.