بررسی مقایسه ای عناصر بومی و اقلیمی در آثار هوشنگ مرادی کرمانی و محمّد بهمن بیگی

محورهای موضوعی : سایر زبان ها، گویش ها و ادبیات حاضر در ایران

آسیه فقیه پرشکوهی ¹ , اصغر عیسی پور کهلبونی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان بنت الهدی صدر رشت
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی

تاریخ دریافت : 1395/05/22 تاریخ پذیرش : 1396/04/20 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: باورها, فرهنگ عامه, ادبیات بومی, بهمن‌بیگی, مرادی‌کرمانی,

چکیده مقاله :

متون ادبی از دیرباز مهم ترین جلوه گاه لغات و اصطلاحات محلی و ضرب المثل ها، آداب و رسوم، باورها و عقاید منطقه ای بوده اند؛ از این رو نقد و بررسی عناصر بومی و اقلیمی در آثار ادبی، نقش بسزایی در جهت ماندگاری و انتقال این مفاهیم به آیندگان دارد. اگرچه کاربرد عناصر بومی در متون ادبی ایران، قدمتی دیرینه دارد اما اصطلاح "ادبیات بومی و اقلیمی" از اواخر قرن نوزدهم وارد ادبیات شده و از نظر مردم شناسی مورد توجه قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی مقایسه ای عناصر بومی و اقلیمی در آثار هوشنگ مرادی کرمانی و محمد بهمن بیگی است که هر دوی آن‌ها به معرفی و انتقال میراث فرهنگی اقلیم خود همت گماشته اند. آداب و رسوم، باورها و عقاید و دانش بومی در آثار این دو نویسنده به روش توصیفی نقد و بررسی شده است. علاوه بر تفاوت های کمّی، در آثار بهمن بیگی به شیوۀ واقعه نگاری، آگاهانه این قبیل مباحث با ذکر جزییات تشریح می شوند اما هوشنگ مرادی کرمانی، ذهن و زبان سنّت گرای خود را در قالب داستان به کار می گیرد تا اصالت بومی و اقلیمی را به تصویر بکشد. ضرورت و رسالت چنین پژوهش هایی، شناسایی، توجه و معرفی فرهنگ عامۀ مناطقی است که کمتر به آن‌ها پرداخته شده یا کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.

چکیده انگلیسی:

Literary texts have long been the most important features of local vocabularies, proverbs, customs, and beliefs. Thus, the criticizing native and local elements in literary works has a significant role in survival of these concepts and transferring them to future generations.  Although the use of local elements in literary texts of Iran has a long history, the term “native and local literature" has entered the literature since the late of the nineteenth century, and it has drawn the attentions to anthropology.  The purpose of this article is to study comparatively the native and local elements in the works of Houshang Moradi Kermani and Mohammad Bahman Beygi, who have dedicated themselves to introducing and transferring their local cultural heritages, Rituals, traditions, beliefs, and native knowledge reviewed in the works of these two writers in a descriptive way. In addition to the quantitative differences of Bahman Beygi's works in an event of graphical manner, such topics are intentionally described in details, but Houshang Moradi Kermani, uses his traditional mind and language in the form of a story to preserve the native and local origination of his works. The necessity and mission of such research is to identify, to draw attention, and to introduce popular culture in less-dealt or less-considered areas.

منابع و مأخذ:

 کتاب­ها

1- بروجردی، مهرزاد (1387) روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمۀ جمشید شیرازی، چاپ سوم، تهران: فروزان روز.

2- بهمن بیگی، محمد ( 1368 ) بخارای من ایل من، چاپ اوّل، تهران: مؤسسۀ انتشارات آگاه.

3-  ــــــــــــــــ (1381) اگر قره قاج نبود، چاپ سوم، شیراز: انتشارات نوید شیراز.

4- ـــــــــــــــــ (1394) عرف و عادت در عشایر فارس؛ طلای شهامت، چاپ دوم، تهران: انتشارات نوید شیراز.

5- خرمشاهی، بهاءالدین (1368) حافظ­نامه، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.

6- داد، سیما ( 1380 ) فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی، چاپ سوم، تهران: مروارید.

7- گری، مارتین ( 1382 ) فرهنگ اصطلاحات ادبی، ترجمۀ منصورۀ شریف زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

8- مرادی کرمانی، هوشنگ ( 1388الف ) مشت بر پوست، چاپ پنجم، تهران: معین.

9-  ــــــــــــــــــ  ( 1388ب ) نخل، چاپ نهم، تهران: معین.

10- ـــــــــــــــــ ( 1390 الف ) بچّه­های قالیباف­خانه، چاپ دهم، تهران: معین.

11- ــــــــــــــــ (1390 ب ) خمره، چاپ ششم، تهران: معین.

12- ـــــــــــــــــ ( 1390پ  ) شما که غریبه نیستید، چاپ پانزدهم، تهران: معین.

13- ــــــــــــــــــ ( 1390ت ) قصه های مجید، چاپ بیست­وسوم، تهران: معین.

14- ـــــــــــــــــــ ( 1391 )آب انبار، چاپ دوّم، تهران: معین.

15- میرصادقی ، جمال ( 1376 ) عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.

16- میرصادقی، جمال؛ میرصادقی ( ذوالقدر ) میمنت، ( 1377 ) واژه نامۀ هنر داستان نویسی، تهران: کتاب مهناز.

مجلات

1- دستغیب، عبدالعلی ( 1380 ) «دربارۀ ادبیات بومی»، ماهنامۀ ادبیات داستانی، شمارۀ 56، ص 18- 15.

2- صادقی شهپر، رضا ( 1389 ) «نخستین رمان اقلیمی در داستان نویسی معاصر ایران»، کتاب ماه ادبیات، شماره 40 (پیاپی154 ) ص 39- 35.

3- هاشم پور، معصومه ؛ پویان، مجید ( 1392 ) « بازتاب عناصر اقلیمی در آثار مرادی کرمانی با تکیه بر داستان نخلو خمره»، هفتمین پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، صص 2000 – 1988.

4- Abrams, M (1993).A Glossary of literary terms, cornell university 6 Ed.