جلوه‌های عامیانۀ نوستالژی اجتماعی در شعر لری استان کهگیلویه و بویراحمد

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

مینا خوبانی ¹ , محمد هادی خالق زاده ² , محمد رضا معصومی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/05/08 تاریخ پذیرش : 1402/08/10 تاریخ انتشار : 1402/11/05

کلید واژه: شعر لری, فرهنگ عامیانه, نوستالژی, کهگیلویه و بویراحمد.,

چکیده مقاله :

شعر لری استان کهگیلویه و بویراحمد از گذشته در قالب‌های یاریار، دی‌بلال، سِرو و شَروه نمود داشته است. موضوع این اشعار، عمدتاً عشق به زادگاه و زن، ستایش طبیعت، نعمت‌های خدادادی، شرح حماسه و جنگ‌های محلی بوده است. یکی از درون‌مایه‌هایی که در شعری لری این خطه بسامد زیادی داشته، نوستالژی است. به موازات توسعۀ منطقه، تعداد عشایر به حداقّل ممکن رسیده و فضای روستاها دچار تغییرات اساسی شده است و هر روز تمایل به شهرنشینی بیشتر می‌شود. در این میان، شعر دست‌مایه‌ای شده است تا انسان امروزی به کمک آن به بیان دلتنگی‌ها و حسرت بازگشت به گذشته و تکرار تجربۀ زیست عشایری، روستایی و یادآوری سنت‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها بپردازد. شعر لری امروز استان، عرصۀ تداعی خاطرات شیرین زندگی در جوار کوه، دشت، چشمه و آبشارهاست. این نوع میل به یادآوری گذشته و آرزوی تکرار تجارب دیرین؛ یعنی نوستالژی، به دو گونۀ اجتماعی و فردی تقسیم می‌شود. در پژوهش حاضر که به صورت میدانی و کتابخانه‌ای انجام شده، عوامل و وجوه مختلف نوستالژی اجتماعی در شعر لری استان بررسی و با ارائۀ نمونه‌هایی از اشعار شاعران استان از جمله: حسن بهرامی، رسول سنایی، شاهرخ موسویان و فریدون داوری تحلیل شده است. یادآوری آواها و رایحه‌ها، آداب، رسوم عامیانه و سنت‌ها، دلتنگی برای شب‌نشینی‌ها و به دست گرفتن تفنگ، برپا کردن خیمۀ عشایری، شکایت از شهرنشینی و تغییر محیط زندگی روستایی از جملۀ این عوامل‌اند.

چکیده انگلیسی:

The poetry of the Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province has historically manifested in forms such as Yaryar, Di-Ballal, Serv, and Sharveh. The themes of these poems primarily revolve around love for the homeland and women, praise of nature, divine blessings, and the narration of local epics and battles. One of the prominent themes in the poetry of this region is nostalgia. Alongside the development of the area, the number of nomadic tribes has diminished to a minimum, and the rural landscapes have undergone fundamental changes, with an increasing tendency toward urbanization. Amidst this transition, poetry has become a means for contemporary individuals to express their longings and yearnings to return to the past, to revisit the experiences of nomadic and rural life, and to remind themselves of traditions and subcultures. Today, Lori poetry reflects the realm of recalling the sweet memories of life near mountains, plains, springs, and waterfalls. This inclination to remember the past and the desire to repeat ancient experiences - termed nostalgia - is divided into two types: social and individual. In the present study, conducted through field and library research, the various factors and aspects of social nostalgia in Lori poetry are examined. This is analyzed through examples from poets of the region, including Hassan Bahrami, Rasool Sanaei, Shahrokh Mousavian, and Fereydoun Dâvari. Recollections of sounds and scents, folk customs and traditions, longing for gatherings at night, taking up arms, setting up nomadic tents, and complaints about urban living and the changes in rural life are among these factors.

