بررسی فرایندهای واجی در گویش کوهمره سرخی با رویکرد واج‌شناسی خودواحد
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))
مژگان هوشمند
1
*
,
ساناز دقت
2
1 - استادیار زبان‌شناسی، گروه زبان انگلیسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
2 - دانش‌آموختۀ دکتری زبان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
واج‌شناسی خودواحد با تمرکز بر روابط بین واحدهای واجی، چارچوب تحلیلی پیشرفته‌ای برای درک پیچیدگی‌های نظام‌های آوایی است که با ارائۀ بازنمای غیرخطی، بررسی فرایندهای مختلف را به طور دقیق‌تری ممکن می‌سازد. این پژوهش به بررسی فرایندهای واجی گویش کوهمره سرخی، که در جنوب شهرستان شیراز در استان فارس رایج است، با رویکرد واج‌شناسی خودواحد می‌پردازد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی داده‌های جمع آوری‌شده از دو کتاب «دستور زبان و فرهنگ کوهمره سرخی» و «ایل ناشناخته» و همچنین ضبط گفتار و مصاحبه با ۲۴ گویشور محلی پرداخته است. داده‌های جمع آوری‌شده با استفاده از الفبای ‘IPA’ آوانویسی و قواعد واجی موجود در آن‌ها استخراج و دسته‌بندی شدند. سپس واج‌های استخراج شده بررسی و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در این گویش، اصل گسترش، شامل فرایندهای همگونی همخوان با همخوان، واکه با واکه و همخوان با واکه و همچنین درج، به‌طور قابل توجهی مشاهده می‌شود. در مقابل، فرایندهای قطع شامل حذف است که می‌تواند به طور کامل رخ دهد یا با کشش جبرانی همراه باشد. کشش جبرانی به‌عنوان یک ویژگی مهم در این گویش شناسایی شده است. علاوه بر این، یافته‌ها حاکی از اعمال فرایند کوتاه‌شدگی نیز هستند. تحلیل داده‌ها نشان داد واج‌شناسی خودواحد امکان تبیین فرایندهای مختلف واجی در این گویش را داراست.
Autosegmental phonology, focusing on the relationships between phonological units, provides an advanced analytical framework for understanding the complexities of sound systems. By offering a non-linear representation, it allows for a more precise examination of various processes. This research investigates the phonological processes of the Kohmare Sorkhi dialect, which is prevalent in the south of Shiraz city in Fars province, Iran, using an autosegmental phonology approach. Employing a descriptive-analytical method, this study analyzes data collected from two books, "Grammar and Dictionary of Kohmare Sorkhi" and "The Unknown Tribe," as well as speech recordings and interviews with 24 local speakers. The collected data were transcribed using the ‘IPA’ alphabet, and the existing phonological rules were extracted and categorized. Then, the extracted phonological processes were examined and analyzed. The findings reveal that in this dialect, spreading processes, including consonant-consonant, vowel-vowel, consonant-vowel assimilation, and epenthesis, are significantly observed. Conversely, deletion processes are followed, which can occur completely or be accompanied by compensatory lengthening. Compensatory lengthening is identified as a significant feature of this dialect. Furthermore, the findings indicate the application of shortening processes. Data analysis showed that autosegmental phonology can explain the various phonological processes in this dialect.