مطالعة چگونگی تشکیل و رده‌بندی خاک‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

محمد رحیم اوجی ¹

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا

تاریخ دریافت : 1384/06/23 تاریخ پذیرش : 1384/09/23 تاریخ انتشار : 1384/11/01

کلید واژه: رده‌بندی خاک, تشکیل و تکامل خاک, اینسپتی سول‌ها, افق کلسیک,

چکیده مقاله :

به منظور شناسایی و نحوة تشکیل و رده‌بندی خاک‌، مطالعاتی بر روی زمین‌های دانشگاه آزاد فسا صورت گرفت. این اراضی شامل دو بخش شامل یک بخش به وسعت 12 هکتار در 5 کیلومتری غرب فسا و بخش دیگر به وسعت 220 هکتار در 15 کیلومتری غرب این شهرستان بود. رژیم رطوبتی این اراضی زریک و رژیم حرارتی آن ترمیک می‌باشد. جهت بررسی این خاک‌ها نقشه‌های توپوگرافی مورد بررسی قرار گرفته و پروفیل‌هایی در این اراضی حفر گردید و پس از بررسی خصوصیات ظاهری خاک، نمونه‌برداری انجام و آزمایش‌های فیزیکی و شیمیایی مورد نظر بر روی نمونه‌ها صورت گرفت. بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مورفولوژیکی خاک‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که این خاک‌ها Lomy-skeletal, mixed, thermic, typic calcixerpts می‌باشند. نظر به اینکه خاک‌های مذکور مشخصات هیچ‌یک از راسته‌های دیگر را نداشته و نیز با توجه به نظریه مهاجرت کربنات‌ها و تشکیل افق کلسیک در رژیم رطوبتی زریک، این خاک‌ها در راسته اینسپتی‌سول قرار گرفت. در این خاک‌ها تأثیر عمده مواد مادری در تشکیل خاک به خوبی مشاهده گردید. همچنین وجود بافت نسبتاً سبک و سنگ و سنگریزه بسیار زیاد، باعث زیاد بودن سرعت نفوذپذیری و آب‌شویی کربنات‌ها از افق‌های بالایی و رسوب آنها در افق‌های پایینی خاک شده است. در افق کلسیک این خاک‌ها، آهک به شکل‌های گوشواره، سخت دانه و پاکت‌های پودری دیده می‌شود.

چکیده انگلیسی:

In order to identification, classification and soil formation in Islamic Azad University of Fasa branche’s lands were studied. These lands including two parts, one of them with 12 hectares extent located in 5 km of the west of Fasa and other one with 220 hectares extent located in 15 km of the west of Fasa in Fars province. Soil moisture and thermal regime is xeric and thermic respectively. For investigations of these lands, topographic maps were used and many profiles were dogged and after soil morphology surveys, soil sampling and physical and chemical experiments were done. Investigation of physico-chemical and morphological properties of these soil showed they were Lomy-skeletal, mixed, thermic, Typic Calcixereots soils. These soil don’t have properties of other orders and have a calcic horizon in xeric moisture regime, therefore these soils are inceptisol.In these soils strongly effect of parent material in soil formation is observed. Light texture and a lot of gravels and cobbles in these soils are caused to increase permeability rate and carbonates leaching from upper horizons and accumulation in soil lower horizons. In calic horizon, lime is observed as pendant concretion and powdery pockets.

منابع و مأخذ:

1 - اوجی، م. ر. 1376. مطالعه و بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، مورفولوژیکی و کانی‌شناسی برخی از خاک‌های جلگه‌های مرتفع استان فارس. پایان نامه کارشناسی ارشد بخش خاکشناسی، دانشگاه شیراز.

2 – بای‌بوردی، م.1360. خاک: پیدایش و رده بندی. انتشارات دانشگاه تهران. 680صفحه.

3- Abtahi, A. 1980. Soil genesis as affected by topography and time in calcareous parent materials. Soil Sic. Soc. Am. J. 44:329-336.

4- Abtahi, A. 1989. Soil genesis as affected by topography and depth of saline and sodic ground water under semiarid condition of Iran. Iran. Agric. Res. 8:1-21.

5- Arkley, R. J. 1963. Calculation of carbonates and water movement in soil from climatic data. Soil Sci. 96:239-248.

6- Birkeland, P. W. 1969. Quaternary paleo climatic implications of soil clay minerals distribution in a navada Great Basin transect. J. Geol. 77:289-302.

7- Bouyoucos, G. J. 1951. A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of soil. Agron. J. 43:434-438.

8- Chapman, H. D. 1965. Cation exchange capacity. In: C, A. Black (ed). Methods of Soil analysis. Part II. Am. Soc. Agron. Madison, WI.

9- Fisher, W. L., J. H. Mc Gowen, L. F. Brown, and G. G. Groat. 1972. Environmental geologic atlas of the Texas coastal Zone-Galveston-Houston area. Bureau of Econ. Geol., Unit. Texas, Austin, U.S.A.

10- Jackson, M. L. 1975. Soil chemical analysis Advanced course, Univiversity of Wisconsin, College Agric. Dept. Soils, Madison, WI.

11- Mueller, G. 1960. The theory of formation of north Chilean nitrate deposits through Capillary concentration. International Geological congress. Rpt. of the 21^st session, Norden. Part 1: 76-78.

12- Ogg, C. M., J. C. Baker. 1999. Pedogenesis and origin of deeply weathered soils  formed in alluvial fans of the Virginia Blue Ridge. Soil Sci. Soc. Am. J. 63(3): 601-606.

13- Redmond, C. E., and J. E. Mc Clelland. 1959.The occurrence and distribution of lime in Clacium carbonate solonchak and associated Soils of eastern north Dokata. Soil Sci. Soc. Am. Proc.23: 61-65.

14- Rostad, H. P. W., R. J. St. Arnaud. 1968. The Nature of carbonates minerals in two saskatchewan soils. Can. J. Soil Sci. 50: 65-70.

15- Sawhney, J. S., V. K. Verma, B. D. Sherma and P. K. Sherma. 1992. Pedogenesis in relation to physiography in semi-arid condition of Punjab, India, Arid Soil Research Rehabilittion. 6: 93-103.

16- Soil Survey Staff. 2003. Keys to Soil taxonomy. 9^th edition. Soil Manage. Support. serv. Tech. Mongr. 19. Pocahntas.press, Blacksubg, VA.

17- U. S. Salinity Laboratory Staff. 1954. Diagnosis improvement of Saline and alkali Soils. USDA Handbook. 60.