منابع و مأخذ:

- افسر، ماشاءاللّه (1396). چتر افتو: گزیده اشعار شاعران کهگیلویه و بویراحمد. تهران: سورۀ مهر.
- بهرامی، حسن (1392). ساجمه باران: گزینۀ غزل بومی کهگیلویه و بویراحمد. سی‌سخت: فرهنگ مانا.
- بهرامی، حسن(1398). تو را قوچ کوهی نفس می‌کشد: گردآوری، تصحیح و تحلیل یاریارهای کهگیلویه و بویراحمد از آغاز تا امروز. تهران: آناپنا.
- بهرامی، حسن(1395). خیش گا: دوبیتی‌های لری. یاسوج: رزبار.
- بهرامی، حسن، و فاموری، مهدی (1390). مرثیه در یاریارها. مجموعه مقالات همایش ملی ادب محلی و محلی سرایان ایران زمین، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، صص146-162.
- باطنی، محمد رضا(1385). فرهنگ معاصر پویا: انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
- جاودان، بهرام(1396). جامعه‌شناسی ایل بویراحمد. یاسوج: چویل.
- جبارنژاد، حسن‌قلی(1377). جستاری در شعر و شاعری ایل بزرگ بویراحمد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد.
- جعفری، محمّد جعفر(1388). عرف و عادت در کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: چویل.
- حسینیان، حمید(1397). تِشک اَفتو: مجموعه اشعار برگزیدۀ جشنوارۀ شعر محلی. تهران: آناپنا.
- حسینی بویراحمدی، سید ابوالحسن(1381). فرهنگ لغات و اصطلاحات لری. یاسوج: فاطمیه.
- حسینی، ساعد(1381). بخشی از شعر، موسیقی و ادبیات شفاهی استان کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: فاطمیه.
- داوری، فریدون(1380). ایل احساس. یاسوج: چویل.
- شریفیان، مهدی، و تیموری، شریف(1385). بررسی فرایند نوستالژی در شعر معاصر فارسی(براساس اشعار نیمایوشیچ و مهدی اخوان ثالث). کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، 7(12)، 62-33. doi:10.29252/KAVOSH.2006.2337
- صفار حیدری، سعید، و صفارحیدری، حجت(1398). خوانشی جامعه‌شناسانه از نوستالژی در مدرنیسم ادبی (با تأکید بر آرای زیمل، وبر و لوکاچ). مکتب‌های ادبی، 3(9)، 136-114. doi:10.22080/RJLS.2019.16651.1028
- طایی سمیرمی، حاتم ، تجلی اردکانی، اطهر، و علیزاده، علی(1399). نوستالژی دوران حماسی در شعر بختیاری. ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، 10(3)، 129-111. doi: 10.30495/IRLL.2020.677878
- عباسی، محمود، و فولادی، یعقوب(1392). بررسی نوستالژی در شعر منوچهر آتشی. ادبیات پارسی معاصر، 3(2)، 43-74.
- عباسی، موسی، سنایی، رسول(1385). کله پاچۀ عروسی: گزیده شعرهای طنز بومی. تهران: سورۀ مهر.
- کریمی، روح‌الله، رضایی، حمید، درودگریان، فرهاد(1399). نوستالژی در شعر برزگری، یکی از گونه‌های شعر عامۀ بختیاری. فرهنگ و ادبیات عامه، 8(36)، 311-287.20.101.1.23454466.1399.8.36.1.6 doi:
- مجیدی کرایی، نورمحمّد(1393). یادوارۀ نظام سنتی ایلات کهگیلویه و بویراحمد. سی‌سخت: فرهنگ مانا.
- موسویان، شاهرخ(1380). کُه دنا. تهران: نقش جهان.
- موسویان، شاهرخ، و خائفی، عباس(1385). پژوهش اجتماعی در شعر لری. کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، 7(13)، 176-149. doi:10.29252/KAVOSH.2007.2360
- نظری، جلیل، و پیروزه، علی(1395). بازتاب گیاهان و درختان در شعر محلّی کهگیلویه و بویراحمد. ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، 6(3)، 122-95. 20.1001.1.2345217.1395.6.2.6.6 doi:
- یوسفی، جعفر(1389). قوم لر. تهران: امیرکبیر.